(To αγόρι και ο ερωδιός)
του Hayao Miyazaki
(κριτική: Θόδωρος Σούμας)

Ο ογδοντατριάχρονος Χαγιάο Μιγιαζάκι είναι ένας περίφημος καλλιτέxνης, σκηνοθέτης και σεναριογράφος του γιαπωνέζικου σινεμά animation. Είναι ο ιδρυτής κι επικεφαλής του στούντιο Γκίμπλι που παρήγαγε πολλές ταινίες animation. Γύρισε το 2001, το Ταξίδι στη Χώρα των Θαυμάτων (Spirited Away), κι επίσης το Κινούμενο κάστρο (2004), Το κάστρο στον ουρανό (1986), το My Neighbor Totoro (1988), το Πόνιο: Το κορίτσι του ωκεανού (Ponyo, 2008) και άλλα ωραία, πολύχρωμα, ποιητικά και παραμυθένια φιλμ animation.
To Αγόρι και ο Ερωδιός, είναι ένα τρικυμιώδες, οπτικό ποίημα και ένα συγκλονιστικό παραμύθι για μεγάλα και μικρά παιδιά. Ο Μιγιαζάκι μας μαγεύει, μας μαγνητίζει και μας βυθίζει στον ονειρικό, παράδοξο και πρωτότυπο κόσμο του, κάτι σαν μια ιαπωνική "Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων" [κάτι που ίσχυε και για το Ταξίδι στη Χώρα των Θαυμάτων (Spirited Away)] . Έναν ή δύο εξαίσιους μα και απειλητικούς κόσμους, παράλληλους προς τον δικό μας.
Το φιλμ χρησιμοποιεί μια προσέγγιση γιαπωνέζικη, με τους μύθους, τις δοξασίες και τις παραδόσεις της. Δεν χρειάζεται όμως να καταλάβεις και να αποκωδικοποιήσεις όλα τα σύμβολα και τους θρύλους, όλες τις ιαπωνικές θρησκευτικές και μεταφυσικές ιδέες. Oι εμπνεύσεις που σχετίζονται με την μετεμψύχωση και μετενσάρκωση, τη συγκατοίκηση των νεκρών με τους ζωντανούς και την παρουσία των «φαντασμάτων» ή των εξωπραγματικών όντων, διαχέονται παντού. Συναντάμε ακόμη φροϋδικά σύμβολα, έρευνες που μπορεί να είναι τόσο δυτικότροπες όσο και ιαπωνικές, και περιστατικά της ζωής του μικρού Μιγιαζάκι κατά τον β’ παγκόσμιο πόλεμο.
Μπροστά στα έκπληκτα μάτια μας ξεδιπλώνονται οξείες, κοφτερές γραμμές, πλούσια παλ χρώματα, γλυκά πρόσωπα (χωρίς λοξά γιαπωνέζικα μα ολοστρόγγυλα ωραία μάτια), πλήθος ποικιλόμορφα πουλιά, παράξενα τερατάκια, ωραίες και δυναμικές κοπέλες, πλοία, δένδρα και βλάστηση, ουρανοί και λιβάδια όπου τρέχεις και πετάς, εντυπωσιακοί πύργοι και κτίσματα, νερά και σπηλιές, καλοί, γλυκείς άνθρωποι και τέρατα που τους ανταγωνίζονται (κι όμως δεν είναι απολύτως κακά, μάλλον «ψάχνονται» αναλόγως των συνθηκών). Η μυθοπλασία του φιλμ Το Αγόρι και ο Ερωδιός ταυτίζεται με μια επική περιπέτεια ωρίμανσης κι ενηλικίωσης του αγοριού, του Μιχίτο, ίσως alter ego του μικρού Μιγιαζάκι.
Ο ερωδιός, που από αντίπαλος του παιδιού γίνεται φίλος του και του ανοίγει νέες πόρτες, έχει μια κωμική κι απροσδόκητη δράση. Ο πύργος που γίνεται η είσοδος στον άλλο, φανταστικό και πλουμιστό κόσμο συμβολίζει αρχικά το υποσυνείδητο του αγοριού που νιώθει, ευάλωτο, ταραχή κι ανισορροπία. Ο Μιχίτο κι ο ερωδιός αντιμετωπίζουν τον νέο, αναπάντεχο, απόκοσμο και τρομακτικό χώρο, ενώ η εικόνα γεμίζει πολλά χρώματα και έντονες, οξείες γραμμές, όλο ιδιότυπα, εικονογραφικά, μορφοπλαστικά ξαφνιάσματα. Ο ηλικιωμένος, σοφότερος πλέον, σκηνοθέτης Μιγιαζάκι μάς κάνει να σκεφτούμε πως η ομορφιά, η μαγεία και η σαγήνη βρίσκονται πάντοτε δίπλα μας, αρκεί να τις προσέξουμε. Οι περισσότερες ταινίες του Μιγιαζάκι έχουν ως ήρωες κι ηρωίδες, κορίτσια κι αγόρια που παρασύρονται σε μια περιπετειώδη αναζήτηση σε έναν ονειρικό αλλά εκφοβιστικό παράλληλο κόσμο. Οι δοκιμασίες τους σχετίζονται με διλήμματα που τους βάζει η ζωή. Ένα από τα θεματικά μοτίβα του Μιγιαζάκι είναι το πώς οι χαρακτήρες του ξεφεύγουν από τη σκληρή ζωή μέσα από τη φαντασία, για να αντιμετωπίσουν τα πλήγματα, τα τραύματα και τις φοβερές δυσχέρειες και δοκιμασίες που έχουν υποστεί.
Ο Μαχίτο αντιμετωπίζει με πόνο την απώλεια της μητέρας του και της αδελφής της, δηλαδή της νέας μητέρας του και δεύτερης αγαπημένης του πατέρα. Διαφεύγει και καταφεύγει σε ένα εφιαλτικό σύμπαν, γεμάτο ευφάνταστες εικόνες, παράξενους ανθρώπους, όντα, πτηνά και τέρατα, και συνταρακτικές δοκιμασίες. Παρακολουθούμε τη φανταστική και τρομερή οδύσσειά του, μια ενσυνείδητη ενηλικίωση γεμάτη φόβους, σοκ, απογοητεύσεις, περίσκεψη, τραύματα κι ελπίδες.
Παρ’όλη την εύκολη μόδα του αυτοματοποιημένου, ψηφιακά σχεδιασμένου κινούμενου σχεδίου, με τη μέθοδο CGI (Computer Generated Imagery), στην εταιρεία του Μιγιαζάκι ζωγραφίζουν με τα χέρια τους σχέδια που διαφοροποιούνται από τα γνωστά γιαπωνέζικα καρτούν με τις μακρόστενες ανθρώπινες μορφές και πρόσωπα, και τα αντίστοιχα, συνήθη manga.