(Crosscurrent)
του Yang Chao

Ο ποταμός Γιανγκτσέ (ή Τσανγκτζιάνγκ που σημαίνει «μακρύ ποτάμι») είναι ένα από τα τρία μεγαλύτερα ποτάμια της Κίνας. Οι εκβολές του βρίσκονται στην περιοχή της Σαγκάης και οι πηγές του στα υψίπεδα του Θιβέτ. Αυτό το σχεδόν εμβληματικό ποτάμι της Κίνας έχει υποστεί πρόσφατα μια  σημαντική φαραωνικής έμπνευσης μεταβολή:  η κατασκευή του φράγματος των Τριών Φαραγγιών, άλλαξε την κοίτη του.
Ο ήρωας της ταινίας είναι νεαρός καπετάνιος μιας φορτηγίδας που διαπλέει τον ποταμό. Βρίσκεται σε κατάσταση πένθους: ως πιστός γιος καλείται να εκτελέσει τα της κομφουκιανής παράδοσης για την ανάπαυση της ψυχής του πατέρα του. Παράλληλα, αναλαμβάνει μια ύποπτη και όχι απόλυτα νόμιμη αποστολή να διαπλεύσει προς τα πάνω το ποτάμι μεταφέροντας ένα παράνομο φορτίο. Σύντροφοι του στο ταξίδι, και πλήρωμα του ποταμόπλοιου, ένας ηλικιωμένος ναυτικός (και φίλος του πατέρα του) και ένας νεαρός ναυτικός.
Χαρτογράφηση του ποταμού Γιανγκτσέ -ό,τι σημαίνει ο κινέζικος τίτλος της ταινίας-, αλλά και ένα ταξίδι του ήρωα που εντέλει είναι η ύψιστη εκδήλωση της τιμής στη μνήμη του πατέρα. Γρήγορα γίνεται φανερό ότι το ταξίδι αυτό προς τις πηγές του ποταμιού διαθέτει μια μεταφυσική διάσταση (από την οποία δεν απουσιάζει και μια ερωτική διάσταση): οι στάσεις είναι σχεδόν όλες στα βουδιστικά ιερά που βρίσκονται στις όχθες του ποταμιού, στίχοι από ένα παλιό χειρόγραφο συνοδεύουν (και σχολιάζουν) τις εσωτερικές εμπειρίες αλλά και τις εικόνες,  ενώ η παρουσία (ή ίσως συνοδεία; ) μιας νεαρής γυναίκας σε κάθε στάση στοιχειώνει τον ήρωα.
Πλούσια στη συμβολιστική της, η ταινία πέραν από τις προφανείς αναφορές στη βουδιστική μυθολογία και στη κομφουκιανική παράδοση, διαθέτει και μια άλλη όψη: είναι οι αναφορές (και οι συγγένειες) με την αρχαία ελληνική μυθολογία που εντυπωσιάζουν. Αυτό το ταξίδι που επιχειρεί ο ήρωας μήπως δεν είναι ένα ταξίδι συνοδείας μιας ψυχής προς τις πηγές του Αχέροντα και ο ήρωας ένας ψυχοπομπός που συνοδεύει τις ψυχές; Εντέλει οι πηγές του ποταμού Γιανγκτσέ δεν είναι παρά οι πύλες του Άδη.
Γεμάτο μεταφορές και συμβολισμούς, αυτή η τόσο έντονα μεταφυσική κινέζικη ταινία βυθίζει το θεατή της σ' ένα ονειρικό σύμπαν. Ταινία δρόμου (ή μάλλον πλοήγησης), η ταινία διαθέτει εντέλει έναν αληθινό πρωταγωνιστή:  το ποτάμι (την πραγματικότητα και τις μυθολογίες του) με το οποίο ο πρωταγωνιστής διαρκώς συνδιαλέγεται. Ο σκηνοθέτης κινηματογραφεί αυτό το ταξίδι προς τα πίσω με τους τρόπους μιας οδύσσειας: οι αναφορές και οι εκλεκτικές συγγενείς στο σινεμά του Θόδωρου Αγγελόπουλου ή του Aleksandr Sokurov είναι κάτι παραπάνω από εμφανείς. Ωστόσο, οι εικόνες της ταινίας είναι γεμάτες αναφορές τόσο στο λόγο της κλασικής κινέζικης παράδοσης (ποίηση) όσο και στην εικονοποιία. Ο Mark Lee Ping-ping φωτογραφίζει τα τοπία ως μια τοπογραφία (Shan shui) της κλασικής κινέζικης ζωγραφικής. Και έτσι με αυτούς τους τρόπους οι εικόνες γίνονται οι τόποι μιας εσωτερικής περιπλάνησης των ψυχών και των συναισθημάτων.

Δημήτρης Μπάμπας