(Φαντάσματα στην πόλη)
της Azra Deniz Okyay
(η κριτική της Ζωής- Μυρτώς Ρηγοπούλου)
Στην Κωνσταντινούπολη του 2020 το ρεύμα κόβεται κι η πόλη βυθίζεται στο σκοτάδι. Τρεις γυναίκες αγωνίζονται να περισώσουν τον εαυτό τους και ό,τι αγαπούν μέσα σ’ ένα εικοσιτετράωρο αυξανόμενου χάους. Ένας άνδρας πέφτει θύμα του θαυμαστού, νέου κόσμου που αδίστακτα ευαγγελίζεται. Μια πόλη που γίνεται φάντασμα. Και μια σκηνοθέτης που αφήνει τα μουσικά βίντεο και τις μικρού μήκους ταινίες, για να κερδίσει επάξια με το σκηνοθετικό της ντεμπούτο στην μεγάλου μήκους μυθοπλασία το Μεγάλο Βραβείο της Εβδομάδας Διεθνούς Κριτικής στο 77ου Φεστιβάλ Βενετίας.
Στα Φαντάσματα στην πόλη η σκηνοθέτης και σεναριογράφος, Άζρα Ντενίζ Οκιά, χρησιμοποιεί ένα εμφανώς αλληγορικό εύρημα –μια ανεξήγητη πανεθνική διακοπή ρεύματος- για να αποτυπώσει μέσα από φλας-μπακ, επαναλαμβανόμενες σκηνές, κοψίματα στο μαύρο και αποσπασματική αφηγηματική γραμμή όλη την προβληματική της σύγχρονης τουρκικής κοινωνίας μέσα από τις διασταυρούμενες ιστορίες των Ντιντέμ, Έλα, Ιφέτ και Ρασίντ.
Η ταινία λειτουργεί ως μια πολυεπίπεδη μεταφορά, που δεν διαθέτει μόνο αμεσότητα και βάθος, αλλά αναδεικνύει με ακρίβεια, διαύγεια και σαφή εικαστική άποψη, την έλλειψη προοπτικής μιας χώρας, που μαζί με την ιστορική μνήμη της κινδυνεύει να χάσει και την ψυχή της.
Οι «νέοι θρίαμβοι» δεν είναι παρά ένας εφιάλτης απληστίας και διαφθοράς που αφαιρεί όλο και περισσότερο απ’ τους ανθρώπους το δικαίωμα στο ζωτικό τους χώρο και την προσωπική τους ταυτότητα. Η περιρρέουσα σκληρότητα καθιστά ακόμα πιο επισφαλή τη θέση των αδύναμων και των παράταιρων, πόσο μάλλον των γυναικών που σε κάθε τους βήμα βρίσκονται αντιμέτωπες με βία, σεξουαλική παρενόχληση και σκοταδιστικές αντιλήψεις Καμία βοήθεια δεν δίνεται χωρίς ανταλλάγματα και κανένας κανόνας ηθικής δεν στηρίζει την επιβίωση παρά μόνο η τύχη. Στο πλαίσιο αυτό, η απουσία φωτός δεν δεικνύει μόνο το αδιέξοδο, αλλά και τον τρόπο διαφυγής του, καθώς επιτρέπει στις ηρωίδες να απενδυθούν τον εαυτό τους και να γίνουν «φαντάσματα» που θα διεκδικήσουν το στόχο τους ακολουθώντας τους υπόγειους ρυθμούς της πόλης. Παρά τις αντιξοότητες, η επιμονή στη ζωή, δεν θα καθυποταχτεί, όπως επισημαίνει το γενναίο τραγούδι των κουίρ και όπως μας δείχνει η Ντιντέμ, που περπατώντας αξημέρωτα ανάμεσα στα χαλάσματα, με μόνο φως το κινητό της, κατορθώνει να βρει τη διάθεση και την ανάσα που της έλειπε για να μας δείξει επιτέλους το χορό της.
