Οι παραγωγοί του «Austenland» ρισκάρουν διαφημίζοντάς το σαν ταινία «από γυναίκες για γυναίκες»

του Rory Caroll/The Observer

«Το ένα μισό του κόσμου δεν μπορεί να καταλάβει τι ευχαριστεί το άλλο μισό», έλεγε αναστενάζοντας η Εμα, μία από τις ηρωίδες της Τζέιν Οστεν. Είναι ένα παράπονο που δεν έχει πάψει να ακούγεται έκτοτε. Ολόκληροι επαγγελματικοί κλάδοι –ψυχολογία, συμβουλευτική, ιστοσελίδες ραντεβού– έχουν προσπαθήσει να γεφυρώσουν το χάσμα, χωρίς μεγάλη επιτυχία.
Αυτός ο γρίφος ταλαιπωρεί εδώ και πολύ καιρό το Χόλιγουντ. Σκηνοθέτες προσλαμβάνονται και απολύονται, σενάρια ψαλιδίζονται, θεατές καλούνται σε δοκιμαστικές προβολές, το τέλος ταινιών ξαναγυρίζεται, σε αναζήτηση μιας φόρμουλας που θα αρέσει σε άνδρες και γυναίκες. Και τώρα έρχεται μια ταινία που ισχυρίζεται ότι είναι ξεκάθαρα «από γυναίκες για γυναίκες». Οι άνδρες μπορούν να πάνε περίπατο.
«Ποτέ μου δεν έχω βρεθεί σε πρεμιέρα για “γυναίκες μόνο”», λέει η Τατιάνα Σίγκελ, συντάκτρια στο περιοδικό The Hollywood Reporter. Το φιλμ έχει τον ταιριαστό τίτλο «Austenland» («Η χώρα της Οστεν») και είναι μια κομεντί τοποθετημένη σ’ ένα αγγλικό θεματικό πάρκο που αναπαριστά την εποχή και τον κοινωνικό περίγυρο της μυθιστοριογράφου. Στελεχωμένο από ηθοποιούς κατάλληλα εκπαιδευμένους, διαθέτει όλα τα σχετικά : άμαξες με άλογα, αμφιέσεις της εποχής, παρτίδες κροκέ και ουίστ.

Υπόθεση και συντελεστές
Βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα της Σάνον Χέιλ/ Shannon Hale, η ταινία έχει πρωταγωνίστρια την Κέρι Ράσελ: υποδύεται τη Σάνον Χέιζ, μια ανύπαντρη τριαντάρα Αμερικανίδα που διασχίζει τον Ατλαντικό για να μείνει σ’ ένα καταπράσινο κτήμα στην αγγλική εξοχή, όπου μπορεί να ζήσει για λίγο στον κόσμο της αγαπημένης της μυθιστοριογράφου, και ίσως να βρει εκεί τον δικό της Μίστερ Ντάρσι.
Σκηνοθέτις είναι η Τζερούσα Χες/  Jerusha Hess («Napoleon Dynamite»), ενώ η παραγωγός, Στέφανι Μέγιερ, απέκτησε φήμη και τεράστια περιουσία γράφοντας τα βιβλία της σειράς «Twilight». Η Sony Pictures Classics (SPC) αγόρασε το «Austenland» για 4 εκατομμύρια δολάρια, στο Φεστιβάλ του Σάντανς. Η ταινία έκανε την πρεμιέρα της στην Αμερική τον περασμένο μήνα, ενώ οι κριτικές που δημοσιεύτηκαν τής έδωσαν από δύο έως τρία αστέρια, στα πέντε.
Η πρωτοβουλία να καλέσουν στις πρεμιέρες μόνο γυναίκες οφείλεται στην ανταπόκριση που είχε η ταινία στο Φεστιβάλ του Σάντανς, όπως είπε ο πρόεδρος της SPC, Τομ Μπέρναρντ. «Οι γυναίκες τη λάτρεψαν, ενώ κάποιες κριτικές που γράφτηκαν από άνδρες ήταν χολερικές». Το «Οστενλαντ» φιλοδοξεί ν’ ακολουθήσει τα βήματα ταινιών όπως οι «Φιλενάδες», οι «Υπηρέτριες», «Μια σχέση στοργής», «The Heat», που κέρδισαν πολλά προβάλλοντας δυνατούς γυναικείους χαρακτήρες. Προχωράει όμως ένα βήμα παραπέρα, καθώς προβάλλει τον ισχυρισμό ότι απευθύνεται μόνο σε γυναίκες.

