του Wes Anderson

Είχα ήδη το τηλέφωνο της Pauline Kael (Πωλίν Καέλ). Το είχα βρει, πριν δύο χρόνια, ξεφυλλίζοντας την τηλεφωνική ατζέντα ενός γνωστού.
"Γεια σας. Το όνομα μου είναι Wes Anderson (Γουές Αντερσον). Θα ήθελα παρακαλώ την Πωλίν Καέλ".
Αναγνώρισα αμέσως την φωνή της -είχα δει μια βιντεοκασέτα, με την εμφάνιση της στο The Dick Cavett Show- όταν απάντησε στο τηλέφωνο, αλλά ήθελα να της δώσω την ευκαιρία να συστηθεί η ίδια.
"Ποιος είστε;" είπε με καχυποψία και ψυχρότητα. Σιώπησα.
"Είμαι κινηματογραφιστής και μόλις ολοκλήρωσα μια ταινία με τίτλο 'Rushmore' και ήλπιζα μήπως μπορούσα να …"
"Τι διάρκεια έχει;"
"Ενενήντα λεπτά",
"ή ίσως και λιγότερο. Είναι ενενηντάρα", είπα.
"Είναι ένα μεγάλο 'Rushmore'".
Δίστασα. Νόμιζα ότι έκανε κάποιο λογοπαίγνιο, το οποίο δεν καταλάβαινα. Είπα," Λοιπόν έχει ένα αρκετά γρήγορο ρυθμό".
"Τι κάνατε στην ταινία;"
"Την σκηνοθέτησα".
"Ποιος έγραψε το σενάριο;"
"Εγώ, με τον φίλο μου, τον Owen Wilson".
"Ποιοι παίζουν ;"
"Ο Bill Murray". Αυτός ήταν ο κρυφός μου άσσος. Ήξερα από κριτικές της ότι ο Bill Murray ήταν ένας από τους αγαπημένους της κωμικούς ηθοποιούς.
"Ποιος Bill Murray ;"
Σιωπή."Ο Bill Murray. Ξέρετε, ο Bill Murray. Σας αρέσει ο Bill Murray" .
"Που αλλού έπαιζε ;"
Το μυαλό μου σταμάτησε. "Που αλλού έπαιζε ;" επανέλαβα την ερώτηση. Δεν μπορούσα να σκεφτώ παρά μόνο μια ταινία. "Στα 'Meatballs' (Μεζεδάκια)", είπα.
Ο τίτλος δεν της θύμιζε τίποτε."Όταν τον δείτε, θα τον θυμηθείτε" .
Γέλασε ενοχλημένη και είπε "Εντάξει". Ρώτησε αν το 'Rushmore' ήταν η πρώτη μου ταινία και της είπα όχι, ότι είχα σκηνοθετήσει μια ακόμα ταινία με τον τίτλο 'Bottle Rocket'.
Ακολούθησε και άλλη σιωπή.
"Λοιπόν ας ελπίσουμε ότι δεν θα είναι και αυτή τόσο πέταμα".
Το σκέφτηκα."Τι εννοείτε τόσο πέταμα;" της είπα.
Δεν απάντησε. Περίμενα. Γέλασε σιγανά και ξαφνικά έγινε πιο φιλική: "Εντάξει στείλτε μου την βιντεοκασέτα", είπε.
"Για να πω την αλήθεια προτιμώ να την προβάλω για σας. Υπάρχει κάποιος κινηματογράφος εκεί κοντά;"
Σιώπησε."Υπάρχει το Triplex" .
"Επιτρέψτε μου να την προβάλλω για σας στο Triplex."
Ακούστηκε διστακτική."Πως θα το κανονίσουμε;"
"Θα ζητήσω από το στούντιο να το κανονίσει" .
"Θα κοστίσει", είπε.
"Λοιπόν ας το χρεωθούν αυτοί" , είπα.
Της άρεσε αυτό που είπα."Εντάξει ας το χρεωθούν αυτοί" , είπε. Μου είπε ότι δεν οδηγούσε, και ότι θα έπρεπε κάποιος να την πάει να την φέρει στο κινηματογράφο.
