της Samira Makhmalbaf

Όταν το καθεστώς των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν, κατέρευσε μετά από την επίθεση των ΗΠΑ και των τοπικών αντάρτικων δυνάμεων, επιτράπηκε ύστερα από χρόνια ξανά στα κορίτσια να πάνε σχολείο. Όμως ο παλαιών αντιλήψεων συντηρητικός πατέρας της Νοκρέ επιμένει στην θρησκευτική αντίληψη ότι τα κορίτσια δεν χρειάζονται ούτε την στοιχείωδη μόρφωση. Γι' αυτό και επιτρέπει στην κόρη του να πηγαίνει μόνο στο θρησκευτικό σχολείο όπου διδάσκεται το Κοράνι. Έτσι λοιπόν κάθε πρωί η Νοκρέ ξεκινάει, προσποιούμενη ότι υπακούει στις επιθυμίες του πατέρα της. Μόλις, όμως, εκείνος την αφήνει στο σχολείο, εκείνη βγάζει τα πασούμια της, φοράει ψηλοτάκουνα παπούτσια και πηγαίνει στο κανονικό σχολείο, όπου τα κορίτσια διδάσκονται και την αξιοπρέπεια και τον αυτοσεβασμό. Κατα την διάρκεια ενός καθήμταος, η Νοκρέ αρχίζει να εκφράζει το όνειρό της να γίνει πρόεδρος της χώρας της, έχοντας ως πρότυπο την τέως πρόεδρο του Πακιστάν, Μπεναζίρ Μπούτο...
Η ηρωίδα στο επίσης Στις πέντε το απόγευμα της Samira Makhmalbaf  αναζητά τρόπους για να ξεφύγει από τις παγίδες που ο πόλεμος και οι θρησκευτικές προκαταλήψεις έχουν στήσει. Διαδραματιζόμενη σ' ένα τόπο θανάτου, στο Αφγανιστάν μετά το πόλεμο, η ταινία φωτίζεται από το λαμπερό χαμόγελο της ηρωίδας της που βρίσκει μέσα στην μόρφωση ένα δρόμο προς την ελευθερία και την ζωή.
Η Samira Makhmalbaf γεννήθηκε στην Τεχεράνη. Σε ηλικία 7 ετών εμφανίστηκε στην ταινία του πατέρα της και διάσημου ιρανού σκηνοθέτη Mohsen, Ο ποδηλάτης (1988). Γύρισε την πρώτη της μεγάλου μήκους ταινία, Το μήλο, το 1997, η οποία βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ Θεσσαλονικής. Οι επόμενες δύο ταινίες της, Μαυροπίνακες και Στις πέντε το απόγευμα, κέρδισαν το βραβείο της κριτικής επιτροπής στις Κάννες το 2000 και το 2003 αντίστοιχα
Σχετικά με την ταινία της, η Samira Makhmalbaf δηλώνει:  "Οι Ταλιμπάν δεν ήταν η μόνη ομάδα που κυβερνούσε το Αφγανιστάν για πολλά χρόνια. Είναι η εκδήλωση των δικών μας οπισθοδρομικών αντιλήψεων. Οι Ταλιμπάν είναι μερικές φορές η ιστορία μας όπως εμφανίζεται στην σύγχρονη πολιτική. Οι Ταλιμπάν είναι μερικές φορές το εκπαιδευτικό μας σύστημα και τα έθιμά μας. Οι Ταλιμπάν είναι οι νόμοι που κυριαρχούν στην κοινωνική μας ζωή. Οι Ταλιμπάν είναι μερικές φορές οι άγραφοι νόμοι που υπακούμε από φόβο προς τον Θεό ή πόθο για τον παράδεισο. Οι Ταλιμπάν είναι η οποιαδήποτε φανατική κυβέρνηση. Οι Ταλιμπάν είναι η κουστωδία του φασίστα Μπους στην καρδιά της δημοκρατικής αμερικανικής κοινωνίας. Ο Μπιν Λάντεν είναι Ταλίμπ. Ο Μπους είναι Ταλίμπ. Επιτρέψτε μου να κλίνω τη λέξη Ταλιμπάν:
Εγώ είμαι Ταλίμπ
Εσύ είσαι Ταλίμπ
Αυτός/ή/ό είναι Ταλίμπ
Εμείς είμαστε Ταλιμπάν
Εσείς είστε Ταλιμπάν
Αυτοί είναι Ταλιμπάν
Όσοι πιστεύουν πως η δημοκρατία μπορεί να εφαρμοστεί σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου με στρατιωτική παρέμβαση δεν θα συμφωνήσουν με την ταινία μου."

