Η κρίση στην ΕΡΤ και οι επενδύσεις των τηλεοπτικών καναλιών στις ελληνικές ταινίες

της Κατερίνας Ευαγγελάκου*

Η ΕΡΤ και η NOVA είναι τα δύο κανάλια που τηρούν τη νομοθεσία και επενδύουν το 1,5% των εσόδων τους στην ελληνική κινηματογραφική παραγωγή. Κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης, η ΕΡΤ έχει αναβαθμισθεί σε καθοριστικό παράγοντα διατήρησης των δομών της ελληνικής κινηματογραφίας και στηρίζει τις ελληνικές ταινίες, ανάμεσα στις οποίες μετράμε αυτή τη στιγμή δέκα περίπου συμπαραγωγές (με ευρωπαϊκές κινηματογραφικές εταιρείες παραγωγής) που βρίσκονται σε διάφορα στάδια της υλοποίησής τους. Να σημειώσουμε εδώ ότι υπάρχουν και συμπαραγωγές εκτός Ε.Ε., με την Τουρκία και τον Καναδά για παράδειγμα, που βρίσκονται κι αυτές σε αναμονή της επίσημης σφραγίδας και υπογραφής των συμπαραγωγών τους.
Το νόημα της σφραγίδας ενός θεσμικού προσώπου στον φάκελο χρηματοδότησης μιας ταινίας, παίζει σημαντικότατο ρόλο στην αξιοπιστία ενός κινηματογραφικού project. Οι ευρωπαϊκές εταιρείες παραγωγής, τα Κέντρα Κινηματογράφου διαφόρων χωρών, τα εθνικά ή ιδιωτικά κανάλια που εντάσσουν το σινεμά στα προγράμματά τους, καθώς και οι ιδιώτες, αντιμετωπίζουν με σοβαρότητα την προοπτική μιας κρατικής συμμετοχής στο χρηματοδοτικό τους πλάνο. Τα ευρωπαϊκά ήθη κατανοούν την κρατική συμμετοχή ως εγγύηση στις επιλογές τους. Αυτό είναι μια πάγια πολιτική των γειτόνων μας και δεν αποτελεί ελληνική ιδιαιτερότητα. Στην Ευρώπη επίσης η συγχρηματοδότηση της εθνικής κινηματογραφίας κάθε χώρας από τα τηλεοπτικά κανάλια και τους διάφορους κρατικούς οργανισμούς είναι μια αυτονόητη διαδικασία, συνεχής και μη αμφισβητούμενη από πολιτικούς, πολίτες, δημοσιογράφους κ.λπ. Είναι ο ευρωπαϊκός τρόπος λειτουργίας του κινηματογράφου, ο οποίος δεν νοείται ως μια ακόμα αγορά υλικών αγαθών, αλλά διέπεται από τους κανόνες των αγαθών πολιτισμού. Να προσθέσουμε εδώ ότι πρόκειται για δημόσιο χρήμα που διοχετεύεται στην εγχώρια κινηματογραφική αγορά και μέρος αυτού επιστρέφει στα δημόσια ταμεία μέσω φόρων, κρατήσεων κ.λπ.
Για τους ενεργούς κινηματογραφιστές, για τους φερέλπιδες νέους, για τους ανθεκτικούς μεσήλικες, η έννοια «ευρωπαϊκή συμπαραγωγή» είναι ο μεγάλος στόχος. Για την ίδια την Ελλάδα είναι ευκαιρία για εξωστρέφεια, προώθηση της χώρας σε ξένες αγορές, εισαγωγή συναλλάγματος και στην καλύτερη περίπτωση, άνοιγμα προοπτικών για παγκόσμια διαφήμιση του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού. Για να φτάσουμε όμως εκεί, στο φωτεινό «αύριο», απαιτείται ένας ορθολογικός σχεδιασμός, προϋποτίθεται ένα «επίπονο σήμερα» στο οποίο εμείς οι δημιουργοί επενδύουμε χρήματα, σκληρή δουλειά, μεθοδολογία, συνέπεια κ.λπ. κ.λπ.
