του Henry Hathaway
κείμενο του Robert Weston

Γυρισμένο το 1953, το «Νιαγάρα» είναι από τα λίγα film noir που στηρίζονται σχεδόν αποκλειστικά στην παρουσία ενός σταρ, κι εδώ έχουμε την Μέριλιν Μονρόε/ Marilyn Monroe. Η πλειοψηφία των πρωτοκλασάτων νουάρ της κλασσικής περιόδου είναι ιστορίες χαρακτήρων μέσα σε ένα αστικό – αστυνομικό περιβάλλον. Το είδος αυτό των ταινιών ξεχώρισε για τη σύνθετη πλοκή και για τους «υπόγειους» χαρακτήρες, ενώ οι περιπλοκές των ιστοριών μοιάζουν ενίοτε σαν τη Αχίλλειο φτέρνα, δηλαδή. ο μοναδικός τους σκοπός είναι να προκαλέσουν στους θεατές σε σύγχυση (π.χ. το The Big Sleep (1939) του Howard Hawks είναι περιβόητο για το «ανεξήγητο» του σεναρίου του).
Το «Νιαγάρα» είναι μια εξαίρεση: παραγωγή της 20th Century Fox, έχει οικοδομηθεί πάνω στο πρόσωπο της Μέριλιν Μονρόε. Η ταινία ξεκινά με το ζευγάρι Κάτλερ (Max Showalter & Jean Peters) που βρίσκεται στους καταρράκτες του Νιαγάρα για το μήνα του μέλιτος. Ο Ρέι Κάτλερ, γλυκός σύζυγος αλλά με συμπεριφορά νεόπλουτου, συναντά μαζί με τη γυναίκα του ένα άλλο ζευγάρι στο ξενοδοχείο, τον Τζόρτζ (στο ρόλο ο Joseph Cotton που έχει παίξει και στις ταινίες του Hitchcock, Shadow of a Doubt και του Welles Touch of Evil) και την Ρόουζ Λούμις (Marilyn Monroe), που κατά λάθος έχουν πάρει το δωμάτιό τους. Το ζευγάρι αυτό είναι κάπως αταίριαστο: η νέα και σέξι Ρόουζ και ο αρκετά μεγαλύτερός της Τζόρτζ. Η παρεξήγηση με τα δωμάτια τελικά λύνεται και επιπλέον φέρνει πιο κοντά τα δύο ζευγάρια. (...) Σε κάποια περιήγηση του ζεύγους Κάτλερ στην πόλη, η Πόλι βλέπει την Ρόουζ να φιλιέται με έναν άλλο άνδρα: κάτι δεν πάει καλά λοιπόν στο γάμο των Λούμις. Αργότερα η Πόλι μαθαίνει ότι υπάρχει σχέδιο δολοφονίας του Τζόρτζ, ο οποίος, ωστόσο, έχει άλλα σχέδια…
Μερικές φορές υπάρχει στα νούαρ μια προοδευτική χροιά –πιο συγκεκριμένα φεμινιστική χροιά-, και αυτό συμβαίνει με το «Νιαγάρα».  Η ταινία υπερτονίζει την ανδρική «παράνοια», η οποία δίχασε τα δύο φύλα στην μεταπολεμική Αμερική. Στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν οι περισσότεροι άνδρες έλειπαν στον πόλεμο στην Ευρώπη, οι επιχειρήσεις χρησιμοποίησαν γυναίκες ως εργατικά χέρια. Πέρα όμως από θέσεις εργασίας, γυναίκες άρχισαν να καταλαμβάνουν και θέσεις διευθυντικές και διοικητικές. Μετά τον πόλεμο οι γυναίκες δεν ήταν πρόθυμες να  παραχωρήσουν τις νέες θέσεις τους στους στρατιώτες που επέστρεφαν πίσω –και ακόμα περισσότερο σε όσους απ’ αυτούς υπέφεραν από ψυχολογικά προβλήματα λόγω του πολέμου.
Στη μεγάλη οθόνη, οι femme fatale, οι μοιραίες γυναίκες του φιλμ νουάρ εκφράζουν ότι οι άντρες φοβούνται από αυτές τις νέες, ανερχόμενες γυναίκες. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι στο κινηματογραφικό αυτό είδος επιλέγονται γυναίκες με καμπύλες, υπερ-θηλυκές, για να απεικονίσουν αυτές τις αμαρτωλές σειρήνες: η θηλυκότητα δαιμονοποιείται. Και τη δεκαετία του πενήντα ποία γυναίκα ήταν πιο θηλυκή από την Μέριλιν Μονρόε;
Πριν από το «Νιαγάρα», στην Μονρόε δίδονταν μόνο κάποιοι μικροί ρόλοι χωρίς βάθος (The Asphalt Jungle & All About Eve-1950 και Monkey Business-1952). Στην ταινία αυτή παίρνει τον πρώτο της βασικό ρόλο (είναι φανερό ότι το στούντιο έχτισε το «Νιαγάρα» πάνω της). Από την αφίσα κιόλας της ταινίας μπορούμε να καταλάβουμε το σλόγκαν που το στούντιο θέλει να περάσει: τα θέλγητρα της Μέριλιν είναι τόσο ορμητικά σαν τα νερά του Νιαγάρα! Ωστόσο, όταν η ταινία παρουσιάστηκε στις αίθουσες, το κοινό φάνηκε ότι ενδιαφέρθηκε περισσότερο για την προσωπική ζωή της Μονρόε παρά για τον πληθωρικό χαρακτήρα της Ρόουζ. Φυσικά όλη αυτή η κατάσταση βοήθησε την ηθοποιό να καθιερωθεί πια ως πρωταγωνίστρια και να αναβαθμιστεί στα κλιμάκια του Χόλιγουντ.
Για τους φίλους των φίλμ νουάρ, το «Νιαγάρα» θεωρείται μια καλή ταινία, ιδιαίτερα για όσους αναζητούν κάτι διαφορετικό. Αν κα είναι γυρισμένη σε  Technicolor και όχι ασπρόμαυρο φιλμ παρόλα αυτά είναι μια ταινία με στιλ που παίζει με τις σκιές.
Ο Henry Hathaway, σκηνοθέτης του φιλμ, εμπλουτίζει τα πλάνα του με σκηνές φυσικής ομορφίας, θυμίζοντας ταινίες όπως τα Kiss of Death (1947) και Call Northside 777 (1948). Αναμφίβολα, ο βασικότερος λόγος για να δει κάποιος το «Νιαγάρα» είναι αυτό που το τρέιλερ υπόσχεται: το άγριου κάλλους φυσικό τοπίο. Οι θαυμάσιες τοποθεσίες αναδεικνύουν βασικές πτυχές της ταινίας, με το καναδικό τοπίο να είναι μια φανταχτερή απάντηση στο Atlantic City. Φυσικά, ο κράχτης της ταινίας είναι η παρουσία της Μέριλιν.

(δημοσιεύτηκε στο filmmonthly.com. ελληνική μετάφραση δελτίο τύπου. Επιμέλεια διορθώσεις Δ.Μ.)