(Οι διακοπές του κυρίου Ιλό)
του Jacques Tati
Είναι καλοκαίρι, οι πόλεις αδειάζουν και οι κάτοικοι τους μετακομίζουν όλοι στις παραλίες. Τραίνα, αυτοκίνητα, λεωφορεία, είναι τα μέσα μεταφοράς της υστερίας των διακοπών. Μέσα σ’ αυτή την συνεχή και αδιάκοπη ροή, ένα πρόσωπο ξεχωρίζει: ο κύριος Hulot καταφθάνει ασθμαίνοντας με το παλιό αυτοκίνητο, ένα κονβερτίμπλ λίγο πριν την απόσυρση, σ’ ένα παραθαλάσσιο θέρετρο. Γρήγορα θα εγκατασταθεί στο μικρό ξενοδοχείο και θα ενταχθεί στην ομάδα των παραθεριστών. Η παρουσία του καθ’ όλη τη διάρκεια των διακοπών δεν θα περάσει απαρατήρητη…
Η αφήγηση της ταινίας αποτελείται από μια σειρά επεισοδίων –στιγμιότυπων της ζωής κατά την διάρκεια των διακοπών. Σ’ αυτά ο κύριος Hulot κατέχει μια κομβική αλλά όχι κεντρική θέση, αφού ο σκηνοθέτης εστιάζει εκτός της κωμικής του περσόνας και στον περίγυρό του. Έτσι το κωμικό της ταινίας προκύπτει καταρχάς από τους τύπους- χαρακτήρες και τα συμβάντα των διακοπών τους: Οι δύο σερβιτόροι, ο πολυάσχολος επιχειρηματίας, τα άτακτα παιδιά, το ζευγάρι των ηλικιωμένων. Και φυσικά από την κίνηση μέσα στον χώρο του κυρίου Hulot, την δράση του, την σχέση με τα πρόσωπα και τα αντικείμενα. Είναι ένα πρόσωπο που εξίσου επιβάλλει το κωμικό (όπως στην σκηνή με το άλογο) αλλά και το προκαλεί (η σκηνή με τους χαρτοπαίκτες). Στην σχέση του με τα αντικείμενα γίνονται φανερές οι επιρροές του από του βωβού κινηματογράφου (Keaton, Chaplin) αλλά και το ιδιαίτερο στυλ που χαρακτηρίζεται από λεπτότητα και ευγένεια: η σκηνή κατά την διάρκεια της οποίας, περιμένοντας την αγαπημένη του, αλλάζει την διακόσμηση του σαλονιού είναι δηλωτική των προηγούμενων.
Άξια σχολιασμού είναι και η χρήση του ήχου σ’ αυτή την μάλλον βουβή ταινία: Το ραδιόφωνο, η μουσική από τους δίσκους, ο ήχος από το μπαλάκι του πινγκ- πονγκ επέχει θέση ενός χαρακτήρα που επιδρά καθοριστικά στην δράση και στο κωμικό.
Όμως πίσω απ’ όλα τα κωμικά επεισόδια υπάρχει ένας τόνος μελαγχολίας και η σκηνή του τέλους, όταν ο Hulot αντιμετωπίζεται με απαρέσκεια από τους παραθεριστές, είναι η κορύφωση. Μετά την ταινία αυτή ο Jacques Tati εγκαταλείπει το κλίμα αθωότητας που χαρακτηρίζει τόσο αυτή την ταινία όσο και την προηγούμενη Μέρα Γιορτής (Jour d’ fete) και επιστρέφει όπως και οι ήρωες του στο καταθλιπτικό αστικό τοπίο.
Δημήτρης Μπάμπας
“Ο Hulot είναι “lunaire” (σεληνιασμένος). Κάποιος με το κεφάλι του στο φεγγάρι”.
(δηλώσεις του Jacques Tati στη Daily Telegraph/ 2-8-1968).
“Με τον χαρακτήρα του κυρίου Hulot ήθελα να παρουσιάσω έναν άνθρωπο που θα μπορούσες να τον συναντήσεις στον δρόμο, όχι έναν χαρακτήρα του μιούζικ χoλ. Δεν αντιλαμβάνεται ότι είναι αστείος”.
(δηλώσεις του Jacques Tati από την έκδοση σε DVD της εταιρείας CRITERION, περιοχής 1).
“Οι διακοπές του κυρίου Ιλο, μας προσκαλούν να δοκιμάσουμε στα κρυφά την πίκρα και τις απολαύσεις της ύπαρξης. Ναι, ο Ζακ του φεγγαριού είναι ποιητής όπως τον καιρό του Τριστάν λ’ Ερμιτ. Ψάχνει το μεσημέρι στις τέσσερις η ώρα το απόγευμα και το βρίσκει.
(…) Να τι ενδιαφέρει τον Τατί. Ταυτόχρονα τα πάντα και τίποτα. Χορταράκια, χαρταετός, παιδιά, ένας γεροντάκος, οτιδήποτε, ότι είναι πραγματικό, παράξενο και γοητευτικό μαζί. Ο Ζακ Τατί έχει την αίσθηση του κωμικού γιατί έχει την αίσθηση του παράξενου”.
(Jean- Luc Godard από το Ζαν Λυκ Γκοντάρ -Κείμενα και Συνεντεύξεις, Α’ τόμος, Αιγόκερως, 1988)