(το σχόλιο της Μαρίας Γαβαλά)
Διασχίζοντας τη σύγχρονη Κίνα με οδηγούς τον σκηνοθέτη Jia Zhang-ke (Ζία Ζάνγκ-κε) και την ηθοποιό-μούσα του Zhao Tao (Ζάο Τάο). Με τρεις ταινίες που χαρτογραφούν και αναλύουν με διαύγεια και σχεδόν «μυθιστορηματική» μέθοδο, το διαρκώς μεταβαλλόμενο, μέσα από διαδοχικές αναταράξεις, πρόσωπο ενός μονοκομματικού κράτους και μιας αχανούς χώρας. Τόσο στον τομέα των διαπροσωπικών σχέσεων και ιστοριών, όσο και σε εκείνον της παράλληλης καταγραφής της συλλογικής μοίρας, εντός των πολιτικών και πολιτιστικών εξελίξεων, μεταρρυθμίσεων και μεταμορφώσεων. Το πολιτιστικό άνοιγμα του τέλους της δεκαετίας του ’70 , με την κληρονομιά που άφησαν πίσω τους τα βίαια χρόνια της πολιτιστικής Επανάστασης, οι κοινωνικές αναταράξεις, οι αλλαγές στις οικονομικές δομές, η βιομηχανική παρακμή, το άκαμπτο και αυταρχικό κράτος, τα διοικητικά σκάνδαλα, η εξέγερση κάποιων ντεσπεράντος, η κουλτούρα του υποκόσμου, η βίαιη εισβολή των δυτικών προτύπων. Και μέσα από αυτές τις συντεταγμένες ενός διαρκούς μεταβαλλόμενου τοπίου, πάντα αναδύεται το αδρά σχεδιασμένο πορτρέτο μιας γυναίκας, που διαθέτει μεγάλη δύναμη για την προάσπιση του χαρακτήρα, της λογικής και ηθικής της, όσο και θάρρος, περιβεβλημένο με μεγαλοψυχία και αξιοπρέπεια, απέναντι στη δυσμένεια της ζωής και της τύχης.
Το “Touch of Sin-Αίσθηση αμαρτίας”, 2013, είναι ένα πολύπτυχο ιστοριών, με αδιόρατο πέρασμα της μιας μέσα στην άλλη, τοποθετημένων στην καρδιά της σύγχρονης Κίνας, και όπως πολύ σωστά υποστηρίζουν τα «Καγιέ ντυ Σινεμά», σε μια κριτική τους (Joachim Lepastier), είναι μια ταινία που μας δίνει, ταυτοχρόνως, «νέα του κόσμου, όσο και νέα του κινηματογράφου». Πρέπει να τη δεις προσεκτικά για να καταλάβεις και να απολαύσεις την πρωτοτυπία στη μέθοδο της κατασκευής της, αλλά και στο στήσιμο του περιεχομένου της, στο πώς η μία ιστορία δίνει την σκυτάλη στην άλλη, στο πώς το αφήγημα του ενός προσώπου εμπιστεύεται τα μυστικά του στο επόμενο, φαινομενικά, άγνωστό του πρόσωπο, και πώς όλοι οι πρωταγωνιστές και δευτεραγωνιστές συνθέτουν μια μυθιστορηματική-κινηματογραφική νωπογραφία των σύγχρονων κοινωνιών (όχι μόνο της Κίνας), αλλά και των ανθρώπινων εσωτερικών αναταράξεων, των απανταχού της οικουμένης. Μια δυναμική επιστροφή στον κινηματογράφο της αυτο-υπεράσπισης και αυτοάμυνας του αδύναμου ατόμου, μέσα από ένα ξέσπασμα ανυπολόγιστης τόλμης και αλόγιστης, βουτηγμένης στο αίμα, βίας. Πώς και γιατί, ένας άνθρωπος φτάνει στα όρια της αυτοκαταστροφής ή "θηριοποίησής"του, ξεπερνώντας όλα τα λογικά σχήματα.