Η αξιοπιστία της ελληνικής ταινίας έχει επιτευχθεί τα τελευταία χρόνια χάρη σε πολλές και σημαντικές ταινίες, χάρη στην εξωστρέφεια και την προσπάθεια πολλών ιδιωτών, χάρη στο ταλέντο πολλών κινηματογραφιστών, χάρη και στη συγκυρία -αγαθή τύχη μέσα στην καταστροφή- που έχει στρέψει το παγκόσμιο ενδιαφέρον στη χώρα μας. Η Ευρώπη εμπιστεύεται την ελληνική κινηματογραφία και το αποδεικνύει διαρκώς. Το επίτευγμα είναι τεράστιο. Ενώ είναι δυσανάλογο με το οικονομικό και το θεσμικό μας προφίλ είναι ταυτόχρονα μια θετική, παράλληλη πραγματικότητα που αποδεικνύει το ελληνικό δαιμόνιο και τη θέλησή μας να υπάρξουμε και να αναπτυχθούμε.
Τον Νοέμβριο 2012 ο εκπρόσωπος της ΕΡΤ ανακοίνωσε, κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, τις 35 περίπου ταινίες στις οποίες η ΕΡΤ θα συμμετείχε ενεργά το 2013. Η ανακοίνωση εκείνη επαναδραστηριοποίησε αμέσως τις ελληνικές εταιρείες παραγωγής που κατάφεραν σε ελάχιστο χρόνο να στήσουν τους φακέλους συμπαραγωγής των ταινιών τους και να πετύχουν έναν φιλόδοξο στόχο: δέκα περίπου συμπαραγωγές βρίσκονται αυτή τη στιγμή υπό ανάπτυξη. Δέκα σενάρια, σκηνοθέτες, ηθοποιοί, τεχνικοί κ.λπ., βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε άμεση προτεραιότητα για μεγάλες, ευρωπαϊκές και όχι μόνον εταιρείες παραγωγής και διανομής. Τι συμβαίνει όμως με τον επίσημο, κρατικό συμπαραγωγό τους; Στους οχτώ μήνες που μεσολάβησαν από τον Νοέμβριο 2012 ελάχιστες παραγωγές κατάφεραν να υπογράψουν σύμβαση με την ΕΡΤ και αυτό δεν οφείλεται καθόλου σε ολιγωρία των παραγωγών. Ακόμα πιο ελάχιστες έχουν καταφέρει να εκταμιεύσουν τα χρήματά τους.
Και τώρα το επιστέγασμα: κλείσιμο του καναλιού, άγνωστο το σενάριο της επόμενης ημέρας, σκοτάδι ως προς τον σχεδιασμό του πλάνου χρηματοδότησης των ταινιών. Παράλληλα με τις ευρωπαϊκές συμπαραγωγές υπάρχουν είκοσι ακόμα ταινίες, σημαντικών Ελλήνων σκηνοθετών που βρίσκονται στα σκαριά και κάνουν το δικό τους περιπετειώδες ταξίδι. Κάποιες από αυτές θα μας ξανακάνουν περήφανους στο μέλλον. Στο παρόν όμως; Τα συμβόλαιά τους στοιβάζονται στο κλειστό γραφείο του υπεύθυνου της ΕΡΤ. Τα συνεργεία, οι ηθοποιοί περιμένουν. Είναι άνθρωποι κι αυτοί με οικογένειες, με ανάγκες, με στόχους. Εξειδικευμένοι επαγγελματίες με γνώση και εμπειρία για τους οποίους κανείς δεν σκοτίστηκε. Αυτό είναι το παρόν. Το παρόν επάνω στο οποίο θα στηριχθεί το μέλλον και οι προοπτικές του.

* Η κ. Κατερίνα Ευαγγελάκου είναι σκηνοθέτις.

(η ελληνική μετάφραση δημοσιεύθηκε στην εφ. H KAΘHMEPINH  30-06-13)