Είπα."Θα το κάνω εγώ. Πώς θα έρθω στο σπίτι σας;"
"Δεν ξέρω", είπε.
"Εντάξει θα τα καταφέρω".
Λίγες εβδομάδες αργότερα οδηγούσα από το Cambridge στο σπίτι της κυρίας Καέλ στο Great Barrington της Μασαχουσέτης. Κουβαλούσα μαζί μου λίγα μπισκότα και σκεφτόμουνα να της τα προσφέρω κατά την διάρκεια της προβολής.
Το σπίτι της ήταν πέτρινο και πολύ μεγάλο -και καθώς ερχόμουν από τον δρόμο είδα ανάμεσα στα δένδρα που ήταν σε μια γωνία της αυλής, ένα ελάφι. Χτύπησα την εξώπορτα και αυτή κοίταξε από μέσα. Καθόταν σε μία ξύλινη καρέκλα." Θεέ μου, είσαι παιδί" , είπε.
Μου είπε να ανοίξω την εξώπορτα. Προσπάθησα. Της είπα ότι ήταν κλειδωμένη. Μου είπε ότι η κλειδαριά είχε κολλήσει εδώ και 20 χρόνια και ότι θα έπρεπε να προσπαθήσω. Είπε ότι ήξερε ότι ήταν 20 χρόνια γιατί μόλις είχες ξοφλήσει το δάνειο για το σπίτι.
Προσπάθησα πάλι και μετά από ένα λεπτό η εξώπορτα άνοιξε. Κάναμε χειραψία και της είπα:"Χαίρομαι που σας συναντώ. Πώς είστε;"
"Γριά", είπε.
Ήταν σε ύψος λίγο πιο κοντή από ένα και εξήντα, έτρεμε και στηριζόταν σ' ένα μεταλλικό μπαστούνι που κατέληγε σε τέσσερις άκρες. Φορούσαμε και οι δύο αθλητικά παπούτσια.
Έχει Πάρκινσον κάτι που προκαλεί το ελαφρό τρεμούλιασμα της και δημιουργεί αστάθεια. Μου είπε ότι είχε μπει στο νοσοκομείο με μηνιγγίτιδα για μια εβδομάδα, μετά το τηλεφώνημα μου, κάτι που εξηγεί γιατί είχε ξεχάσει ποιος ήταν ο Bill Murray. Μου είπε ότι θα έπρεπε να της κρατώ το χέρι και να την βοηθώ και της είπα ότι όλα θα πάνε καλά.
Στον δρόμο προς τον κινηματογράφο μου είπε ότι προσκάλεσε για παρέα την φίλη της, την Ντόροθυ." Θα μπορούσα να φέρω μια μεγάλη παρέα, αλλά δεν θα' θελα να' ναι τόσος κόσμος αν η ταινία δεν είναι καλή" . Κούνησα το κεφάλι μου και κατευθύνθηκα στον δρομάκι που ήταν δίπλα στον κινηματογράφο. Υπήρχε εκεί ένα μικρό αστυνομικό τμήμα και σταμάτησα απ' έξω.
"Δεν μπορείς να παρκάρεις εδώ, Wes".
"Νομίζω ότι είναι εντάξει" .
Κούνησε το κεφάλι της. Μου είπε ότι αυτό ήταν μια απόδειξη ότι ήμουν σκηνοθέτης. Κανένας άλλος δεν θα πάρκαρε μπροστά απ' ένα αστυνομικό τμήμα. Πήγαμε στον προθάλαμο του κινηματογράφου και με σύστησε στην φίλη της, την Ντόροθυ." Αυτός είναι ο Wes Anderson. Είναι υπεύθυνος για οτιδήποτε δούμε". Μετά η κυρία Καέλ μου είπε ότι θα έπρεπε να αλλάξω το όνομα μου." Το Wes Anderson είναι ένα φριχτό όνομα για σκηνοθέτη." Η Ντόροθυ συμφώνησε.
