(Φως μετά το σκοτάδι)
του Carlos Reygadas

Ένα μικρό κορίτσι, όχι μεγαλύτερο από 4 χρονών, τρέχει μέσα σ΄ ένα χωράφι γεμάτο ζώα: αγελάδες, σκυλιά, μουλάρια το περικυκλώνουν. Η κάμερα το παρακολουθεί από κοντά, καταγράφει τη γεμάτη περιέργεια κίνησή της μέσα στο χώρο, το φωτεινό πρόσωπο της, το λαμπερό χαμόγελό της, την ανυπόκριτη έκφραση χαράς….
Λίγο αργότερα, το βράδυ, στο σπίτι μιας οικογένειας, μια κόκκινη φιγούρα, για την οποία ο θεατής δεν έχει καμία αμφιβολία για την ταυτότητα του –είναι ο διάβολος- περιφέρεται….
Σκηνές μιας συζυγικής ζωής ή μια ερεβώδης στους τόνους ταινία για έναν επερχόμενο θάνατο; Κρυπτική, μυστηριώδης και αινιγματική, η ταινία του μεξικανού Carlos Reygadas παραμένει διαρκώς μετέωρη -και αυτό ακριβώς είναι μέρος της γοητείας της.
Κεντρικά πρόσωπα της αφήγησης είναι ένα νεαρό ζευγάρι -ο Juan (Adolfo Jiménez Castro) και η Natalia (Nathalia Acevedo), - και τα δύο μικρά παιδιά του， η Rut και ο Eleazar (τους ρόλους υποδύονται τα παιδιά του σκηνοθέτη). Και τόπος, η ύπαιθρος του Μεξικού, όπου η οικογένεια ζει, σε σχεδόν παραδείσιες συνθήκες, μια «vie naturelle». Η αφήγηση, με τρόπο αποσπασματικό και ελλειπτικό, περιγράφει την καθημερινότητα τους, τις φανερές αλλά και τις κρυφές όψεις της οικογενειακής ζωής, τις στιγμές ευδαιμονίας της αλλά και τις περιπλοκές της, τις παθολογίες και τις ιδιοτυπίες της, τις στιγμές τρυφερότητας και οικειότητας, αλλά και τις δραματικές στιγμές .
Αυτός είναι και ο βασικός χρόνος που διαδραματίζεται η ταινία: η ειδυλλιακή εποχή της παιδικής ηλικίας των δυο παιδιών. Ωστόσο ο χρόνος αυτός (και αυτό το μέρος της αφήγησης) διαρκώς διακόπτεται από flash forward, μικρές σκηνές μιας ζωής στο μέλλον, όταν τα δύο παιδιά είναι μεγαλύτερα σε ηλικία.
Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, οι ένθετες εικόνες της κόκκινης φιγούρας -με πιο χαρακτηριστικές δύο σκηνές στην αρχή και στο μέσο της ταινίας-, είναι καθοριστικές για την ταινία και την αφηγητική της ρητορική. Η ύπαρξης αυτής της φιγούρας εισάγει ένα στοιχείο ανορθολογικού- μεταφυσικού, υπονομεύει το ρεαλισμό και εν τέλει διαστρέφει τη φύση της ταινίας, προκαλεί ερωτηματικά. Είναι μέρος της αφηγηματικής διαδικασίας το ότι ο θεατής, γεμάτος περιέργεια, αναρωτιέται για το τι είναι ό,τι βλέπει: μια σκηνή ονείρου (που ο πατέρας ή κάποια από τα παιδιά βιώνουν; 'Η η παρουσία αυτής της κόκκινης φιγούρας είναι μια ένδειξη μιας άλλης κρυφής υπερφυσικής πραγματικότητας;
Γυρισμένη όλη σχεδόν με κάμερα στο χέρι, με αναλογίες κάδρου 1.37:1 (το φορμά του κλασικού Χόλιγουντ), η ταινία χαρακτηρίζεται σ’ ένα μεγάλο μέρος της από τη χρήση φακών τύπου fish-eye. Οι φακοί αυτοί έχουν την ιδιαιτερότητα να απεικονίζουν με εστίαση καθαρή και αναλογίες σωστές μόνο ένα πολύ περιορισμένο χώρο του πλάνου: μόνο το κέντρο του, ενώ στην περιφέρεια του πλάνου οι φιγούρες και τα σχήματα παραμορφώνονται. Μ' αυτόν το φακό, που πολύ σπάνια χρησιμοποιείται στο σινεμά, ακόμα και ένα απλό πλάνο γίνεται μια νέα οπτική εμπειρία, πολύ δε περισσότερο ένα τράβελιγκ με το χέρι, όπως αυτό της εισαγωγής. Η χρήση λοιπόν αυτού του φακού προσδίδει στην εικόνα ένα ονειρικό, υποκειμενικό στοιχείο και ενισχύει το μη ρεαλιστικό της χαρακτήρα. Καθώς η ταινία αποτελείται από μέρη γυρισμένα με φακό τύπου fish-eye, αλλά και φακό κανονικό, ο διφυής και δισυπόστατος χαρακτήρας της ενισχύεται, η αινιγματική φύση των εικόνων υπογραμμίζεται.
Αυτή η αίσθηση του αινιγματικού και του μετέωρου είναι και η τελική αίσθηση που αποκομίζει ο αφοσιωμένος θεατής της ταινίας. Ανίκανος να προκρίνει και να αποφασίσει, ο θεατής μοιάζει παγιδευμένος στα εδάφη ενός σινεμά την καταγωγή του οποίου πρέπει να αναζητήσουμε στις εικόνες του Luis Bunuel και του Terence Malick. Ένα σινεμά που ακροβατεί στα λεπτά, θολά και ασαφή όρια πραγματικού- φανταστικού, βιωμένης εμπειρίας και φαντασίωσης, φωτός και σκότους.

Υ.Γ. Ο τίτλος της ταινίας Post Tenebras Lux είναι μια παραλλαγή της λατινικής φράσης Post tenebras spero lucem (Μετα το σκότος ελπίζω στο φως)...

Δημήτρης Μπάμπας



Η υπόθεση: Ο Juan και η οικογένεια του ζουν στη μεξικανική ύπαιθρο. Εκεί βιώνουν δύο απόλυτα ξεχωριστούς κόσμους. Και κανείς δεν γνωρίζει εάν αυτοί οι δύο κόσμοι είναι συμπληρωματικοί ή εάν ο ένας προσπαθεί να εξαλείψει τον άλλο.
Η φιλμογραφία του σκηνοθέτη Carlos Reygadas περιλαμβάνει τις ταινίες Stellet Licht (2007), Batalla En El Cielo (2005), Japón (2002).
(πηγή σημειώσεις για την παραγωγή）