Ξεκίνησα να βλέπω το Fame Story 2 γιατί έπαιζε σ' αυτό μια κοπέλα που γνώριζα (η Αποστολία) και γρήγορα βρέθηκα παγιδευμένος στη γοητεία μιας εκπομπής που είναι ίσως το πιο καθαρό και γνήσιο τηλεοπτικό φαινόμενο της φετινής σεζόν.
Όταν τα reality τηλεπαιχνίδια εμφανίστηκαν πριν 2-3 χρόνια η καχυποψία και η υπερβολή υπήρξε ένα σταθερό μοτίβο των επικριτών τους. Οι επικριτικές φωνές που αναπτύχθηκαν γύρω από ένα πολιτικό άξονα (η παραβίαση της ιδιωτικής ζωής) αγνοούσαν κάτι ουσιαστικό: αυτού του είδους οι εκπομπές είναι σκηνοθετημένες, δηλαδή κάποιοι (η ομάδα παραγωγής) διαχειρίζεται ένα υλικό της πραγματικότητας κάποιων προσώπων και μέσα απ' αυτό, με την χρήση του κατάλληλου μοντάζ, παράγουν μυθοπλασία, δηλαδή τηλεοπτικό θέαμα.
Αν κάποιος ανατρέξει στην ιστορία της τηλεόρασης θα αντιληφθεί ότι οι μεγάλες στιγμές της ήταν πάντα στιγμές της πραγματικότητας που το τηλεοπτικό μέσο (δηλαδή οι σκηνοθέτες του) το διαχειριζόταν μ' ένα τέτοιο τρόπο που το έκαναν γοητευτικό σε κάθε θεατή. Ο πρώτος περίπατος του ανθρώπου στην σελήνη, σκηνές από καταστροφές (όπως η διάσωση κάποιου μέσα από τα ερείπια ενός σεισμού), ο πόλεμος στο Ιράκ, οι αθλητικές μεταδόσεις: σ' όλα τα προηγούμενα υπάρχει ένα συντριπτικό γεγονός της πραγματικής ζωής και μια σκηνοθεσία, δηλαδή μια κάμερα, μια οπτική γωνία από την οποία αναμεταδίδεται σ' όλον τον κόσμο το γεγονός. Η τηλεόραση (μ' ένα τρόπο παρόμοιο με τον κινηματογράφο) μεγεθύνει μια στιγμή της πραγματικότητας και την κάνει μια στιγμή ενταγμένη σε μια αέναη συνεχή ροή εικόνων μυθοπλασίας.
Η ιδιαιτερότητα που παρουσιάζουν τα παιχνίδια τύπου Big Brother, Bar, The Wall, Φάρμα και Fame Story είναι ότι τώρα δεν χρειάζεται πλέον η τηλεόραση να δανείζεται από την πραγματικότητα εικόνες για να παράγει ένα μαζικό θέαμα. Τώρα πλέον μπορεί να το κατασκευάσει μόνη της. Αυτού του είδους τα τηλεπαιχνίδια είναι οι πρώτες απόλυτα καθαρά τηλεοπτικές εκπομπές, δείγμα της ωριμότητας της τηλεόρασης ως μέσου. [Τα σήριαλ υπήρξαν πάντα με τον ένα ή τον άλλο τρόπο αντιγραφές του κινηματογράφου και ο τηλεοπτικές μεταδόσεις χρειάζονται πάντα ένα σημαντικό γεγονός για να υπάρξουν]. Τώρα υπάρχει ένα στοιχείο αυτό-αναφορικότητας ή αυτάρκειας σε αυτού του είδους τις εκπομπές: δημιουργούν ένα γεγονός, το αναμεταδίδουν, το σχολιάζουν αλλά και το διαχέουν στην πραγματική ζωή (όπως κάνουν εκπομπές τύπου Τατιάνας). Παλαιότερα ήταν η πραγματικότητα (η ειδησεογραφία, η επικαιρότητα) που δημιουργούσε το γεγονός και η τηλεόραση το αναμετάδιδε και το σχολίαζε - τώρα συμβαίνει το αντίθετο.
Αυτό ίσως που κάνουν φανερό αυτές οι εκπομπές είναι ότι πλέον η τηλεόραση κατασκευάζει τους δικούς της σταρ και αυτή την διαδικασία την μεταδίδει σε απευθείας μετάδοση. Και αν αυτοί οι σταρ διαλύονται και εξαχνώνονται μόλις οι κάμερες απομακρυνθούν (όπως συμβαίνει στην περίπτωση των Big Brother, Bar, Φάρμα και The Wall) η περίπτωση του Fame Story είναι διαφορετική: εδώ κατασκευάζονταν σταρ με πραγματικό αντίκρισμα (οι συμμετέχοντες στην πλειοψηφία τους είναι τραγουδιστές).
