Ο Ντάνιελ Ντέι Λιούις υποδύεται με μαεστρία τον Αμερικανό πρόεδρο

της Vanessa Thorpe/ The Observer

Λάσπη και αίμα αναμιγνύονται στις πρώτες σκηνές της νέας ταινίας του Στίβεν Σπίλμπεργκ/ Steven Spielberg «Λίνκολν»/ Lincoln. Σε μια τρομακτική επίδειξη του τι συμβαίνει όταν η πολιτική αποτυγχάνει, νεκρά κορμιά συσσωρεύονται στο πεδίο της μάχης. Η υπόλοιπη ταινία, χρωματισμένη και αυτή με σκοτεινούς τόνους, ιχνηλατεί επίμονα τον τρόπο που οι πολιτικοί θα μπορούσαν να σταματήσουν ή να συνεχίσουν εκείνον τον άγριο εμφύλιο πόλεμο. Και στο κέντρο της περιπέτειας, πασχίζοντας να καταργήσει τη δουλεία και στολισμένος με την αναπαράσταση μιας από τις διασημότερες γενειάδες της ιστορίας, στέκεται ο Ντάνιελ Ντέι Λιούις/Daniel Day-Lewis.
Ερμηνεύοντας τον σεβάσμιο 16ο πρόεδρο των ΗΠΑ, ο 55χρονος ηθοποιός προσθέτει άλλο ένα πρόσωπο στη σειρά των αρχετύπων του Νέου Κόσμου που έχει ενσαρκώσει στην οθόνη. Ξεκίνησε με τον γοργοπόδαρο ιχνηλάτη Χόκεϊ, τον «Τελευταίο των Μοϊκανών», συνέχισε με τον θρησκόληπτο έποικο Τζον Πρόκτορ στις «Μάγισσες του Σάλεμ» και προχώρησε υποδυόμενος τον κοσμικό Νεοϋορκέζο Νιούλαντ Αρτσερ στην «Ηλικία της αθωότητας». Αργότερα, ερμήνευσε με εκπληκτικά πειστική αγριότητα τον αιμοχαρή γκάνγκστερ Bill the Butcher στις «Συμμορίες της Νέας Υόρκης» και τον σκληροτράχηλο Ντάνιελ Πλέινβιου, στο «Θα χυθεί αίμα».
Ο «Λίνκολν» θα αρχίσει να προβάλλεται στη Βρετανία τον Ιανουάριο (τον ίδιο μήνα έχει προγραμματιστεί η ελληνική πρεμιέρα του), αλλά ήδη η ταινία έχει τοποθετήσει τον Ντάνιελ Ντέι Λιούις στον ανταγωνισμό για το τρίτο όσκαρ του, με έναν κριτικό, τον Α. Ο. Σκοτ των «Νιου Γιορκ Τάιμς» να παρατηρεί ότι «μπαίνει μέσα σε έναν ρόλο επικής δυσκολίας σαν να ήταν ένα σακάκι που το φορούσε για χρόνια».

Μοχθος για αυθεντικότητα
Κάθε ρόλος που έχει παίξει ο Ντάνιελ Ντέι Λιούις, από την πρώτη επιτυχημένη ερμηνεία του ώς τον περιθωριακό γκέι φασίστα στο «Ωραίο μου πλυντήριο» το 1985, συνοδεύτηκε από σχόλια για τις ασυνήθιστες προσπάθειές του να «μπει στο πετσί» των ηρώων που υποδυόταν. Στη βραβευμένη με Οσκαρ ερμηνεία του Κρίστι Μπράουν στο «Αριστερό μου πόδι», ο ηθοποιός έζησε σε αναπηρικό καρότσι για μεγάλο διάστημα και έμαθε να ζωγραφίζει με τα δάχτυλα του ποδιού του.
Για να παίξει τον «Τελευταίο των Μοϊκανών» στο φιλμ του Μάικλ Μαν, το 1992, μελέτησε τεχνικές επιβίωσης, γδέρνοντας λαγούς και κατασκευάζοντας ξύλινα κανό. Οταν γυριζόταν το φιλμ «Στο όνομα του πατρός», το 1993, προβάριζε τον ρόλο του φυλακισμένου Τζέρι Κόνλον τρώγοντας φαγητό της φυλακής και κοιμώμενος σε ένα κελί· ωστόσο την ίδια χρονιά προετοίμασε τον ρόλο του στην «Ηλικία της αθωότητας» βαδίζοντας στα πεζοδρόμια του Μανχάταν ως κομψευόμενος κοσμικός του 1870. Οταν πλέον ο Νίκολας Χάιτνερ εξασφάλισε τη συμμετοχή του στις «Μάγισσες του Σάλεμ», το συνεργείο δεν πρέπει να δοκίμασε έκπληξη ακούγοντας ότι ο ηθοποιός ήθελε να τους βοηθήσει να «κτίσουν» το Σάλεμ.
Η φήμη ότι επιδιώκει σε υπερβολικό βαθμό την αυθεντικότητα ενισχύεται από το γεγονός ότι οι ερμηνείες του είναι τόσο δυνατές που απαιτούν μια εξήγηση. Οπως επισήμανε ο Βρετανός κριτικός Ντέιβιντ Τόμσον, «ο Ντέι Λιούις είναι εκπληκτικός. Αν τον δεις να υποδύεται τον Νιούλαντ Αρτσερ και κατόπιν τον Χόκεϊ, δυσκολεύεσαι να πιστέψεις ότι πρόκειται για τον ίδιο ηθοποιό». Οταν οι θεατές μαθαίνουν ότι στις «Συμμορίες της Νέας Υόρκης» ακόνιζε μαχαίρια στα διαλείμματα των γυρισμάτων, τους βοηθάει να κατανοήσουν γιατί κυριάρχησε στην οθόνη.

