Στο νέο μυθιστόρημα του δημοφιλούς σκηνοθέτη, τα βαμπίρ της φαντασίας διασταυρώνονται με εκείνα που κατοικούν εντός μας

της Caryn James/ The New York Times

NEIL JORDAN
Mistaken
εκδ. Skull Press/Counterpoint
σελ. 362

Βαμπίρ, μυστικά, οι άγνωστες πτυχές της ταυτότητας: Οι εμμονές που διατρέχουν τις ταινίες του σκηνοθέτη Νιλ Τζόρνταν/ Neil Jordan βρίσκονται στο κέντρο αυτού του συναρπαστικά αινιγματικού μυθιστορήματος, του πέμπτου που έχει εκδώσει. «Μεγάλωσα... κάτω από τη σκιά ενός βρυκόλακα» λέει ο αφηγητής, ένας άντρας που το σπίτι των παιδικών του χρόνων στο Δουβλίνο ήταν δίπλα σ’ εκείνο που έμενε κάποτε ο Μπραμ Στόκερ, ο συγγραφέας του «Δράκουλα». Αν και τα κινηματογραφικά τέρατα του Νιλ Τζόρνταν είναι ορατά -σκηνοθέτησε τη «Συνέντευξη με έναν βρυκόλακα» και τώρα γυρίζει το «Byzantium», με θέμα μια μητέρα και την κόρη της που είναι βαμπίρ- στο μυθιστόρημα αυτό ο βαμπιρισμός γίνεται η τέλεια μεταφορά για την ιστορία δύο ανθρώπων που μοιάζουν και που τρέφονται ο ένας από την ψυχή του άλλου, καθώς οι ζωές τους συνεχώς διασταυρώνονται.
Το μυθιστόρημα αρχίζει με τον αφηγητή, τον Κέβιν Θάντερ, να παρευρίσκεται στην κηδεία του Τζέραλντ Σπέιν, ενός ψυχικά διαταραγμένου συγγραφέα, που πέθανε στα 50 του. Στο νεκροταφείο, ο Κέβιν συναντάει τη νεαρή κόρη του Τζέραλντ, την Εμιλι, και τα μυστήρια αρχίζουν να παίρνουν σχήμα. Η Εμιλι συνδέεται φιλικά με τον Κέβιν -λέει πως κάποια ζωική μυρωδιά στο σώμα του της θυμίζει τον πατέρα της- και ο αναγνώστης αρχίζει να αναρωτιέται. Θα γίνει ο Κέβιν εραστής της Εμιλι; Θα είναι πιο πολύ σαν πατέρας της; Μήπως είναι πραγματικά ο πατέρας της;
Η αφήγηση του Κέβιν απευθύνεται σ’ εκείνη, άλλοτε όταν συναντιούνται, άλλοτε σε γραπτές αναφορές. Της λέει για τα δύο αγόρια από διαφορετικές κοινωνικές τάξεις -ο πατέρας του Κέβιν ήταν πράκτορας στοιχημάτων και η μητέρα του φιλοξενούσε νοικάρηδες στο σπίτι τους, ενώ ο Τζέραλντ ήταν προνομιούχο παιδί- τα οποία στην εφηβεία τους έμοιαζαν τόσο που συχνά τα μπέρδευαν, όπως όταν ένας οδηγός λεωφορείου χαστούκισε τον Κέβιν επειδή ο Τζέραλντ είχε κάποτε πηδήξει έξω από το λεωφορείο χωρίς να πληρώσει. Τελικά οι δρόμοι των παιδιών διασταυρώνονται και παρότι, νιώθοντας ανησυχία, διατηρούν απόσταση μεταξύ τους στην υπόλοιπη ζωή τους, συχνά επίσης παίζουν παιχνίδια με την παράξενη, ελαφρώς δυσοίωνη ομοιότητά τους.
Ως νέος άνδρας, ο Κέβιν αποπλανά μια γυναίκα, η οποία νομίζει πως είναι ο Τζέραλντ· στη συνέχεια ο Τζέραλντ δανείζεται το όνομα του Κέβιν όταν αρχίζει να εκδίδει ποιήματα και διηγήματα. Ο Κέβιν κάνει νύξεις επίσης για κάποιο τρομακτικό γεγονός που συνέβη πολύ αργότερα στο Μανχάταν, μια πράξη που έσπασε τη σύνδεση μεταξύ τους και τραυμάτισε και τους δύο ανεπανόρθωτα.