Τι λένε οι αριθμοί
Είτε επιτύχει εμπορικά είτε όχι, το «Οστενλαντ» δεν σηματοδοτεί γυναικεία πρόοδο στο Χόλιγουντ. Το να διαφημίζεται μια ταινία σαν αποκλειστικά για γυναίκες μοιάζει με αυτοεκπληρούμενη προφητεία, στηριγμένη στην ιδέα πως οι γυναίκες συγκροτούν μια περιορισμένη αγορά, παρότι αποτέλεσαν την περασμένη χρονιά το 50% των θεατών και πρόσφεραν το 52% των εσόδων, όπως αναφέρει η Μάρθα Λόζεν, διευθύντρια του Κέντρου Μελέτης για τις Γυναίκες στην Τηλεόραση και στον Κινηματογράφο. «Οταν βλέπουμε υψηλού επιπέδου επιτυχίες, όπως οι “Φιλενάδες” ή η βραβευμένη με Οσκαρ Κάθριν Μπίγκελοου, η αυθόρμητη αντίδραση είναι να πούμε ότι όλα πάνε καλά. Ομως, δεν είναι έτσι».
Σύμφωνα με σχετική έρευνα, μόνο το 11% των κύριων ρόλων στις 100 εμπορικότερες ταινίες του 2012 ήταν γυναικείοι, ενώ πριν από μία δεκαετία ήταν 16%. Στη σκηνοθεσία, οι γυναίκες ήταν 9% στις 250 πρώτες ταινίες, το ίδιο ποσοστό με το 1998. Το ποσοστό στις άλλες θέσεις πίσω από την κάμερα –παραγωγοί, σεναριογράφοι, μοντέρ– ανέβηκε στο 18%. Η Μάρθα Λόζεν θεωρεί τους αριθμούς αυτούς οδυνηρά χαμηλούς. «Η κινηματογραφική βιομηχανία αντιστέκεται στην αλλαγή. Είναι εύκολο να ενθουσιάζεσαι από ορισμένες επιτυχίες και να συμπεραίνεις ότι έχουμε φτάσει σε κάποιο επίπεδο ισότητας. Οι αριθμοί όμως λένε διαφορετικά».

Τρεις επιτυχίες
Η ταινία του 2011 «Φιλενάδες», με πέντε πρωταγωνίστριες, ήταν μια χιουμοριστική αναφορά στις ευχάριστες και τρομακτικές εμπειρίες των ανύπαντρων κοριτσιών που παρίστανται σ’ ένα γάμο ως «επίτιμες φιλενάδες» της νύφης. Η «κωμωδία για εργένισσες» εισέπραξε σχεδόν 300 εκατ. δολάρια παγκοσμίως, ενώ κόστισε μόνο 30 εκατομμύρια.
Βασισμένη στην αληθινή ιστορία ενός άστεγου εφήβου που εξελίχθηκε σε εκπληκτικό αθλητή, αφού βρήκε φιλόξενο καταφύγιο στο σπίτι μιας στοργικής οικογένειας και του προσφέρθηκε μία δεύτερη ευκαιρία στη ζωή, η ταινία «Μια σχέση στοργής» χάρισε στη Σάντρα Μπούλοκ το πρώτο της Οσκαρ. Είχε έσοδα 310 εκατ. δολάρια παγκοσμίως, με προϋπολογισμό 30 εκατ.
Το φιλμ «Υπηρέτριες», βασισμένο στο ομώνυμο μπεστ σέλερ της Κάθριν Στόκετ, εκτυλίσσεται στον αμερικανικό Νότο της δεκαετίας του ’60 και εστιάζει στην υποτιμητική συμπεριφορά των λευκών «αφεντικών», γυναικών και ανδρών, απέναντι στις μαύρες «οικιακές βοηθούς». Μεταξύ των ερμηνευτριών ήταν η Εμα Στόουν και η Οκτάβια Σπένσερ, η οποία κέρδισε το Οσκαρ δεύτερου γυναικείου ρόλου το 2012.

(η ελληνική μετάφραση δημοσιεύτηκε στην εφ. H KAΘHMEPINH,  15-09-13)