(Μητέρα πατρίδα)
της Senem Tüzen
Η σκοτεινή σχέση μάνας-κόρης πρωταγωνιστεί στην πρώτη μεγάλου μήκους ταινία της Senem Tüzen. Η Nesrin, μια νέα ανεξάρτητη γυναίκα, που έχει μόλις χωρίσει, δραπετεύει για λίγο από την πόλη στην οποία ζει και εργάζεται για να καταφύγει στο εγκαταλελειμμένο σπίτι της γιαγιάς της, σε ένα μικρό χωριό της Ανατολίας. Στην ηρεμία και την απομόνωση ελπίζει να ξαναβρεί τον εαυτό της και κυρίως την έμπνευση που της χρειάζεται για να τελειώσει το βιβλίο της. Η ξαφνική έλευση της μητέρας της θα διαταράξει αυτή την ηρεμία και θα αναδείξει με τον πιο έντονο τρόπο όχι μόνο την απόσταση που χωρίζει τις δυο γυναίκες αλλά και τη σύγκρουση δυο διαφορετικών κόσμων.
Αν και η ιστορία είναι παλιά, από την αρχή γίνεται φανερός ο καταλυτικός ρόλος του χώρου και η καταθλιπτική ατμόσφαιρα που τον συνοδεύει. Ο χώρος αυτός, υπαίθριος ή εσωτερικός είναι ένας τόπος κλειστός που κουβαλάει έντονα τα συντηρητικά ήθη της περιοχής αλλά και τις μνήμες του οικογενειακού παρελθόντος. Η σκηνοθέτις και σεναριογράφος της ταινίας περιορίζεται στο λιγοστό φυσικό του φως και στη γκρίζα μονοχρωμία του, για να αναδείξει στη συνέχεια μέσα από τους διαλόγους των δύο ηρωίδων τις σκοτεινές πλευρές των εσωτερικών τους κόσμων. Κάτι που γίνεται εντονότερο από την εγγύτητα με την οποία η κάμερα τις παρακολουθεί. Η Tüzen εστιάζει στα πρόσωπα και στον περιβάλλοντα χώρο με τρόπο που να προσδίδει στην κατά τα άλλα άκρως ρεαλιστική γραφή της μια ματιά καθαρά ιμπρεσσιονιστική.
Μέσα σε αυτόν τον περιοριστικό χώρο κάνουν την εμφάνισή τους τα πρώτα δείγματα μιας σχέσης προβληματικής που σταδιακά εξελίσσεται σε κάτι καταστροφικό. Κάτω από τη διαρκή παρουσία της μητέρας η δημιουργική έμπνευση της κόρης αναστέλλεται, ενώ παράλληλα και η συγκατοίκηση αποδεικνύεται δύσκολη. Η τελευταία καταφεύγει σε μικρές αποδράσεις-περιπλανήσεις ή σε επισκέψεις στο σπίτι μιας γυναίκας απόβλητης από την τοπική κοινωνία. Κι ενώ η μητέρα κρατάει στενές σχέσεις με την κοινωνία αυτή-από πίστη ή και εθιμοτυπική υποχρέωση-, η κόρη βιώνει όλο και πιο έντονα μια ασφυξία σχεδόν παραλυτική.
Η σκηνοθέτις προετοιμάζει έτσι το σκηνικό μέσα στο οποίο θα στηθούν οι τελικές επώδυνες και αποκαλυπτικές αναμετρήσεις. Και ιχνηλατεί τη σχέση μητέρας-κόρης σαν μια σχέση με λεπτές ισορροπίες, που κλίνει άλλοτε προς την τρυφερή αγάπη και άλλοτε προς το αδηφάγο μίσος. Στο πρόσωπό τους-κυρίως σε αυτό της μητέρας- συγχωνεύονται στοιχεία διαχρονικά. Εδώ συναντά κανείς την παντοδύναμη αρχαϊκή μητέρα. Αβοήθητη αλλά και βαθιά χειριστική, ευάλωτη αλλά και καταπιεστική. Από την άλλη η χειραφετημένη κόρη, που αρνείται να υποταχθεί στην εκβιαστική μητρική επιθυμία. Και είναι κυρίως η σχέση των δυο τους με το παρελθόν που κάνει το χάσμα αγεφύρωτο. Μονίμως ζωντανό και ενεργό, σε βαθμό που να αγγίζει τα όρια του μεταφυσικού για τη μητέρα, νεκρό και αποστασιοποιημένο για την κόρη.
Δεν είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς πίσω από αυτή την αντιπαράθεση το αιώνιο θέμα της σύγκρουσης του παλιού με το καινούριο, της παράδοσης με τη σύγχρονη αντίληψη για τη ζωή. Η ταινία όμως δεν είναι απλά μια σχηματική αντανάκλαση αυτής της σύγκρουσης. Η Tüzen στο Motherland απεικονίζει με τόλμη δύο κόσμους αποκλίνοντες, το ίδιο όμως σκοτεινούς, που πολεμάνε με τους δικούς τους δαίμονες ο καθένας.
της Καλλιόπης Πουτούρογλου [ Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.]