Έτρεξα να μετακινήσω το αυτοκίνητο και μετά βρήκα την κυρία Καέλ και την Ντόροθυ να κάθονται στις πίσω θέσεις του κινηματογράφου. Η κυρία Καέλ μου εξήγησε" Θέλω να βλέπω όλη την οθόνη". Τις πρόσφερα μπισκότα και αμέσως η κυρία Καέλ άρχισε να τρωει ένα," Δεν έχουν βούτυρο έτσι δεν είναι;"
"Μάλλον έχουν" είπα.
"Δεν θα έπρεπε να τρωω βούτυρο", είπε αλλά συνέχισε να τρωει.
Η κυρία Καέλ και η Ντόροθυ παρακολουθήσαν για μια ώρα την ταινία σε απόλυτη σιωπή.
Μετά χτύπησε η τηλεειδοποίηση της Ντόροθυ -η οποία είναι μεσίτης ακινήτων- και βγήκε έξω: ήταν η τελευταία φορά που την είδα. Τελικά η ταινία τέλειωσε. Πήρα την κυρία Καέλ από το χέρι και περπάτησα μαζί της προς την έξοδο του κινηματογράφου.
"Δεν ξέρω τι έχεις κάνει Wes" .
Έσκυψα το κεφάλι.
"Αυτοί που σου έδωσαν τα χρήματα, διάβασαν το σενάριο;"
Συνοφρυώθηκα. "Ναι αυτή είναι η τακτική τους".
Κατεβαίναμε αργά τα σκαλοπάτια "Απλώς ρωτάω", είπε. Η διαδρομή προς το αμάξι ήταν σύντομη."Σ' αυτό το σημείο συνήθως θα έπρεπε να πω ότι δεν χρειάζεται να ανησυχείς αν θα πρέπει να με κουβαλήσεις με τα χέρια, αφού ζυγίζω μόλις 50 κιλά. Όμως και συ μοιάζεις να μην ζυγίζεις παραπάνω" .
Ήμουν λίγο απογοητευμένος από την αντίδραση της κυρίας Καέλ στην ταινία. Ξεκίνησα να διαβάζω τις κριτικές της στον New Yorker στην βιβλιοθήκη του σχολείου μου, όταν ήμουν 2α Λυκείου. Και ήταν για μένα τα βιβλία της ένας οδηγός για να βρω την σωστή ταινία που θα έπρεπε να δω, όμως επίσης και για να γνωρίσω σκηνοθέτες. Χρειάστηκε να περιμένω πολύ για να φθάσω μέχρι εδώ." Στα αλήθεια δεν ξέρω τι να κάνω μ' αυτήν την ταινία", είπε, και ένιωσα ότι το εννοούσε.
Οδήγησα πίσω στο σπίτι. Μπήκαμε μέσα και η κυρία Καέλ με προσκάλεσε να καθίσω μαζί της στο γραφείο της και να συζητήσουμε.
Το σπίτι ήταν γεμάτο βιβλία και τα δωμάτια είναι μεγάλα με πολλά παράθυρα. Με πήγε σε μια ντουλάπα σ' ένα δωμάτιο γεμάτο από μεγάλες κουτές που έπρεπε να στριμωχτείς ανάμεσά τους για να περάσεις. Στη ντουλάπα είχε αντίτυπα απ' όλα τα βιβλία της. Μου είπε ότι μπορούσα να πάρω όσα ήθελα. Ήταν οι πρώτες εκδόσεις και θα ήθελα να πάρω όσο το δυνατόν περισσότερα, τελικά όμως διάλεξα μόνο δύο.
Της ζήτησα να μου υπογράψει το ένα από τα δύο, και μου είπε ότι για να το κάνει θα χρειαζόταν χρόνο. Λόγω του Πάρκινσον της ήταν δύσκολο να γράψει. Γι' αυτό παραιτήθηκε από τον The New Yorker. Την ρώτησα αν ποτέ υπαγόρευσε μια κριτική και είπε "Νομίζω ότι περισσότερο έγραφα με το χέρι, παρά με το μυαλό". Είπε ότι ποτέ δεν θα ξαναγράψει.
