Μια προκατάληψη συνοδεύει το ντοκιμαντέρ: Θεωρείται ως ένα κινηματογραφικό είδος κατάλληλο μόνο για την τηλεοπτική οθόνη.
Πίσω όμως απ' αυτή την αντίληψη κρύβεται η άγνοια της ιστορίας του κινηματογράφου: οι πρώτες κινηματογραφικές ταινίες των αδελφών Λυμιέρ, 100 χρόνια πριν ήταν ντοκιμαντέρ, δηλαδή καταγραφές της πραγματικότητας. Η είσοδος του τραίνου στο σταθμό και η αποχώρηση των εργατών από το εργοστάσιο ήταν οι πρώτες στην ιστορία εικόνες της πραγματικότητας που διέσωσαν οι αδελφοί Λυμιέρ.
Καθώς όμως τα χρόνια περνούσαν η κεντρική σημασία που κατείχε το ντοκιμαντέρ μέσα στον κινηματογράφο συνεχώς υποβαθμιζόταν. Κυριάρχησε συντριπτικά ο μυθοπλαστικός κινηματογράφος, ένα σινεμά που κατάγεται από τις τέχνες του κλειστού χώρου: θέατρο και μυθιστόρημα. Ωστόσο αυτός ο μυθοπλαστικός κινηματογράφος δεν έμεινε ανεπηρέαστος απ το ντοκιμαντέρ. Ο ιταλικός νεορεαλισμός αλλά και η γαλλική νουβέλ βάγκ, το αγγλικό Free cinema αλλά και ο κινηματογράφος του δημιουργού (π.χ. Ken Loach), άντλησαν εικόνες και πρόσωπα από την δεξαμενή του σινεμά-αλήθεια.
Σήμερα νέες ευκαιρίες προσφέρονται για το ντοκιμαντέρ. Οι ψηφιακές κάμερες (μια τεχνολογία σχετικά προσιτή στο μέσο άνθρωπο) επιτρέπουν μια ευρεία διάδοση των βασικών εργαλείων μέσα στην κοινωνία. Παράλληλα η ολοένα και μεγαλύτερη απομάκρυνση του μυθοπλαστικού κινηματογράφου από την ανθρώπινη εμπειρία δημιουργεί ένα χάσμα ανάμεσα στον άνθρωπο και την κινούμενη εικόνα. Ο κινηματογράφος των ειδικών εφέ (που κυριαρχεί στο εσωτερικό του χολιγουντιανού συστήματος) αποστρέφει το βλέμμα του από την πραγματικότητα.
Έτσι ένα νέο πεδίο προσφέρεται για εκμετάλλευση στους σκηνοθέτες ντοκιμαντέρ. Καλούνται να καλύψουν αυτό το κενό, να καταγράψουν την ανθρώπινη εμπειρία σήμερα. Κυρίως όμως καλούνται να αποφύγουν τις παγίδες που κρύβονται στην διαδρομή. Δηλαδή τις ευκολίες της ψηφιακής τεχνολογίας, καταρχάς.
Η σκηνοθεσία είτε μιας ταινίας μυθοπλασίας, είτε ενός ντοκιμαντέρ είναι μια εργασία ψυχής. Και σ' αυτή την εργασία η ευκολία είναι ένα εμπόδιο: η δημιουργία είναι πάντοτε ο δύσκολος δρόμος για να φθάσεις κάπου. Επιπλέον πρέπει να αποφύγουν και την επιρροή της τηλεόρασης. Η ρηχότητα και οι εντυπωσιασμός - κύρια χαρακτηριστικά της τηλεοπτικής εικόνας- είναι οι δύο σκόπελοι που πρέπει να παρακαμφθούν.
Θα πρέπει δηλαδή να αντιμετωπίσουν οι σκηνοθέτες το ντοκιμαντέρ με την ίδια σοβαρότητα και ευθύνη που αντιμετωπίζεται σήμερα η ταινία μυθοπλασίας. Με την μόνη διαφορά ότι στις εικόνες δεν υπάρχει ένας επινοημένος μύθος αλλά η αλήθεια.
Η αλήθεια του σκηνοθέτη δημιουργού

Δημήτρης Μπάμπας