(By the Stream)
του Hong Sangsoo
(κριτική: Δημήτρης Μπάμπας)
«Τὰ πάντα ῥεῖ»
Ηράκλειτος
Η 32η ταινία του σκηνοθέτη, και ίσως ένα από τα πια πολύπλοκα στη δομή τους έργά του, συνιστά μια συναρπαστική προσέγγιση του Hong Sangsoo στο ανάλογο του novel campus, κινηματογραφικό είδος, αφού η δράση της είναι έγκλειστη στις εγκαταστάσεις ενός πανεπιστημίου στη Σεούλ.
Μια νεαρή γυναίκα, η Jeonim, που την υποδύεται η σύντροφος του σκηνοθέτη Kim Minhee, στις όχθες ενός καναλιού που διασχίζει την πόλη, σκιτσάρει το σημειωματάριο της. Λίγο αργότερα, η ίδια γυναίκα πάνω από μια γέφυρα του καναλιού συναντάει τον Sieon, τον μεσήλικα θείο της (στο ρόλο ο σταθερός ηθοποιός του σκηνοθέτη Kwon Haehyo). Τον έχει προσκαλέσει να τη βοηθήσει στο ανέβασμα μικρού θεατρικού έργου στο πανεπιστήμιο που διδάσκει –του οποίου ο μέχρι τότε σκηνοθέτης έχει εκδιωχθεί για ανάρμοστη συμπεριφορά. Ο θείος της, Sieon, έχει ένα σημαντικό παρελθόν σαν ηθοποιός και σαν σκηνοθέτης, σημαδεμένο όμως από μια σκοτεινή υπόθεση. Τώρα βρίσκεται στην αφάνεια και εργάζεται σαν βιβλιοπώλη σε μια μικρή επαρχιακή πόλη. Ο χρόνος πιέζει και πρέπει μέσα σε 10 μέρες να ετοιμάσουν το ανέβασμα του μικρού θεατρικού έργου. Ο Sieon βρίσκεται αντιμέτωπος με τις ηθοποιούς του, 4 νεαρές φοιτήτριες. Αλλά και με μια σχεδόν συνομήλικη του καθηγήτρια, φανατική θαυμάστριά του…
Με φόντο το ακαδημαϊκό περιβάλλον της σχολής καλών τεχνών –ένα χώρο που σχετικά πρόσφατα απεικόνισε η Kelly Reichardt στην ταινία Showing Up (2022) -, η δράση της ταινίας μοιάζει να έχει ως αφορμή της ταινίας τα ηθικά παραπτώματα που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας –καλλιτεχνικής πρακτικής. Όπως συμβαίνει συνήθως στα ταινίες του, στο κέντρο της αφήγησης τοποθετούνται οι συναναστροφές ανάμεσα στα βασικά πρόσωπα, όπου το κοινό φαγητό και ποτό είναι ο χώρος για συναισθηματικές προσεγγίσεις. Ως συνήθως συμβαίνει στις ταινίες του Hong Sangsoo, ένα μεγάλο μέρος της δραματικής πλοκής και το πιο σημαντικό, εκεί δηλαδή που τα πρόσωπα προβαίνουν στις προσωπικές τους εξομολογήσεις, είναι οι σκηνές γύρω από ένα τραπέζι.
Τα βασικά πρόσωπα χωρίζονται σε τρεις ηλικιακούς κύκλους: αυτός των φοιτητριών και του ερωτύλου (;) νεαρού σκηνοθέτη, της καθηγήτριας και του μεσήλικα σκηνοθέτη και τέλος ο ενδιάμεσος κύκλος, της εντέλει όχι και τόσο νεαρής καθηγήτριας εικαστικών (είναι 40 χρονών). Αυτό το πρόσωπο μοιάζει να επέχει και θέση μάρτυρα παρατηρητή των τεκταινομένων [Κάνει υφαντά σε αργαλειό και ο τίτλος του υφαντού που υφαίνει η κεντρική ηρωίδα είναι ο κορεατικός τίτλο της ταινίας]. Και τα τεκταινόμενα της αφήγησης σε μια πρώτη προσέγγιση, δεν είναι παρά ο έρωτας στις δύο ακραίες ηλικιακά εκδοχές: από τη μια πλευρά ο νεανικός, και από την άλλη ο έρωτας των μεσηλίκων. Δεν υπάρχουν δευτερεύοντα πρόσωπα σ’ αυτή την ταινία και η μεγαλύτερη απόδειξη είναι η σκηνή της δραματικής κορύφωσης, όπου οι τέσσερις φοιτήτριες και μέχρι τότε αδιάφορες κομπάρσοι, υπό την επήρεια του αλκοόλ, προβαίνουν σε εκ βαθέων εξομολογήσεις των πιο σκοτεινών πλευρών της ύπαρξής τους, των ελπίδων και των φόβων τους για το μέλλον.
Από την ταινία απουσιάζουν οι συνήθεις κωμικοί ή ειρωνικοί τόνοι, που συναντούμε στις ταινίες του σκηνοθέτη, αντίθετα δίνεται έμφαση στη σχεδίαση δύο πολύπλοκων ψυχολογικά πορτρέτων, του μεσήλικα σκηνοθέτη -ηθοποιού και της νεότερης σε ηλικίας ανιψιάς του. Όμως είναι οι υπαινιγμοί, οι αντηχήσεις συναισθημάτων, των μικρών στιγμών της αφήγησης, η πρώτη ύλη της σχεδίασης, ως να είναι τα μικρά σκίτσα που η ηρωίδα σχεδιάζει στο σημειωματάριο της για να φτιάξει τα μοτίβα των υφαντών της.
Λίγο πριν το τέλος της ταινίας, η ηρωίδα Jeonim φεύγει από το κοινό τραπέζι, εγκαταλείποντας τους συνδαιτυμόνες της. Χάνεται στις όχθες ενός ρυακιού. Όταν επανεμφανίζεται στην ερώτηση τι είδε απαντά: «Τίποτε, πραγματικά τίποτα» . Όμως το πρόσωπό της την διαψεύδει. Χαμογελά και το βλέμμα της λάμπει, ως να έχει γίνει μάρτυρας ενός κρυμμένου μυστικού, ενός θαύματος, της αληθινής ομορφιάς (της τέχνης ή της φύσης;)…
Εδώ δεν υπάρχει ίχνος προσποίησης ή σκηνοθετικής επιτήδευσης, κανένας σκηνοθετικός ναρκισσισμός, και το ίδιο συμβαίνει στον τρόπο που αντιμετωπίζεται η τέχνη από τους κεντρικούς χαρακτήρες της ταινίας. Η καλλιτεχνική δημιουργία και οι αναστατώσεις που προκαλεί παραμένουν ίχνη μιας πραγματικότητας (εσωτερικής ή εξωτερικής), σχεδόν πάντα αθέατες, μόνο μικρές ενδείξεις και υπαινιγμοί υπάρχουν. Όπως οι μικροί κυματισμοί του νερού σ’ ένα ρυάκι. Όπως ο ήχος του γάργαρου νερού που κυλά…
Locarno 2024