"Χαίρομαι που το ακούω" είπα σκεφτόμενος ότι ποτέ δεν θα έγραφε κριτική για το 'Rushmore'.
Σήκωσε το βλέμμα της και με κοίταξε. Χαμογέλασε αμυδρά.
Μετά καθίσαμε και συζητήσαμε για ταινίες και στο τέλος όταν μου υπέγραψε το βιβλίο της είπα ότι θα έπρεπε να φύγω. Κατευθυνόμουνα στην Νέα Υόρκη και ήδη είχε αρχίσει να σκοτεινιάζει. Με συνόδευσε στην εξώπορτα και συζητήσαμε για λίγο ακόμα. Μου είπε να μην χαθούμε και αποχαιρετιστήκαμε. Δεν κοίταξα την αφιέρωση της παρά μόνο όταν μπήκα στο δωμάτιο του ξενοδοχείου.
Έγραψε: "Στον Wes Anderson, με αγάπη και λίγες αμφιβολίες, Πωλίν Καέλ".

[Δημοσιεύτηκε ως πρόλογος στο βιβλίο με το σενάριο της ταινίας Rushmore (εκδόσεις Faber & Faber, 1999).
Απόδοση Δημήτρης Μπάμπας.]

Σημείωση
Εκτός από τίτλο της ταινίας, Rushmore λέγεται και ένα βουνό της Νότιας Ντακότα. Στην κορυφή του είναι σκαλισμένες οι μορφές των προέδρων των Η.Π.Α., Washington, Jefferson, Lincoln και Roosevelt. Θεωρείται εθνικό μνημείο.

Η Pauline Kael, γεννήθηκε στις 19 Ιουνίου του 1919, στην πόλη Petaluma, της Καλιφόρνια.
Μαζί με τον Ελληνοαμερικάνο Andrew Sarris θεωρούνται ως οι πιο σημαντικοί κριτικοί κινηματογράφου στις Η.Π.Α..
Σπούδασε φιλοσοφία στο Μπέρκλεϋ. Ασχολήθηκε, χωρίς ιδιαίτερες επιδόσεις, με την σκηνοθεσία και την συγγραφή θεατρικών έργων.
Δημοσίευσε την πρώτη της κριτική το 1953 στο City Lights, ένα μικρό περιοδικό του Σαν Φρανσίσκο. Ήταν όμως το βιβλίο της I Lost It at the Movies (1965), μια συλλογή με δοκίμια και κριτικές, που προκάλεσε την προσοχή του κοινού. Μετακόμισε στην Νέα Υόρκη και το 1968 ξεκίνησε να γράφει κριτικές στο περιοδικό The New Yorker. Παραιτήθηκε και αποσύρθηκε το 1991.
Οι κριτικές -ευφυείς, δεικτικές και γεμάτες χιούμορ- τοποθετούν την ταινία σ' ένα ευρύτερο πλαίσιο, λαμβάνοντας υπ' όψιν το κοινό αλλά και το σύγχρονο πολιτισμικό τοπίο.
Αλλα της βιβλία: Kiss Kiss Bang Bang (1968), Going Steady (1970), Deeper Into Movies (1973), When the Lights Go Down (1980), και 5001 Nights at the Movies (1982).
Στο βιβλίο Ζαν Λυκ Γκοντάρ, Κείμενα και Συνεντεύξεις, Β' τόμος (εκδόσεις Αιγόκερως, 1992) δημοσιεύεται μια συζήτηση με τον γνωστό Γάλλο σκηνοθέτη, με τίτλο 'Πολιτική Οικονομία της κριτικής ταινιών'.
Η ταινία του Wes Anderson με τον τίτλο 'Rushmore' προβλήθηκε το καλοκαίρι του 1999, στις ελληνικές αίθουσες.
Δ.Μ.