(Νέμεσις)
του Fritz Lang
(σχόλιο της Μαρίας Γαβαλά)

«Οι άνθρωποι αυτοί είναι όχλος, κι ο όχλος δεν σκέφτεται», λέει η Κάθριν Γκραντ (Sylvia Sidney) στον αθώο για μια εγκληματική πράξη αρραβωνιαστικό της Τζο Ουίλσον (Spencer Tracy), πασχίζοντας να τον πείσει να δώσει τέλος στην εκδικητική του μανία, δίνοντας παράλληλα τη δική της μάχη προκειμένου να σωθούν 22 ζωές ένοχων ανθρώπων, κατηγορούμενων, βάσει αποδεικτικών στοιχείων, για το λιντσάρισμα και την εξαφάνισή του (τον πιθανολογούμενο θάνατό του). Τι ανθρώπων ακριβώς; Απρόσωπων – αν και επώνυμων πολιτών –, μελών ενός μαινόμενου πλήθους που επιχείρησε να λιντσάρει έναν αθώο, κι όταν εμποδίστηκε από την αστυνομία, έβαλε φωτιά στο αστυνομικό τμήμα που τον προστάτευε όσο ήταν κρατούμενος, αλαλάζοντας από ευχαρίστηση μπροστά στο θέαμα ενός ανθρώπου που καίγεται ζωντανός. Ένας άνθρωπος όμως, ως ξεχωριστή, καθόλου αμελητέα μονάδα, μπορεί να σκέπτεται, άρα δεν μπορεί να καταδικάζει εύκολα και παρορμητικά κανέναν, έστω διεκδικώντας και επιβάλλοντας ατομική Νέμεση για το κακό που του έκαναν.
Ο λόγος για το “Fury- Νέμεσις”, 1935-’36, μια από τις σημαντικότερες ταινίες που γύρισε, εξόριστος στην Αμερική, ο Fritz Lang, κουβαλώντας στα μπαγκάζια του, εκτός των άλλων, και μια ιστορία λαϊκού δικαστηρίου (δες τον καταπέλτη «Μ», ταινία των ’30-΄31) από το γερμανικό κινηματογραφικό παρελθόν του. Η «Νέμεσις», λοιπόν, «σκηνοθετεί μιαν Ανάσταση. Αν το τυχαίο οδηγεί σε ένα κτηνώδες αποτέλεσμα, η καλύτερη απάντηση, απέναντί του, θα ήταν να φράξει κανείς για πάντα τον δρόμο σε αυτό το Τυχαίο», όπως γράφει ο V.Sanchez-Biosca, στο εκτενές κείμενό του για τη συγκεκριμένη ταινία [βλ. στον τόμο Fritz Lang, Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, 2003. Έρευνα, επιλογή κειμένων: Μιχάλης Δημόπουλος, Νίκος Σαββάτης. Επιμέλεια: Νίκος Σαββάτης. Επιμέλεια κειμένων: Αχιλλέας Κυριακίδης]. Το ευτύχημα: το «Fury» παραμένει πάντα μια θριαμβικά απαυγάζουσα μες στον χρόνο ταινία, ένα συγκλονιστικό φιλμικό δοκίμιο πάνω στο τυχαίο και το εσκεμμένο, πάνω στο άλογο και το έλλογο, πάνω στην παρόρμηση και την αυτοσυγκράτηση, αλλά και μια γενναία υπεράσπιση της ζωής και του έρωτα κόντρα στον θάνατο. «Αν εξαφανιστείς εσύ, από προσώπου γης, πείθοντας το δικαστήριο ότι σε έκαψαν ζωντανό, καταδικάζεις σε θάνατο, όχι μόνο 22 ένοχους για αδικαιολόγητη βία ανθρώπους, αλλά και τον απολύτως δίκαιο και αθώο έρωτά μας», σύμφωνα πάντα με τα λόγια της Κάθριν. Χαρίζοντας τη ζωή σε 22 ανθρωπόμορφα κτήνη, ο Τζο, όχι μόνο σώζει τον έρωτά του, αλλά επανέρχεται κι ο ίδιος στη ζωή, διασωθείς μες από τις στάχτες του απόλυτου μηδέν της βίας και της μισαλλοδοξίας. Το δυστύχημα: η επικαιρότητα-καθημερινότητα παρόμοιων ζητημάτων, σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη μας.

(πρώτη δημοσίευση ανάρτηση στο Facebook)