Αρνούμενος συνειδητά το ρόλο του δημιουργού -δηλαδή την εμμονή σ' ένα θέμα και σ' ένα σκηνοθετικό ύφος - ο Srdjan Karanovic ακολούθησε στη διάρκεια της καριέρας τρεις δρόμους. Ο πρώτος είναι η οδός του "πειραματισμού": δηλαδή ταινίες στις οποίες ο σκηνοθέτης αφήνει χώρο και ελευθερία για αυτοσχεδιασμό, όπου οι ερασιτέχνες ηθοποιοί (και ότι αυτοί κουβαλάνε μαζί τους) γίνονται το κέντρο της προσοχής, το σημείο γύρω από το οποίο περιστρέφεται όλη η δραματική πλοκή. Γυρισμένες σε εξωτερικούς χώρους, ανοικτές στις κοινωνικές συγκρούσεις, με έντονο το φολκλορικό στοιχείο, οι ταινίες που ακολουθούν αυτόν το δρόμο είναι οι περισσότερες στην καριέρα του σκηνοθέτη: οι ταινίες Society Game / Παιχνίδι συναναστροφών (1972), The Fragrance Of Wild Flowers/ Tο άρωμα των αγριολούλουδων (1977), η τηλεταινία Faithless Woman Look At Me (1974) - αλλά κατά ένα μέρος και η ταινία A Film with No Name/ Mια ταινία χωρίς τίτλο (1988) στο τμήμα της που διαδραματίζεται στο Κόσοβο.
Ο δεύτερος δρόμος είναι ο δρόμος "της πόλης": αστικές ιστορίες, προβλήματα σχέσεων, γλυκόπικρες κωμωδίες, κεντρικοί χαρακτήρες που ανήκουν στο επαγγελματικό περιβάλλον του σκηνοθέτη (σκηνοθέτες, ηθοποιοί) ή έχουν την ίδια ηλικία. Η τηλεοπτική σειρά Unpicked Strawberries (1975) και οι ταινίες A Throatful of Strawberries/ Στόμα γεμάτο φράουλες (1985), Something In-Between/ Kάπου ανάμεσα (1983) και ακόμα το μέρος που διαδραματίζεται στο Βελιγράδι από την ταινία A Film with No Name: συγκροτούν αυτήν την τάση. Σε ταινίες εποχής που αναβιώνουν μύθους, έθιμα και ιστορίες του παρελθόντος, σε ταινίες που βασίζονται στις "εθνολογικές μας εμπειρίες" οδηγεί ο τρίτος δρόμος του σκηνοθέτη. Εδώ πρώτη ύλη για την αφήγηση και τη δραματική πλοκή είναι τα έθιμα, τα ήθη, οι ιστορίες του παρελθόντος. Στην Virdzina / Bιρτζίνα (1991) είναι ένα παλιό έθιμο - η αναγκαστική "εικονική" αλλαγή φύλου σ' ένα κορίτσι όταν στην οικογένεια δεν υπάρχει αρσενικό παιδί- ενώ στην Petria's Wreath/ Tο στεφάνι της Πέτρια (1980) είναι τα 30 χρόνια ζωής της κεντρικής ηρωίδας που προσφέρουν το χρόνο για αναπτυχθεί η δραματική πλοκή.
Όμως, αυτοί οι τρεις δρόμοι που ο σκηνοθέτης ακολούθησε μοιάζουν να συγκλίνουν σ' ένα σημείο. Το ζευγάρι των "καταραμένων" εραστών (στο A Film with No Name), το ερωτικό τρίγωνο -η αμερικανίδα Eva, ο Janko και ο Marko- (της ταινίας Something In-Between), ο απογοητευμένος από τα πάντα Ivan (στην ταινία The Fragrance Of Wild Flowers): όλα είναι τα πρόσωπα προσπαθούν -άλλοτε με επιτυχία και άλλοτε χωρίς- να δραπετεύσουν, να βρουν τις οδούς διαφυγής, τους δρόμους που θα τους οδηγήσουν στην ελευθερία, που θα τους επιτρέψουν να προσδιορίσουν την ταυτότητα τους χωρίς ετεροκαθορισμούς και έξωθεν παρεμβάσεις. Αυτή διάθεση διαφυγής, η τάση για απόδραση από το δυναστικό παρόν είναι και το μοτίβο που κινεί τη μυθοπλασία στις περισσότερες ταινίες του Srdjan Karanovic.
Δημήτρης Μπάμπας
Υ.Γ. Ο Srdjan Karanovic σπούδασε στην περίφημη κινηματογραφική σχολή της Τσεχοσλοβακίας FAMU μαζί με τους Rajko Grlic, Goran Markovic, Lordan Zafranovic. Ανήκει στη γενιά του 70, στο χώρο του Γιουγκοσλαβικού κινηματογράφου. Σκηνοθέτησε τηλεοπτικές σειρές, τηλεταινίες και ντοκιμαντέρ. Δίδαξε σκηνοθεσία σε αμερικάνικα πανεπιστήμια (Columbia University, New York). Σταθερός συνεργάτης του είναι ο Zoran Simjanovic, ένας από τους σημαντικότερους Γιουγκοσλάβους συνθέτες κινηματογραφικής μουσικής. Προβάλλονται οι ταινίες του A Film with No Name, Something In-Between, The Fragrance Of Wild Flowers και Petria's Wreath.
