του Vladimir Tomić
«Όταν έκανα το Flotel Europa ξαναέζησα εκείνη την περίοδο της ζωής μου, που ήμουν 12 χρονών και προσπαθούσα να ζήσω μια κανονική ζωή σε ένα προσφυγικό πλοίο, όπου τίποτα από αυτά που γίνονταν τριγύρω μου δεν ήταν κανονικό.»
Όταν ξέσπασε ο πόλεμος στη Βοσνία, το 1992, ο Vladimir Tomić ήταν δώδεκα χρονών και ζούσε με την οικογένειά του στο Σεράγεβο. Αν και ο πατέρας του, -όπως και οι περισσότεροι άντρες-, ήταν αδύνατο να φύγει, ο μικρός Vladimir με τη μητέρα του και το μεγαλύτερο αδελφό του κατάφεραν να φτάσουν στην Κοπεγχάγη. Εκεί, αφού όλα τα κέντρα υποδοχής προσφύγων είχαν γεμίσει, με πρωτοβουλία του Ερυθρού Σταυρού, «φιλοξενήθηκαν» αναγκαστικά σε ένα πλοίο-ξενοδοχείο, το Flotel Europa. Το τεράστιο πλοίο έγινε για δυο χρόνια το προσωρινό τους σπίτι, όπως και για χίλιους ακόμα πρόσφυγες από την πρώην Γιουγκοσλαβία , που περίμεναν υπομονετικά την έγκριση ασύλου τους από την κυβέρνηση της Δανίας. Είκοσι χρόνια μετά ο Tomić κρατώντας για τον εαυτό του το ρόλο του εξωτερικού αφηγητή εξιστορεί μια σειρά γεγονότων από την προεφηβική του ηλικία στο πλοίο, χρησιμοποιώντας σκηνές από υλικό βιντεογραφημένο σε κασέτες VHS. Εφόσον οι τηλεφωνικές γραμμές σπάνια λειτουργούσαν, οι βιντεοκασέτες αυτές είχαν το ρόλο επιστολής και χρησιμοποιούνταν από τους πρόσφυγες για την αποστολή ειδήσεων-μηνυμάτων στους συγγενείς που είχαν απομείνει πίσω.
Σκηνές από τη νέα ζωή στις μικρές καμπίνες, την κοινή κουζίνα, το δωμάτιο με την τηλεόραση, μικρές εξορμήσεις με καινούριους φίλους, ο πρώτος χορός, ξαναζωντανεύουν, χάρη στο αριστοτεχνικό μοντάζ του Srdjan Keča, μια παιδική ηλικία και γενικότερα μια δύσκολη προσφυγική ζωή που, αν και εγκλωβισμένες σε έναν μεταβατικό μη-τόπο, δε θυματοποιούνται. Ο Tomić αρχικά περιγράφει το Flotel Europa με νοσταλγία μιλώντας για το δέος που ένιωσε όταν πρωτοστάθηκε μπροστά στο γιγαντιαίο πλοίο, για το κορίτσι που του άρεσε και για τους cool τύπους με τους οποίους έκανε παρέα. Ό,τι όμως ξεκινάει σαν μια αυτοβιογραφική καταγραφή, ρομαντική ανάμνηση μιας περιπετειώδους παιδικής ηλικίας, εξελίσσεται σε απεικόνιση μιας πραγματικής ιστορίας εκτοπισμού και παίρνει διαστάσεις βιογραφίας ή ακόμα και ρεπορτάζ. Ο απόηχος του πολέμου και των εθνικών συγκρούσεων μέσα στο ίδιο το πλοίο, προβληματισμοί για το τι είναι πατρίδα, για τον εμφύλιο και τις συνέπειές του αλλά και η συνειδητοποίηση ενός όχι και τόσο ανθρώπινου καθεστώτος φιλοξενίας βγαίνουν σταδιακά στην επιφάνεια κατά τη διάρκεια της αφήγησης.
Εν τέλει πέρα από το ενδιαφέρον που παρουσιάζει το ίδιο το μέσον, είναι ο τρόπος διαχείρισής του από το Βόσνιο σκηνοθέτη που αποτελεί μοναδικό επίτευγμα. Προσωπική μαρτυρία αλλά και καταγραφή εικόνων και συναισθημάτων που αφορούν το προσφυγικό, το Flotel Europa είναι σήμερα περισσότερο επίκαιρο από ποτέ
της Καλλιόπης Πουτούρογλου [ Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.]