Η ζωή του Αλλου
Ο Νιλ Τζόρνταν δελεάζει συνεχώς τον αναγνώστη με αυτά τα μυστικά από το παρελθόν, αλλά εκείνο που πραγματικά εξερευνά είναι η ζωή του Αλλου, της διαφορετικότητας που είναι τόσο κοινή όσο η κοινωνική τάξη και τόσο ανεξιχνίαστη όσο η ταυτότητα. Επειδή ο αφηγητής είναι ο Κέβιν, βλέπουμε πώς ζηλεύει ενίοτε τον κόσμο του Τζέραλντ, πώς αναρωτιέται αν ο σωσίας του ζει την αυθεντική ζωή που θα έπρεπε να απολαμβάνει ο ίδιος, πώς αμφιβάλλει κάποιες φορές αν ο άλλος είναι πραγματικός.
Μια από τις ξεχωριστές αρετές των ταινιών του Νιλ Τζόρνταν -ανάμεσά τους το «Παιχνίδι των λυγμών», το «Τέλος μιας σχέσης» και ο «Μάικλ Κόλινς» - είναι το διαυγές, κομψά γραμμένο σενάριο. Το «Mistaken» είναι τοποθετημένο στους δρόμους του Δουβλίνου, με ακρίβεια και κινηματογραφική ζωηρότητα. Ωστόσο, παρότι υπάρχει κάποια αλληλεπίδραση ανάμεσα στις ταινίες και τα μυθιστορήματα του Τζόρνταν, έχει καταφέρει επίσης να διατηρήσει τη διαφορά ανάμεσα στα δύο είδη. Τα βιβλία του -ανάμεσά τους και το αμέσως προηγούμενο, το «Shade», όπου ο αφηγητής είναι ένα φάντασμα- δίνουν περισσότερη έμφαση στην εσωτερική ζωή των ηρώων του, σε πρόζα που είναι ταυτόχρονα άμεση και ποιητική.
Ο συγγραφέας συνυφαίνει στην ιστορία του Κέβιν εντυπωσιακές εικόνες και χαρακτήρες, αλλά η πιο δυνατή παρουσία στο μυθιστόρημα είναι ο «βρυκόλακας» της διπλανής πόρτας. Ο μικρός Κέβιν, που φαντάζεται τέτοια πλάσματα να στοιχειώνουν το σπίτι του και τη γειτονιά του, βλέπει έναν παράξενο μαυροντυμένο άντρα να τον κοιτάζει μέσα σ’ έναν κινηματογράφο, και από τότε ο Ελβις, που πρωταγωνιστούσε στο φιλμ τραγουδώντας το Rock-a-hula και το Blue Hawaii, συνδέεται παράδοξα με το περιστατικό.
Ο αναγνώστης έχει προχωρήσει πιο μακριά από τον Κέβιν, γνωρίζοντας ότι ο μαυροντυμένος άντρας είναι ένας παιδόφιλος, ωστόσο οι παιδόφιλοι είναι κατά κάποιο τρόπο βαμπίρ. Ο «βρυκόλακας» είχε εισβάλει στα παιδικά του όνειρα με μια ανεξήγητη γνώση των σκέψεών του. Ομως, ο ενήλικας Κέβιν συνειδητοποιεί ότι το βαμπίρ βρίσκεται μέσα του, ένας άλλος σκιώδης εαυτός που συνδέεται με τον Τζέραλντ.
Το μυστήριο της ταυτότητας του Κέβιν λύνεται με έναν πεζό, πρακτικό τρόπο στη διάρκεια του ταξιδιού στη Νέα Υόρκη. Είναι μια αρκετά απότομη εξέλιξη για τόσο λεπτοπλεγμένο ένα μυθιστόρημα. Αν ήταν ταινία, ίσως κάποιος παραγωγός να είχε πιέσει τον Τζόρνταν να προσθέσει λίγο περισσότερο δράμα και διαύγεια, αν και ο Τζόρνταν-σκηνοθέτης ποτέ δεν υποτιμά το κοινό του. Το ίδιο συμβαίνει, μέχρι λίγο πριν από το τέλος, και στο μυθιστόρημα, το οποίο φωτίζεται με μια απόκοσμη, γοητευτική λάμψη.

H KAΘHMEPINH 06-05-12