hou4.jpg

Η ατμόσφαιρα και η διακόσμηση στο English Bar του ξενοδοχείου Ηλέκτρα είναι σχεδόν βικτοριανή: βαριές δερμάτινες πολυθρόνες, χαρακτικά και πίνακες που απεικονίζουν σκηνές από κυνήγι της αλεπούς και στη γωνία το τζάκι. Αυτή η ατμόσφαιρα ενός παρελθοντικού καθωσπρεπισμού μοιάζει τόσο ξένη με το πνεύμα των ταινιών του Hou Hsiao-Hsien /Χου Χσιάο- χσίεν (η κινέζικη προφορά του ονόματος είναι Χόου Χσιάο-χσιεν): συλλαμβάνοντας τη μεταβαλλόμενη φύση των πραγμάτων, τις αλλαγές στο περιβάλλον και τα πρόσωπα, ο Ταϊβανέζος σκηνοθέτης, εκφράζει ίσως με το πιο αυθεντικό και πρωτότυπο τρόπο το πνεύμα του 21ου αιώνα.
Σαν συνομιλητής ο Χόου, όπως είναι η σωστή προφορά του ονόματος του στα μανδαρίνικα κινέζικα, είναι όπως τα πλάνα των ταινιών του χαλαρός αλλά εξαιρετικά ακριβής, λιτός αλλά πάντα καίριος.
Μανιώδης καπνιστής ο Χόου μιλά για τις ταινίες του, το σινεμά του, για τη σκηνοθεσία…
hou2.jpg
ΟΙ ΑΡΧΕΣ ΜΙΑΣ ΚΑΡΙΕΡΑΣ ΣΤΟ ΣΙΝΕΜΑ
Στις αρχές εργάστηκα σαν σεναριογράφος και ως βοηθός σκηνοθέτη για 8 χρόνια. Στην αρχή της καριέρας μου έκανα 3 εμπορικές ταινίες, όπως η ταινία Χαριτωμένο κορίτσι . Αργότερα, λίγο πριν την ταινία Τα παιδιά από το Φενγκουέι συμμετείχα στη σπονδυλωτή ταινία Ο άνθρωπος σάντουιτς (με το επεισόδιο Η μεγάλη κούκλα του γιου), ταινία που ξεκίνησε τη Nouvelle Vague του Ταϊβανέζικου κινηματογράφου. Εκείνη την εποχή βλέπαμε ταινίες ξένων σκηνοθετών. Παράλληλα υπήρχαν και οι ταϊβανέζοι σκηνοθέτες που μόλις είχαν επιστρέψει από το εξωτερικό και γινόντουσαν συζητήσεις σχετικές με το τι κινηματογράφο θέλαμε να κάνουμε. Έτσι οι ταινίες Τα παιδιά από το Φενγκουέι, Καλοκαίρι με τον παππού, Μια εποχή να ζήσεις και μια εποχή για να πεθάνεις, Σκόνη στον άνεμο είναι ουσιαστικά η αρχή της καριέρας μου. Είναι οι ταινίες που βασίζονται στις δικές μου εμπειρίες.
hou1.jpg
ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ, ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ, ΠΟΡΤΡΑΙΤΑ
Η ιστορία σε μια ταινία προέρχεται από το ύφος της ταινίας. Στις αρχές της καριέρας μου χρησιμοποιούσα τις δικές μου εμπειρίες, επειδή βρισκόμουν μεταξύ της αισθητικής του εμπορικού κινηματογράφου και της αναζήτησης ενός προσωπικού ύφους. Οι ταινίες της πρώτης περιόδου της καριέρας μου Τα παιδιά από το Φενγκουέι, Καλοκαίρι με τον παππού, Μια εποχή να ζήσεις και μια εποχή για να πεθάνεις, Σκόνη στον άνεμο κατά κάποιο τρόπο βάζουν σε μια τάξη όσα έζησα.
Κατά τη διάρκεια της δεύτερης περιόδου έχω αποκτήσει πλέον μια οπτική γωνία και ένα τρόπο για να κοιτάζω τα πράγματα, άρχισα να κατανοώ τον εαυτό μου και επίσης να κατανοώ τους άλλους ανθρώπους. Μ’ αρέσει να διαβάζω μυθιστορήματα και εκείνη την εποχή διάβαζα πολλά μυθιστορήματα για τη σύγχρονη ιστορία της Ταϊβάν. Μου προκαλούσαν έντονα συναισθήματα και έτσι χρησιμοποίησα το κινηματογράφο ως ένα μέσο για να παρουσιάσω τη σύγχρονη ιστορία της Ταϊβάν σε ταινίες όπως Η πόλη της θλίψης, Καλοί άνδρες, καλύτερες γυναίκες, Ο μάστορας του κουκλοθέατρου.
Έχοντας κατανοήσει τον ίδιο μου τον εαυτό στις ταινίες της πρώτης περιόδου αλλά και το παρελθόν της χώρας μου στις ταινίες της δεύτερης περιόδου μπορώ τώρα να έχω την ικανότητα να κατανοώ άλλα πρόσωπα και να τα παρουσιάζω αυτά σε ταινίες όπως το Goodbye South, Goodbye.
Η ταινία Καλοί άνδρες, καλύτερες γυναίκες είναι μια ταινία μεταβατική ανάμεσα σ’ αυτές που διαδραματίζονται στο παρελθόν και σ’ αυτές που διαδραματίζονται στο σήμερα. Από αυτή την ταινία και μετά ήθελα να κάνω ένα σινεμά για το σύγχρονο κόσμο και τους σύγχρονους ανθρώπους. Αργότερα με την ταινία Τα λουλούδια της Σαγκάης, που βασίζεται σ’ ένα παλιό μυθιστόρημα, αντιλήφθηκα ότι το σύμπαν μιας γυναίκας είναι πολύ πιο ενδιαφέρον από αυτό ενός άνδρα. Στη συνέχεια με τις ταινίες το Καφέ Λιμιέρ , Οι εραστές της χιλιετίας, Τρεις φορές ήθελα να παρουσιάσω, να δείξω τις αλλαγές που συμβαίνουν σε μια γυναίκα.
(…) Ήρθα στην Ταϊβάν από την ηπειρωτική Κίνα σε ηλικία ενός χρόνου και αυτό το γεγονός εξηγεί αρκετά σε ταινίες όπως Μια εποχή να ζήσεις και μια εποχή για να πεθάνεις. Συνειδητοποίησα τη θέση μου στην Ταϊβάν και έζησα σαν νέος διάφορες φάσεις της ιστορίας της: την οικονομική ανάπτυξη και την ύφεση, τις κοινωνικές αλλαγές, τις πολιτικές αλλαγές, τις αλλαγές που επέβαλε το κυβερνών κόμμα στο πώς να βλέπουμε την ιστορία της Ταϊβάν (αφού άλλαξαν την αληθινή ιστορία της χώρας): όλες αυτές τις τραγωδίες των συνεχών αλλαγών.
hou3.jpg
ΤΡΕΙΣ ΦΟΡΕΣ
Η αρχική ιδέα για την ταινία Τρεις φορές ήταν να γυριστεί μια σπονδυλωτή ταινία στην οποία θα συμμετείχα εγώ με δύο άλλους νέους σκηνοθέτες οι οποίοι δεν είχαν πριν γυρίσει άλλη ταινία. Η ιδέα ήταν να αφηγηθούμε από διαφορετικές οπτικές γωνίες, λόγω της διαφορετικής ηλικίας, όψεις της Ταϊβάν. Το project αυτό κέρδισε ένα βραβείο στο φεστιβάλ του Pusan στη Νότια Κορέα. Επίσης ένας κυβερνητικός οργανισμός στην Ταϊβάν χρηματοδότησε και αυτός το σχέδιο. Όμως αργότερα διαπιστώσαμε ότι δεν ήταν εύκολο να το χρηματοδοτήσουμε εξ’ ολοκλήρου, να μαζέψουμε τα υπόλοιπα αναγκαία κεφάλαια για την παραγωγή. Έτσι λόγω αυτών των προβλημάτων οι δύο νέοι σκηνοθέτες είπαν ότι δεν ήθελαν πλέον να κάνουν την ταινία. Όμως εγώ σκέφθηκα ότι θα ήταν πολύ ηλίθιο να χάσουμε τα χρήματα που ήδη είχαν συγκεντρωθεί. Αποφάσισα λοιπόν να το κάνω μόνος μου. Τότε άλλαξα το θέμα της ταινίας: έγινε μια ταινία για τον έρωτα. Σε τρεις διαφορετικές εποχές βλέπουμε τις γυναίκες και τους άνδρες, τις ερωτικές τους ιστορίες.

