(Μια αξιοπρεπής οικογένεια)
του Massoud Bakhshi
(οι δηλώσεις του σκηνοθέτη)

Ο ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ
Ο κεντρικός χαρακτήρας, ο Arash, δεν φέρει τυχαία το όνομα ενός ήρωα της προφορικής ιρανικής παράδοσης, του Arash l’Archer, τον οποίο ο θρύλος θέλει να θυσιάστηκε για να σώσει την πατρίδα.
Ο Arash δεν είναι ένας «εξόριστος»: έφυγε όταν ήταν έφηβος για να σπουδάσει, έμεινε μακριά από το Ιράν 22 χρόνια, και επιστρέφει για να διδάξει κάποιους μήνες στο Πανεπιστήμιο του Σιράζ. Στην ταινία οι περιπέτειές του μεταξύ Σιράζ και Τεχεράνης εκτυλίσσονται σε λιγότερο από μια βδομάδα και η ταινία είναι σχεδόν εξολοκλήρου δοσμένη από τη ματιά του, ενώ περιλαμβάνει, σε φλας μπακ, τις παιδικές του αναμνήσεις που μας δίνουν μια άλλη χρονική διάσταση. Χρησιμοποίησα αυτό το διπλό χρόνο για να δώσω περισσότερη ένταση στο σενάριο και για να τονίσω ακόμα πιο πολύ το ερώτημα στο οποίο τελικά ο Arash πρέπει να δώσει μια απάντηση: να μείνει ή να φύγει;
Όπου κι αν στρέψει το βλέμμα του, ο Arash βλέπει σκηνές βίας, στους δρόμους της Τεχεράνης, στην εθνική οδό, παντού στην πόλη… αυτές οι σκηνές καθημερινής βίας ή κτηνωδίας τον περιβάλλουν ασταμάτητα. Ο Arash βλέπει τα σημάδια της βίας στην καθημερινότητά του χωρίς να κάνει τίποτα. (...)  Και είναι μόνο στο τέλος της ταινίας που βλέπουμε το πρώτο και μοναδικό γκρο πλαν στο πρόσωπο του Arash: περνάει δίπλα από τους φοιτητές, κάτω από τον ήλιο, προς το Μνημείο της Ελευθερίας στην Τεχεράνη. Έχει αποκτήσει συνείδηση της ταυτότητάς του, αποτινάσσεται τις αμφιβολίες και τη δυσπιστία του, είναι σίγουρος για τον εαυτό του. Όπως οι νέοι που επιλέγουν να χτίσουν το μέλλον αυτής της χώρας αντί να επιλέξουν μια «καλύτερη ζωή» στο εξωτερικό. Το ζήτημα της «ιρανικής ταυτότητας», αυτό που σημαίνει στις μέρες μας το να είσαι Ιρανός, είναι το κεντρικό ζήτημα της σύγχρονης νεολαίας στο Ιράν. Αυτό απασχολεί και τον πρωταγωνιστή.

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΕΙΔΟΣ
Σ’ αυτήν την ταινία συνυπάρχουν διάφορες αφηγηματικές προσεγγίσεις γιατί αγαπώ ιδιαίτερα την ικανότητα του σύγχρονου κινηματογράφου να παντρεύει διαφορετικά είδη. Η Αξιοπρεπής Οικογένεια ακολουθεί τη δομή μιας ταινίας εγκλήματος, ενός θρίλερ. Μου αρέσει πολύ το γαλλικό και το αμερικάνικο φιλμ νουάρ. Έχω δεχθεί επιρροές και αντλώ έμπνευση από ταινίες όπως αυτές του Jean-Pierre Melville ή το Νέο Κύμα. Η ίντριγκα που ορίζει την πορεία του Arash, του κεντρικού ήρωα, είναι το προοδευτικό ξεδίπλωμα μιας σειράς μυστικών και δολοπλοκιών. Μια άλλη γραμμή της αφήγησης είναι εμπνευσμένη από τις ταινίες που πραγματεύονται «οικογενειακά δράματα» και κυρίως από τον ιταλικό Νέο-ρεαλισμό. Το δράμα λαμβάνει χώρα μέσα στην οικογένεια.
Αυτές οι γραμμές μπλέκονται, αλληλοσυμπληρώνονται, διασταυρώνονται. Σε αυτές προστίθενται, όταν ανακαλείται το παρελθόν που έζησε ο Arash, κινηματογραφικά αρχεία από τον πόλεμο. Αυτό με παθιάζει ακόμα περισσότερο μιας και προέρχομαι από το ντοκιμαντέρ. Εξάλλου, όταν ξεκίνησα την ταινία, είπα στο συνεργείο και στους ηθοποιούς ότι θα γυρίζαμε ντοκιμαντέρ. Έμειναν έκπληκτοι με τη λέξη «ντοκιμαντέρ» -̶ ειδικά οι ηθοποιοί: «Μα, εμείς δουλεύουμε στη μυθοπλασία». Τους απάντησα ότι δεν μπορώ να δω τον κινηματογράφο αλλιώς. Όταν κάνεις ένα ντοκιμαντέρ πιστεύεις την Ιστορία. Κατά τη συγγραφή του σεναρίου, έψαχνα αδιάλειπτα, για κάθε χαρακτήρα, κάθε λεπτομέρεια, κάθε άγνωστη πτυχή, μια σύνδεση με την πραγματικότητα. Έψαχνα στη ζωή μου, στους φίλους μου, στην οικογένειά μου… Συνέδεσα κάθε χαρακτήρα και κάθε γεγονός με κάποιο πραγματικό πρόσωπο. Πρώτος εγώ οφείλω να πιστέψω τη δική μου ιστορία.