Η Samira Makhmalbaf  περιγράφει ως εξής την εμπειρία της για την ταινία αλλά και την προσέγγιση της για τον κινηματογράφο: "Η πρώτη μου εμπειρία από το Αφγανιστάν πάει πίσω στα παιδικά μου χρόνια, όταν ήμουν οχτώ και συμμετείχα στην ταινία “ O Ποδηλάτης” (“The Cyclist”). Γνωρίστηκα με τους Αφγανούς μετανάστες στα γυρίσματα στο Ιράν. Ενώ δούλευα στην ταινία, ταξίδεψα στο Πακιστάν μέχρι τα σύνορα του με το Αφγανιστάν. Η ανάμνηση είναι πλέον αμυδρή αλλά τους συμπάθησα τους Αφγανούς.
Μετά, λίγο μετά τα γεγονότα της 11 ης Σεπτεμβρίου, πέρασα ένα μήνα στα σύνορα Ιράν-Αφγανιστάν φωτογραφίζοντας γυναίκες. Εκεί, συνειδητοποίησα το βαρύ φορτίο της ανδροκρατούμενης κουλτούρας, της φτώχιας και των άστεγων Αφγανών. Για ΄μένα όμως δεν αρκούσε απλώς να τραβάω φωτογραφίες. Μαζί με τον πατέρα μου (που βρισκόταν σε γυρίσματα για το “Κανταχάρ”) κρύψαμε στα φορτηγάκια μας γυναικόπαιδα που πέθαιναν από πείνα και τα πήγαμε στο νοσοκομείο για να τους δει γιατρός. Κάποιοι απ΄ αυτούς σίγουρα θα πέθαιναν. Κατάλαβα ότι η θέση μου συνοδευόταν από την ευθύνη γι΄ αυτές τις γυναίκες και παιδιά.
Μετά ήρθε η 11 η Σεπτεμβρίου. Τα media με βομβάρδισαν κι αυτά. Δεν άντεχα να μείνω οπότε ταξίδεψα στο Αφγανιστάν. Το αποτέλεσμα ήταν η ταινία μικρού μήκους “Θεός, Κατασκευή, Καταστροφή” (“God, Construction and Destruction”) που συμπεριλήφθηκε στην ταινία “11’09’01”. Επέστρεψα στο Αφγανιστάν τρεις ακόμη φορές, τη μία απ’ αυτές έμεινα όλο το καλοκαίρι μέχρι και το φθινόπωρο του 2002. Συνάντησα και προβλήματα, το πιο σημαντικό ήταν η ανεπιτυχής προσπάθεια απαγωγής της μικρότερης αδελφής μου, της Χάνα. Το “Στις 5 το Απόγευμα” γυρίστηκε το φθινόπωρο του 2002 στις παρυφές της Καμπούλ.
Η αίσθηση που είχα το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του 2002 ήταν ότι οι γυναίκες στο Αφγανιστάν φαινόντουσαν πολύ πιο απελευθερωμένες από την νέα κατάσταση των πραγμάτων. Ήταν η χρονιά μετά την πτώση των Ταλιμπάν. Μπόρεσαν [οι γυναίκες] να βγουν απ’ τα σπίτια τους για να δουλέψουν ή να πάνε στο σχολείο. Ο φόβος αυτός φαίνεται και στο ντοκιμαντέρ “H Xαρά της Τρέλας” (“Joy of Madness”) που σκηνοθετήθηκε από την δεκατετράχρονη αδελφή μου. Τότε, όπως και τώρα, πολλά οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα έζωναν την χώρα. Κάποιοι πιστεύουν ότι οι Αμερικάνοι απλώς καθαίρεσαν το καθεστώς των Ταλιμπάν το οποίο οι ίδιοι είχαν εγκαθιδρύσει. Πάνω από ένα εκατομμύριο άστεγοι επέστρεψαν στην Καμπούλ γεμάτοι ελπίδα, κυρίως από το Πακιστάν και κάποιοι από το Ιράν: Βρήκαν την πόλη σε συντρίμμια και ήταν αναγκασμένοι να μείνουν στους δρόμους. Δεν είχαν δουλειά, άρα υπέφεραν από μεγάλη πείνα κι έψαχναν να βρουν την πρώτη ευκαιρία για να ξανα μεταναστεύσουν."

(Πηγή: δελτίο τύπου)