Η ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΣΚΗΝΟΘΕΊΑΣ
Όλες οι φάσεις της δημιουργίας μιας ταινίας -η συγγραφή του σεναρίου, η αναζήτηση των χωρών, το casting, τα γυρίσματα, το μοντάζ- είναι σημαντικές. Στην Ταϊβάν δεν υπάρχει πλέον κινηματογραφική βιομηχανία και οι συνθήκες παραγωγής είναι πολύ κακές. Για μένα είναι πολύ βασικό να βρω τους ηθοποιούς, μετά μπορώ να προχωρήσω στη συγγραφή της ιστορίας. Επίσης το ίδιο σημαντικό με το να βρεις τους ηθοποιούς, είναι να βρεις τους χώρους όπου θα γίνουν τα γυρίσματα. Για να έχω λοιπόν μια ιστορία, την ιστορία της ταινίας, για μένα είναι σημαντικό να έχω πρώτα τους ηθοποιούς και τους χώρους.
Όταν γυρίζεις την ταινία στους πραγματικούς χώρους με τους αληθινούς ηθοποιούς, τότε ανακαλύπτεις ορισμένες φορές πράγματα που δεν τα είχες σκεφθεί εξ’ αρχής, έτσι ωθείσαι -από τους ηθοποιούς και τους χώρους- να κάνεις αλλαγές στην ιστορία. Επειδή η κάμερα είναι μια μηχανή που καταγράφει, μπορεί να συλλάβει κάτι που εγώ δεν παρατήρησα κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων. Έτσι κατά τη διάρκεια του μοντάζ, αν και εκ των προτέρων έχω ήδη μια ιδέα της μορφής της ταινίας, κάνω μια αναδόμηση μια επανακατασκευή της δομής της. Νομίζω ότι η καλλιτεχνική δημιουργία είναι ένα είδος έρευνας πάνω σε κάτι που ξέρουμε αλλά και σε κάτι που δεν γνωρίζουμε. Αυτό συμβαίνει με τη δημιουργία.