Στα προσωπικά του
Οι φήμες γύρω από το άτομό του δεν περιορίζονται στην επαγγελματική του δραστηριότητα. Τον έχουν συνδέσει με διάφορες διάσημες γυναίκες, από τη Μαντόνα και τη Σινέντ Οκόνορ μέχρι τη Γουινόνα Ράιντερ και την Τζούλια Ρόμπερτς, ενώ το πιο αρνητικό που ακούστηκε γι’ αυτόν ήταν ότι παράτησε μέσω φαξ τη Γαλλίδα ηθοποιό Ιζαμπέλ Ατζανί, μητέρα του πρώτου παιδιού του. Αργότερα, όταν γυρίζονταν οι «Μάγισσες του Σάλεμ», γνώρισε όχι μόνο τον αείμνηστο Αρθουρ Μίλερ, ο οποίος είχε γράψει το θεατρικό έργο και το σενάριο της ταινίας, αλλά και την κόρη του, τη Ρεβέκκα. Στα δημοσιεύματα της εποχής, η τότε σύντροφος και συγκάτοικος του ηθοποιού, η γυμνάστρια Ντέγια Ρικάρντο, μίλησε για τη φρίκη που ένιωσε όταν έμαθε πως εκείνος είχε παντρευτεί την 32χρονη ζωγράφο και κινηματογραφίστρια σε μια μυστική τελετή στο Βερμόντ.

Οικογενειακά φαντάσματα
Γιος του ιρλανδικής καταγωγής Βρετανού ποιητή Σέσιλ Ντέι Λιούις και της ηθοποιού Τζιλ Μπάλκον, κόρης του γνωστού κινηματογραφικού παραγωγού Σερ Μάικλ Μπάλκον, ο Ντάνιελ Ντέι Λιούις είχε να αντλήσει από μια σημαντική οικογενειακή παράδοση στο καλλιτεχνικό πεδίο. Ωστόσο, τα παιδικά του χρόνια δεν ήταν ρόδινα. Οπως έχει πει η μεγαλύτερη αδελφή του, η Τάμαζιν, η ατμόσφαιρα στο σπίτι τους ήταν ψυχρή. «Δεν κατεβαίναμε για φαγητό με τους γονείς μας. Τρώγαμε στο παιδικό δωμάτιο, με την νταντά, και ζούσαμε σς έναν μοναχικό κόσμο όπου είχαμε μόνο ο ένας τον άλλο, και αυτό μας οδήγησε κατευθείαν σε ένα τοπίο φαντασίας».

Από το σχολείο
Ο νεαρός Ντάνιελ έδωσε τις πρώτες ενδείξεις του ταλέντου του στις σχολικές θεατρικές παραστάσεις, ωστόσο τελειώνοντας το σχολείο επιχείρησε να μάθει την τέχνη του επιπλοποιού πριν στραφεί προς την ηθοποιία, προς μεγάλη ανακούφιση της μητέρας του. «Πιθανόν να φοβόταν για μένα πολύ περισσότερο από όσο άφηνε να φανεί, γιατί ό, τι και αν έκανα το μόνο που πήρα από εκείνη ήταν ενθάρρυνση. Και νομίζω ότι έγινα τόσο σκληρός κριτής του εαυτού μου προσπαθώντας να αποκαταστήσω κάποια ισορροπία».
Στα 25 του εμφανίστηκε στο Γουέστ Εντ στο θεατρικό έργο του Τζούλιαν Μίτσελ «Another Country», το ίδιο έργο με το οποίο γνώρισαν την πρώτη τους επιτυχία ο Κένεθ Μπράνα, ο Κόλιν Φερθ και ο Ρούπερτ Εβερετ. Επτά χρόνια αργότερα, ενώ έπαιζε τον Αμλετ στο Εθνικό Θέατρο, έπεσε λιπόθυμος ένα βράδυ στη διάρκεια της παράστασης, στη σκηνή με το φάντασμα του πατέρα. Είπαν τότε ότι πιθανόν το έργο να αναζωπύρωσε τη θλίψη του για τον χαμένο πατέρα του, ο οποίος είχε πεθάνει πριν από δέκα χρόνια. Ηταν η τελευταία θεατρική του εμφάνιση.

Εμπειρία ο Αμλετ
Ο ηθοποιός εξήγησε πρόσφατα ότι δεν είδε το φάντασμα του πατέρα του «εκείνο το φοβερό βράδυ», αν και ομολογεί ότι το περιεχόμενο του έργου ήταν σκληρό για εκείνον. «Ισως να έβλεπα το φάντασμα του πατέρα μου κάθε νύχτα, γιατί, βέβαια, όταν δουλεύεις πάνω σ’ ένα έργο σαν τον “Αμλετ” εξερευνάς τα πάντα μέσα από τις δικές σου εμπειρίες».
Η αδελφή του υποστηρίζει τώρα ότι, παρά τις επιτυχίες του και την ευτυχισμένη οικογενειακή ζωή με τη Ρεβέκκα και τα δύο παιδιά τους, τα πράγματα για τον αδελφό της γίνονται όλο και πιο δύσκολα, γιατί «ο πήχυς συνεχώς ανεβαίνει». Απομένει να δούμε αν ο ηθοποιός που χαιρετίζεται από πολλούς ως ο κορυφαίος στον σημερινό κινηματογράφο θα καταφέρει να επιστρέψει στον σαιξπηρικό «τόπο του εγκλήματος», ανεβαίνοντας και πάλι στη σκηνή του θεάτρου.

(ελληνική μετάφραση εφ. H KAΘHMEPINH 09-12-2012)