του Victor Sjöström
(σχόλιο της Μαρίας Γαβαλά)

Εξαιρετικά νέα από το μέτωπο του κινηματογράφου και του Netflix (που μας προσφέρει ένα μικρό αφιέρωμα-αναδρομή στον Σουηδικό κινηματογράφο, τον παλιό των δεκαετιών ’20, ’30, ’40, αλλά και τον νεώτερο, μέχρι και τον κινηματογράφο των ημερών μας). Ανάμεσα σε διάφορα δείγματα, ξεχωρίζει, φυσικά, τo “Ingeborg Holm”, 1913, μια από τις σημαντικότερες ταινίες της Χρυσής Εποχής του Βωβού στην Ευρώπη.
Η ταινία του Victor Sjöström (1879-1960), σκηνοθέτη-σεναριογράφου-ηθοποιού (οι περισσότεροι τον γνωρίζουν και τον θυμούνται, με συγκίνηση, στον ρόλο του ηλικιωμένου καθηγητή Μποργκ στις «Άγριες φράουλες», 1957, του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν), φθάνει σε μας με ψηφιακή αποκατάσταση από σουηδικό εργαστήριο, έχοντας εμφανή πάνω της όλα τα σημάδια του χρόνου και των ταλαιπωριών που υπέστη το νεγκατίφ – ένα αναπάντεχο δώρο για τους κινηματογραφόφιλους (συνδρομητές του Netflix). Το μεγαλύτερο μέρος των ταινιών του Victor Sjöström, αυτής της περιόδου, καταστράφηκε εξαιτίας μιας πυρκαγιάς που ξέσπασε το 1941, στα στούντιο  του Lidingö, στην Στοκχόλμη. Η πλέον σημαντική ανάμεσά τους, η «Ingeborg Holm» γλίτωσε με εμφανή βεβαίως τραύματα, που μάλλον δεν επουλώθηκαν με την ψηφιακή επεξεργασία για την αποκατάστασή της. Πρόκειται για την όγδοη ταινία (εμπνευσμένη από το ομώνυμο θεατρικό του Nils Krok) του Sjöström, ενός πληθωρικού και παραγωγικότατου σκηνοθέτη, με καριέρα στη Σουηδία και την Αμερική.
Κοινωνικό-ουμανιστικό δράμα, σε τέσσερις πράξεις, πάνω στη φτώχεια και τη μητρότητα, στους αδύναμους και καταπιεσμένους, στις γυναίκες που αναγκάζονται να ζητήσουν τη βοήθεια του Εθνικού Ταμείου Καταπολέμησης Φτώχειας, να καταφύγουν στα πτωχοκομεία και να εμπιστευτούν τα παιδιά τους σε ανάδοχες οικογένειες, η ταινία του Sjöström θεωρείται από πολλούς ιστορικούς και κριτικούς του σινεμά ένα από τα βαθύτερα και πλέον δεξιοτεχνικά έργα του βωβού κινηματογράφου, προάγγελος του «Η Γέννηση ενός Έθνους», 1915, του Γκρίφιθ. Μόνο θαυμασμό και καθαρή συγκίνηση νιώθει ο θεατής, σήμερα, μπροστά στη διαυγή, αναλυτική και κριτική αντιμετώπιση του θέματος τούτου του κοινωνικού δράματος, που κρατά σαφείς αποστάσεις από ανάλογα εγχειρήματα, όπου η υπερβολική συγκίνηση και η ακόμη ευκολότερη καταγγελτική τακτική οδηγούν σε στείρα αποτελέσματα. Εδώ, αντιθέτως, το συνοπτικό και ευέλικτο σενάριο, η καθαρή ουμανιστική ματιά, η δεξιοτεχνική αφήγηση της ιστορίας, αλλά και η εντυπωσιακή και συγκρατημένη ερμηνεία της Hilda Borgström (μεγάλου ονόματος της Σουηδικής θεατρικής σκηνής, ερμηνεύτριας του Ίψεν και του Στρίντμπεργκ, μεταξύ άλλων), συμβάλλουν στην ισορροπία ανάμεσα στο μελόδραμα και την ψύχραιμη κοινωνική κριτική. Κάποιοι αποκάλεσαν τον Sjöström, Βίκτορα Ουγκώ του σινεμά. Το αδιαμφισβήτητο πάντως είναι ότι, μέσα από τα σενάρια, τη σκηνοθεσία και την παρουσία του ως ηθοποιού, άφησε ανεξίτηλη τη σφραγίδα του στην ιστορία του κινηματογράφου.

(πρώτη δημοσίευση ανάρτηση στο Facebook)