ΟΙ ΗΘΟΠΟΙΟΙ
Λόγω των πολλών ετών σκηνοθετικής εμπειρίας και γιατί πάντα αναζητώ ερασιτέχνες ηθοποιούς μού έχει γίνει κάτι σαν συνήθεια, έχω αποκτήσει την ικανότητα να βλέπω γρήγορα αν υπάρχει κάτι στο πρόσωπο ενός ηθοποιού. Κάθε ηθοποιός, είτε είναι ερασιτέχνης είτε επαγγελματίας, έχει τη δική του προσωπικότητα: έτσι πρέπει να βρω ποιος είναι ο προσωπικός χαρακτήρας του κάθε ηθοποιού. Μετά θα πρέπει να επινοήσω κάποια γεγονότα ή λεπτομέρειες για τον χαρακτήρα που υποδύεται αυτός ο ηθοποιός. Αν ένας χαρακτήρας δεν μπορεί να «γράψει» στην ταινία τότε αυτή δεν είναι μια καλή ταινία. Για μένα λοιπόν το πιο σημαντικό σε μια ταινία είναι οι ηθοποιοί και οι καταστάσεις που αφηγείται η ταινία.
Αυτά τα δύο στοιχεία είναι ισοδύναμα της πραγματικής ζωής λόγω της καταγραφής τους σε ταινία: η εικόνα γίνεται έτσι μοναδική και ισότιμη με την αληθινή ζωή.
Για μένα η δημιουργία μιας ταινίας κατάγεται από τη ζωή που ζω, από τα μυθιστορήματα που διαβάζω, από τους νεαρότερους σε ηλικία φίλους που έχω: όλα αυτά βρίσκονται αποσπασματικά στο μυαλό μου. Όταν θέλω να κάνω κάτι είναι οι συνθήκες της πραγματικότητας που το αποφασίζουν: όλα αυτά τα αποσπάσματα, τα θραύσματα μιας πραγματικότητας, τα συναισθήματα. Γι’ αυτό χρειάζομαι ένα κινηματογραφικό ύφος για να τα θυμηθώ, για να τα ανακαλέσω όλα αυτά από τη μνήμη.

ΑΓΑΠΗΜΕΝΟΙ ΣΚΗΝΟΘΕΤΕΣ ΚΑΙ ΤΑΙΝΙΕΣ
Μ’ αρέσουν ιδιαίτερα κάποιοι ηθοποιοί όπως ο Lawrence Olivier. Νομίζω ότι οι ηθοποιοί είναι εξίσου δημιουργοί με τους σκηνοθέτες. Μιλώντας για σκηνοθέτες, κάθε σκηνοθέτης έχει το δικό του ύφος τις δικές του περιόδους. Μ’ αρέσει ο Godard στο Με κομμένη την ανάσα, ο Mikio Naruse στο Floating Clouds, ο Yasujiro Ozu στο Early Spring, ο David Lynch στο Blue Velvet και ο Fellini στο Amarocord.

(Μετάφραση στα αγγλικά Chang Chu-ti. Συνέντευξη Δημήτρης Μπάμπας. Η συνέντευξη έγινε κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 2005)