της Πέννυ Παναγιωτοπούλου

Κεντρικός ήρωας της αφήγησης είναι ο Ηλίας, ένα δεκάχρονο αγόρι που ζει στην Αθήνα στα τέλη της δεκαετίας του '60. Την ηρεμία και την γαλήνη της παιδικής ηλικίας διαταράσσει ένα τραγικό γεγονός: χάνει ξαφνικά τον πατέρα του. Η υπόλοιπη οικογένεια -η μητέρα και ο μεγάλος αδελφός- προσπαθεί να προσαρμοστεί στην καινούρια πραγματικότητα, καθένας με το δικό του τρόπο. Όμως για τον μικρό αγόρι τα πράγματα είναι δύσκολα, αφού αρνείται πεισματικά να πιστέψει ότι ο πατέρας του είναι νεκρός. Στο δικό του κόσμο το ανεπάντεχο αυτό γεγονός, σημαδεύει καταλυτικά τη ζωή του. Ο μικρός Ηλίας ούτε μπορεί, ούτε θέλει να δεχθεί την πραγματικότητα του θανάτου και προσπαθεί να κρατήσει τον πατέρα του ζωντανό με δικούς του, μάλλον ανορθόδοξους, τρόπους. Και πάνω από όλα, είναι απόλυτα σίγουρος, ότι ο πατέρας του θα γυρίσει, όπως του υποσχέθηκε, για να παρακολουθήσουν μαζί στην τηλεόραση τους Αμερικανούς να προσγειώνονται για πρώτη φορά στο φεγγάρι. Αλλά ο πατέρας του δεν μπορεί να κρατήσει την τελευταία υπόσχεσή του. Η προσελήνωση γίνεται. Ο άνθρωπος για πρώτη φορά αποχωρίζεται τη Γη. Και ο Ηλίας για πρώτη φορά αποχωρίζεται τον πατέρα του.
Η ταινία Δύσκολοι Αποχαιρετισμοί: Ο μπαμπάς μου της Πέννυ Παναγιωτοπούλου επικεντρώνεται στον μικρό ήρωα, και η αφήγηση περιγράφει τις δυσκολίες και τις ανησυχίες μιας κάθε άλλο από ανέμελης παιδικής ηλικίας. Η βίαιη εισβολή του θανάτου στο μαγικό σύμπαν της παιδικής ηλικίας απειλεί να ανατρέψει τις εύθραυστες ισορροπίες, να σκιάσει τα λαμπερά χρώματα με το γκρίζο της θλίψης: καλείται να συμφιλιωθεί με την απώλεια του πατέρα. Αφού η πραγματικότητα είναι σκληρή και αδυσώπητη, η μοναδική επιλογή που έχει ο μικρός ήρωας είναι η άρνηση και η απόδραση: θα κατασκευάσει τον δικό του φανταστικό κόσμο, όπου και θα κατοικήσει. Η άρνηση και η απώθηση του τραγικού περιστατικού μοιάζει ως η αναγκαία προϋπόθεση έως ότου η φαντασία του μικρού ήρωα δημιουργήσει τον αναγκαίο περί της απώλειας, μύθο. Αυτός ο μύθος που  τροφοδοτείται απο ένα περιστατικό ιστορικής σημασίας -η προσελήνωση του πρώτου διαστημόπλοιου- θα επιτρέψει τον μικρό ήρωα να συμφιλιωθεί με την σκληρή όψη της πραγματικότητας. Η ευαισθησία και λεπτότητα, με την οποία σκιαγραφείται η αποδοχή της απώλειας, συνιστούν αρετές της ταινίας. Σ' αυτήν την ταινία η δύναμη της φαντασίας απαλύνει τους πόνους και τις δυσκολίες της καθημερινής ζωής, απελευθερώνει από την δύσκολη πραγματικότητα.
Η Πέννυ Παναγιωτοπούλου δηλώνει: "Έκανα αυτή την ταινία γιατί ένιωθα πραγματικό πόνο, για όλα αυτά που χάνουμε μεγαλώνοντας. Πόνο που θέλησα να γλυκάνω μέσα από μια ιστορία. Δημιούργησα έναν πραγματικό ήρωα, από ένα αθώο μικρό άνθρωπο, που θα απελευθέρωνε τον εαυτό του με οδηγό την επιθυμία του, από κάθε ενήλικη σύμβαση της καθημερινότητας, κάνοντας το μεγάλο βήμα, το πρώτο της ζωής του, για να εκτιναχθεί πάνω από τα αστέρια, εκεί που η βαρύτητα δεν θα είχε πια καμιά σημασία.