Η ΔΙΑΦΘΟΡΑ
Η εξουσία που ενσαρκώνουν ο Jafar και ο Hamed μολύνει ολόκληρη κοινωνία. Η διαφθορά είναι κι αυτή ένα σύστημα «διασυνδέσεων». Αυτά που κάνουν, λένε και σχεδιάζουν, σηματοδοτούν την υλική διαφθορά που είναι επί της ουσίας ηθική διαφθορά. Κι αυτή είναι ίσως χειρότερη από την υλική. Ήθελα να δείξω ότι οι ηθικές αρχές τείνουν να αφανιστούν. Ο Hamed δεν έχει κληρονομήσει την τιμιότητα που ενσαρκώνουν οι γυναικείοι χαρακτήρες, αλλά είναι ο αντίποδάς τους.
Ο Arash έχει κληρονομήσει την ικανότητα να αντιστέκεται όπως η μητέρα και η θεία του. Μου αρέσει πολύ, για παράδειγμα, η σκηνή που δείχνει τον Hamed μπροστά από την οθόνη της κάμερας παρακολούθησης, σε απόσταση από τις τρεις γυναίκες (τη μητέρα του Arash, τη Zohreh και τη Hoda) ενώ εκείνες αναζητούν τον Arash που έχει εξαφανιστεί. Προσπαθεί να τις αποτρέψει, αλλά εκείνες επιμένουν, δεν παραιτούνται.

ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ
Οι γυναίκες παίζουν καθοριστικό ρόλο στην κοινωνία μας. Στην ταινία μου, προσπάθησα να προβάλω αυτό το ρόλο χωρίς να πέσω στην παγίδα των κλισέ που μπορεί να κυκλοφορούν στη Δύση. Η ομάδα μου συγκλονίστηκε από το γεγονός ότι όλες οι γυναίκες της ταινίας είναι με το μέρος του Καλού. Μου είπαν ότι ήμουν υπέρμετρα φεμινιστής. Αλλά με αυτό τον τρόπο βλέπω τις Ιρανές.
Στην παραδοσιακή οικογένεια, αυτός που διατάζει είναι ο άντρας. Αλλά το σημερινό Ιράν βρίσκεται σε μεταβατική περίοδο: 50 εκατομμύρια νέοι, με περισσότερες φοιτήτριες παρά φοιτητές… αυτό το πατριαρχικό σύστημα θα αλλάξει. Ο ρόλος της γυναίκας ήταν πάντα καθοριστικός μέσα στην οικογένεια, είχαν υπερασπιστεί τη θέση τους ακόμα κι όταν ήταν εγκλωβισμένες στο σπίτι.
Η μητέρα του Arash είναι πρόσωπο-κλειδί στην ταινία. Αρνείται το υπέρογκο χρηματικό ποσό που μόλις κληρονόμησε από τον άντρα της. Για εκείνη, πρόκειται για βρώμικο χρήμα, για λεφτά που κερδήθηκαν από τον θάνατο του γιού της του Amir, είναι η οικονομική κατάχρηση τους αίματος ενός μάρτυρα. Φαίνεται εξάλλου ότι με την ηθική της σταθερότητα κατάφερε να αλλάξει τον πατέρα.

Ο ΠΟΛΕΜΟΣ
Ανήκω στη γενιά του μεγάλου πολέμου που έφερε αντιμέτωπο το Ιράκ με το Ιράν για οχτώ αιματοβαμμένα χρόνια. Πρόκειται για τη γενιά που αντιπροσωπεύει αυτή τη στιγμή τα τρία τέταρτα της χώρας. Το Ιράν είναι μία από τις νεότερες χώρες του κόσμου. Μια περίεργη νεότητα, με παιδεία, που επιθυμεί να ζήσει, μια νεότητα που επιθυμεί ένα Ιράν ανεκτικό και ανοιχτό στον κόσμο.
Αυτός ο πόλεμος άλλαξε τη μοίρα της γενιάς μου (και μιας γενιάς Ιρακινών) και είναι για πάντα χαραγμένος στη μνήμη μου. Για μένα, δεν μπορείς να κατανοήσεις το Ιράν αν δεν γνωρίσεις την ιστορία των τελευταίων τριάντα ετών. Η ιστορία του Μία Αξιοπρεπής Οικογένεια δεν είναι βγαλμένη από τη φαντασία μου, είναι η αληθινή μου ζωή, αυτή των παιδικών μου χρόνων, πριν από το 1979 , της εφηβείας μου κατά τη διάρκεια του πολέμου και της ζωής που ζω σήμερα στην Τεχεράνη.

(αποσπάσματα από συνέντευξη του σκηνοθέτη, πηγή σημειώσεις για την παραγωγή)