Καθώς η εκπομπή εξελίσσεται αυτό που γίνεται φανερό είναι η ακρίβεια με την οποία περιγράφει ο τίτλος το περιεχόμενο: είναι μια ιστορία (δημιουργίας μιας) διασημότητας. Μηνύματα λατρείας απευθύνονται στους παίκτες τραγουδιστές και στο show της κάθε Κυριακής δεν είναι σπάνια από πλευράς των θεατών η υπερβολική έκφραση συμπάθειας τους για κάποιους τραγουδιστές. Οι παίκτες, καθώς το παιχνίδι κυλά, ανεβάζουν το status και την αναγνωρισιμότητα τους και από απλοί τραγουδιστές ή τραγουδίστριες συνοδείας, γίνονται αληθινοί σταρ.
Όμως εδώ υπάρχει και μια ενδιαφέρουσα αντιστροφή. Η σχέση σταρ-θεατή είναι πάντα μια σχέση απόμακρη, όπου κυριαρχεί η απόσταση και η απόκρυψη. Κάθε σταρ (είτε είναι της μουσικής, του κινηματογράφου ή του αθλητισμούς) διαθέτει μια προνομιακή στιγμή στην οποία έρχεται σε συνάφεια με τον θεατή (είναι ο ποδοσφαιρικός αγώνας, η συναυλία, η κινηματογραφική ταινία). Εκεί λατρεύεται και δοξάζεται. Το υπόλοιπο τμήμα της σχέσης του με τους θαυμαστές τους, χαρακτηρίζεται από την απόκρυψη, την απόσταση, την έλλειψη οικειότητας.
Η ιδιαιτερότητα του Fame Story είναι ότι κατασκευάζει σταρ οι οποίοι δεν μπορούν να διατηρήσουν μια απόσταση από τον θεατή: η απόκρυψη δεν υπάρχει. Η συνεχής καθημερινή παρακολούθηση της προσωπικής ζωής χαρακτηρίζεται από την απόλυτη διαφάνεια και αυτό δημιουργεί οικειότητα. Τα μαθήματα στην ακαδημία, οι σχέσεις με τους καθηγητές οι συγκρούσεις μαζί τους, οι σχέσεις μεταξύ των σπουδαστών οι συμπάθειες και οι αντιπάθειες, οι ερωτικές τους σχέσεις: όλα αυτά είναι τα επεισόδια που αφηγείται το Fame Story διπλά πάντα στην εκτέλεση ενός τραγουδιού. Και είναι ακριβώς αυτά που δημιουργούν την οικειότητα του θεατή για τον τραγουδιστή σταρ: ο θεατής νομίζει ότι γνωρίζει τα πάντα για το πρόσωπο που συμπαθεί.
Όμως είναι μια ψευδής οικειότητα, κατασκευασμένη (ή μάλλον σκηνοθετημένη). Η χρήση των flash back, η εμμονή στην λεπτομέρεια, η επιλογή μιας οπτικής γωνίας, το μοντάζ, αποσπούν στοιχεία της πραγματικής ζωής και τα μεταποιούν. Κατασκευάζονται, με πρώτη ύλη την πραγματικότητα, οι χαρακτήρες και η δραματική πλοκή μιας μυθοπλασίας, μετατρέπουν πρόσωπα της αληθινής ζωής σε ήρωες ενός serial. Έτσι ένα απαθές βλέμμα , μέσω του μοντάζ, αποκτά ερωτικές σημασίες, όταν τίθεται μέσα στο συναισθηματικό πλαίσιο ενός ερωτικού τραγουδιού. Η σκηνοθεσία (ή η παραγωγή) είναι ο απόλυτος κυρίαρχος: μπορεί να δημιουργήσει, με αφορμή μια απλή συμπάθεια, μια παθιασμένη ερωτική σχέση.
Παράλληλα ο εγκλεισμός και κυρίως η αίσθηση ότι η καθημερινότητα σου είναι υπό παρακολούθηση έχουν και κάποιες ενδιαφέρουσες επιπτώσεις: τα πρόσωπα ζουν στο μυθοπλαστικό ερμητικά κλειστό σύμπαν του παιχνιδιού και ωθούνται να υποδυθούν, συνειδητά ή ασυνείδητα, συγκεκριμένους ρόλους π.χ. των ερωτευμένων. Κανένας δεν είναι ο εαυτός τους (Η μεγάλη μυθολογία αυτών των παιχνιδιών !) όταν τίθεται υπό παρακολούθηση. Εντέλει οι θεατές δεν αναπτύσσουν οικειότητα μ' ένα πραγματικό πρόσωπο αλλά με τον χαρακτήρα μιας μυθοπλασίας.
Αυτές οι εκπομπές πρέπει να δώσουν στον θεατή ότι και ο κινηματογράφος: έντονες και "αληθινές" συγκινήσεις, το πάθος για επιτυχία και για δόξα, τον έρωτα, την αποτυχία, την φιλοδοξία, τις εντάσεις και τα πάθη των συναναστροφών, την θλίψη και η μελαγχολία του τέλους. Δηλαδή την ανθρώπινη ζωή.
Αν όλα αυτά δεν υπάρχουν στην κατάλληλη μορφή και ένταση, τότε η σκηνοθεσία (ή η παραγωγή) θα πρέπει να τα κατασκευάσει εξ' αρχής.

Δημήτρης Μπάμπας