του Buster Keaton
κείμενο του Chris Edwards

Όσο περισσότερα πράγματα και γεγονότα γνωρίζουμε για τη ζωή ενός καλλιτέχνη, τόσο μπαίνουμε στον πειρασμό να βρούμε τους τρόπους με τους οποίους εκφράζεται στην εργασία του. Αυτό βέβαια μπορεί να μας πάει πολύ μακριά. Για παράδειγμα, είναι γνωστό ότι ο Μπάστερ Κίτον/ Buster Keaton είχε υπογράψει το 1928 μια συμφωνία με την MGM όπου αντάλλασσε την καλλιτεχνική του ελευθερία έναντι χρημάτων, η οποία αποδείχτηκε καταστροφική για τον ίδιο. Είναι επίσης γνωστό ότι η συμφωνία αυτή κατέστρεψε, εκτός από την καριέρα του, τον γάμο του αλλά και την ψυχική του ηρεμία για κάποια χρόνια. Ίσως λοιπόν θα έπρεπε να εστιάσουμε σε κάποια στιγμιότυπα από τις ταινίες της MGM που απεικονίζουν τον εσωτερικό πόνο του καλλιτέχνη, όπως τα καλλιτεχνικά έργα τείνουν να κάνουν.
Είναι όμως αυτό αλήθεια; Ή μήπως πρόκειται για κάτι κατασκευασμένο, το οποίο σκέπτονται μόνο όσοι βλέπουν τα πράγματα από έξω; Κάτι τέτοιο συχνά είναι κακή τέχνη και όχι μια αριστουργηματική απεικόνιση του πόνου. Για παράδειγμα: το φιλμ του Κίτον «Spite Marriage» που έκανε για την MGM είναι από τα χειρότερα φιλμ του βωβού σινεμά. Όμως ο «Κινηματογραφιστής»/ The Cameraman είναι μια από τις καλύτερες.
Ας παρακολουθήσουμε τα γκαγκς από αυτή την ταινία: Ο Μπάστερ άλλοτε πάει πέρα-δώθε από τις καταιγίδες, άλλοτε τρώει τη βροχή, τα βαρέλια πέφτουν πάνω του θάβοντάς τον, και πολλά άλλα. Πώς θα μπορούσε να αισθάνεται ο Μπάστερ με όλα αυτά;
Ο «Κινηματογραφιστής» είναι η ταινία που ο Μπάστερ Κίτον ένιωθε πιο πιεσμένος από κάθε άλλη ταινία του: ένιωθε χάλια.
(…) Ένας από τους λόγους που το χιούμορ του Κίτον δείχνει σήμερα πιο φρέσκο από του Τσάπλιν είναι ότι πολύ σπάνια απαιτεί από το σημερινό θεατή να εμπλακεί συναισθηματικά. Είναι ένα χιούμορ απόμακρό και κυνικό, ειρωνικό και σαρκαστικό. Πλην όμως σ’ αυτήν την ταινία δεν είναι. Βρίσκεται κάπου ανάμεσα στο χιούμορ του Τσάπλιν και του Χάρολντ Λόιντ.
Αν και ο Κίτον πάντοτε προετοίμαζε επιμελώς τις σκηνές του στις ταινίες, ωστόσο στον «Κινηματογραφιστή» φαίνεται ότι σε κάποιες σκηνές αυτοσχεδιάζει, ιδιαίτερα στη σκηνή με το μπέιζμπολ. Ίσως αυτό να το έκανε για να εκτονωθεί από την πίεση του στούντιο, ίσως όμως και όχι. Όπως και να έχει, πρόκειται για σκηνές ανθολογίας, με την κάμερα να έχει σχεδόν ακινητοποιηθεί για να κάνει ο Κίτον τα κόλπα του.
(…) Άλλο ένα χαρακτηριστικό στοιχείο του φιλμ είναι τα δραματικά close-up, όπως π.χ. στη σκηνή της θύελλας ή στην σκηνή της πισίνας.
(…) Τι θέση έχει ο Κίτον στην ταινία του; Είναι πολύ αστείος, αλλά και πολύ πληγωμένος. Υπάρχουν πάρα πολλές στιγμές όπου εξισορροπούνται αυτές τις δύο πλευρές.
Ως τελικό συμπέρασμα μπορούμε να πούμε ότι ο «Κινηματογραφιστής» είναι μια σύνθετη, ανθρώπινη ταινία.
Το λυπηρό είναι πως η ταινία αυτή είναι η αρχή του τέλους για τον μεγάλο κωμικό.

(δημοσιεύτηκε στο μπλογκ silent-volume.blogspot. ελληνική μεταφραση δελτίο τύπου. επιμέλεια, διορθώσεις Δ.Μ.)