Το “Mountains May Depart-Πέρα από τα βουνά”, 2015, είναι ένα πολυφωνικό έργο που θυμίζει μυθιστορηματική φούγκα, ένα χρονικό μνήμης και λήθης, μέσα από καταγραφή δυνατών συναισθημάτων και εξωτερικών καταστάσεων και συγκυριών. Σε τρεις χρόνους, 1999, 2014 και 2025, όπου το παρελθόν, το σύγχρονο παρόν και το εγγύς μέλλον, υπακούουν σε κάποιους άγραφους κανόνες πλοήγησης. Το εσωτερικό (η Κίνα) και το εξωτερικό (η Αυστραλία ως χώρα μετανάστευσης), η έννοια της μητρότητας μέσα από την ακυρωμένη φιγούρα της φυσικής μητέρας, η πεισματικά ανθεκτική εικόνα της μητέρας-πατρίδας, τα διάφορα υποκατάστατα ως επακόλουθο, η εξαφάνιση ή αλλοίωση της μητρικής γλώσσας (και των ιδιολέκτων που την εμπλουτίζουν, δυναμικοποιώντας την), η ενδοοικογενειακή έλλειψη συνεννόησης, ο υλισμός και τα δυτικά καταναλωτικά πρότυπα, η θεοποίηση της τεχνολογίας, οι πολλαπλές προσωπικές απώλειες. Και πάντα η δυναμική παρουσία μιας γυναίκας, ερμηνευμένης από την Zhao Tao, να παραμένει, ακόμα και μετά το φαινομενικό τέλος των ιστοριών, μόνη, γερασμένη κι απογοητευμένη, αλλά πιστή στο αναλλοίωτο νεανικό όραμά της, επαναλαμβάνοντας με πικρία και αυτοσαρκασμό τις αστείες χορευτικές φιγούρες της, υπό τους ήχους του «Go West» των Pet Shop Boys. There in the open air? Με ένα τεράστιο, ειρωνικό και απειλητικό ερωτηματικό φυσικά.
Στο “Ash is Purest White-Οι στάχτες μιας αγάπης”, 2018, μια ιστορία γενναίας υπεράσπισης του έρωτα και του φιλότιμου, από τη μεριά μιας γυναίκας και, αντιθέτως, ανανδρίας, αχαριστίας και προδοσίας από τη μεριά ενός άνδρα, εκείνο που κυριαρχεί είναι η έννοια, η σημασία και η τήρηση της παράδοσης του “jiang hu”, του οφειλόμενου σεβασμού στην πνευματική φιγούρα του Άρχοντα Guan: πρόκειται για τους άγραφους νόμους τιμής που κανονίζουν και αξιολογούν τη συμπεριφορά των ανθρώπων του υποκόσμου. Όσο κι αν αρνείται η Qiao, στην αρχή της ιστορίας, ότι ανήκει σε αυτόν το σκοτεινό κόσμο των παρανόμων, η μοίρα και οι συγκυρίες αποδεικνύουν το αντίθετο. Έτσι, μετά από μια πεντάχρονη θητεία στη φυλακή, άσκοπη περιπλάνηση στο αχανές της χώρας, συνοδευόμενη από εξαπατήσεις, μικροκομπίνες, αποτυχία να βρει δουλειά και θέση στον κόσμο της διαφάνειας, θα επιστρέψει στον υπόγειο κόσμο των συμμοριών και των γκάνγκστερς, έστω έκπτωτων και ξεδοντιασμένων. Εκείνο που ξεφεύγει και διασώζεται είναι η ακεραιότητα του γυναικείου χαρακτήρα, που παρά τον οδοστρωτήρα των δύσκολων καιρών και του χρόνου, παραμένει νέα, όμορφη, δυναμική, και ακλόνητα πιστή στην «προσωπική της μπέσα».
[Τις ταινίες μπορούμε να τις δούμε στην κινηματογραφική πλατφόρμα Cinobo, στα πλαίσια της ενότητας για τον σύγχρονο, ασιατικό κινηματογράφο].
(Πρώτη δημοσίευση ανάρτηση στο facebook)
