(Καλοκαίρι με την Ιρένε)
του Carlo Sironi
(κριτική: Ζωή- Μυρτώ Ρηγοπούλου)

Καλοκαίρι στην ιταλική εξοχή του 1997, σε μια κατασκήνωση όχι ακριβώς σαν τις άλλες, αφού τα καταπονημένα σώματα και πρόσωπα των νεαρών κοριτσιών και τα μαντήλια που κάποιες φοράνε στο κεφάλι, δείχνουν έναν αγώνα για τη ζωή, που ακόμα δεν ξέρουμε την κατάληξή του. Προς το παρόν παίρνουν μια ανάσα ζωής με δραστηριότητες δίπλα στη φύση, η 17χρονη Ιρένε, όμως, ονειρεύεται ελευθερία κι ανεμελιά δίχως επιτήρηση και πείθει τη συνομήλική της Κλάρα, με την οποία μόλις έγιναν φίλες, να το σκάσουν όταν τελειώσει η κατασκήνωση σ’ ένα νησάκι δίπλα στη Σικελία.
Από τις πιο όμορφες και άρτιες καλλιτεχνικά ταινίες της φετινής Berlinale 2024 η δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του Carlo Sironi, Quell’ estate con Irène (Καλοκαίρι με την Ιρένε), μετατρέπει το πληγωμένο σφρίγος της εφηβείας των δύο κοριτσιών σε μια φέτα ζωής, ανθρώπινη και βαθιά συγκινητική, με ζωντάνια κι ουσία ακριβώς επειδή η δίψα τους για ζωή συνυπάρχει διαρκώς -ανεπαίσθητα κι εξωλεκτικά- με την υπενθύμιση του θανάτου. Με εικαστική δύναμη κι αισθαντικότητα, με χρώματα και σκιές που φωτίζουν τα πρόσωπα και τα σώματα των δύο κοριτσιών και του αγοριού που θα γνωρίσει η Κλάρα και με σκηνές σαν αυτή που τα δύο κορίτσια κάθονται μέσα στο στόμα του λιονταριού ή περπατούν μέσα στη γη ο σκηνοθέτης εξελίσσει μια συλλογιστική για τη ζωή και το θάνατο που «παίζει» μόνιμα με τις αντιθέσεις. Ο ήλιος, τα αρχαία ερείπια, η θάλασσα, το φως του σικελικού καλοκαιριού κι ο έρωτας γίνονται έτσι κομμάτι του σχολιασμού με την κάμερα που ο σκηνοθέτης δίνει στην Κλάρα να προσθέτει στην αναπαράσταση τη διάσταση της ανάμνησης ως λειτουργία της τέχνης και την μεγάλη αντίθεση των δύο κοριτσιών σε εμφάνιση και χαρακτήρα -αλλά όχι και σε βιώματα ή αισθήματα- να γίνεται ο βασικός εικαστικός καμβάς της ταινίας. Πρωταγωνίστρια αποδεικνύεται η ξανθιά συνεσταλμένη Κλάρα που διεκδικεί πιο πολύ τη ζωή, ενώ η μελαχρινή, πιο αποφασιστική επιφανειακά, αλλά και πιο εύθραυστη Ιρένε, γίνεται μάλλον παρατηρήτρια, παρ’ ότι αρχικά καταλύτης, με τις ερμηνείες των δύο νεαρών ηθοποιών – πολύ ξεχωριστές φυσιογνωμίες κι οι δύο- να προϊδεάζουν εξίσου για σημαντικό κινηματογραφικό μέλλον. Με στιλιζάρισμα απ’ αυτά που κάνουν τη φόρμα να μοιάζει ελεύθερη και με εικόνες που αποτυπώνουν κι αυτά που οι διάλογοι αποφεύγουν, ο Sironi ξετυλίγει πολυεπίπεδα το τετράπτυχο καλοκαίρι-εφηβεία-ζωή-θάνατος, με τρόπους που θυμίζουν καλοχωνεμένες επιρροές από «καλοκαιριάτικο» Μπέργκμαν έως Ρομέρ απ’ το πώς «στήνει» μπροστά στην κάμερα τα πρόσωπα και τα σώματα των κοριτσιών και των αγοριών, αποτυπώνει κινηματογραφικά και συχνά περιπατητικά την καθημερινότητα των δύο κοριτσιών και τη σχέση της Κλάρας και του αγοριού ή κάνει τετριμμένους διαλόγους να έχουν ουσία. Στο τέλος δεν κερδίζουμε κάτι σε βεβαιότητα, μένουμε, όμως, με μια γνήσια αίσθηση σαν την ίδια τη ζωή κι αυτή τη στιγμή που προσπαθούμε πάντα ν’ αδράξουμε ελπίζοντας πως θα νικήσει το φως και η μέρα.

Φεστιβάλ Βερολίνου 2024