Ακόμη θυμάμαι το ρίγος που είχα νιώσει σαν μικρό παιδάκι, όταν άκουσα τους αστροναύτες από το φεγγάρι να περιγράφουν το πώς τους φαίνεται εκεί πάνω. "It is lonely up here!" Και σκέφθηκα πως ποτέ δεν έχω ξανακούσει την μοναξιά τόσο όμορφη και γαλήνια. "It is lonely up here!"
Θα ήθελα η ταινία μου να μοιάζει με τραγούδι. Ένα τραγούδι του Bob Dylan. Το "Ραμόνα", για παράδειγμα. Σκληρό και τρυφερό, καινούριο και παλιό, μελαγχολικό και χαρούμενο, ψιθυριστό και θυμωμένο, κακόφωνο μα ουσιαστικό. Να σου γραπώνει η μελωδία το κεφάλι, ώρες μετά αφού το έχεις ακούσει.
Δεν ξέρω αν τα κατάφερα. Πάντως προσπάθησα. Μόνο, που τον πόνο εξακολουθώ να τον νιώθω. Ίσως ο μικρός Ηλίας της ταινίας να τα κατάφερε καλύτερα από μένα."
Στο πρόγραμμα Discovery του 27ου Διεθνούς Φεστιβάλ του Τορόντο (16-22/9/2002) ο Δημήτρης Εϊπίδης, σημειώνει στο εισαγωγικό του σημείωμα στον κατάλογο γράφει: "Σε αυτή την ευφάνταστη και διορατική πρώτη της ταινίας, η Πέννυ Παναγιωτοπούλου, αφηγούμενη την ιστορία ενός 10χρονου αγοριού που έρχεται αντιμέτωπο με το θάνατο του πατέρα του, παντρεύει με επιδεξιότητα μια οικουμενική έννοια με ένα προσωπικό δράμα… Η χάρη με την οποία η Παναγιωτοπούλου ολοκληρώνει την ταινία της, την διακρίνει ως μία σκηνοθέτη που δίνει μεγάλες υποσχέσεις για το μέλλον".
Στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης 2002 στην ταινία απονεμήθηκε το βραβείο της FIPRESCI (Διεθνής Ενωση Κριτικών Κινηματογράφων) "Για την τολμηρή συμβίωση της καθημερινότητας και την συμβολική διάσταση της ζωής".
Επιπλέον  η ταινία κέρδισε στο Φεστιβάλ του Λοκάρνο 2002 το πρώτο βραβείο ανδρικού ρόλου για τον μικρό  πρωταγωνιστή της ταινίας Γιώργο Καραγιάννη. Η κριτική επιτροπή που αποτελείται από τους: Cedomir Kolar, (παραγωγό) Πρόεδρος της Επιτροπής και μέλη τους: Bruno Ganz, ηθοποιό, Aamir Khan, ηθοποιό-παραγωγό, Emanuel Levy, δημοσιογράφο, Jafar Panahi, σκηνοθέτη, Niloufar Pazira, ηθοποιό- δημοσιογράφο και Bela Tarr, σκηνοθέτη, αποφάσισε να βραβεύσει τον μικρό έλληνα πρωταγωνιστή. Χαρακτηριστικά για το πως υποδέχτηκε την ταινία το κοινό του Φεστιβάλ είναι τα δημοσιεύματα  του τύπου: "Η ταινία καταφέρνει με ποιητικό τρόπο να εκφράσει μια τραγική κατάσταση." "Εύθραυστο και ποιητικό το φιλμ της ελληνίδας σκηνοθέτιδας. Είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα ευαίσθητης σκηνοθετικής ματιάς. Η Πέννυ Παναγιωτοπούλου αποφεύγοντας το μελό, υιοθετεί το υποκειμενικό βλέμμα του Ηλία, που ερμηνεύει ο Γιώργος Καραγιάννης, μία από τις καλύτερες φιγούρες παιδιού που έχουμε δει τα τελευταία χρόνια στο σινεμά".

Η Πέννυ Παναγιωτοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και σκηνοθεσία στη Σχολή Σταυράκου. Από το 1982 εως το 1985, έζησε στο Λονδίνο όπου σπούδασε φωτογραφία και σκηνοθεσία κινηματογράφου στο Polytechnic of Central London (University of Westminster). Από το 1986 εργάζεται ως συνεργάτης με την Ελληνική τηλεόραση, παράγοντας και σκηνοθετώντας σειρές κοινωνικού και ψυχαναλυτικού προβληματισμού και σειρές πολιτιστικού περιεχομένου. Δύσκολοι Αποχαιρετισμοί: Ο μπαμπάς μου  είναι πρώτη της μεγάλου μήκους ταινία .