Ο εκφραστικός «Αθώς» προτιμά στη ζωή του δύσκολα πράγματα που να αξίζουν

της Kate Kellaway/ The Observer

Ο Τζον Μάλκοβιτς πήγε στο Λονδίνο την περασμένη εβδομάδα για την πρεμιέρα της ταινίας «Σιδηρούν Προσωπείο»/ The Man in the Iron Mask (σκ: Randall Wallace) και κατέλυσε στο Ντόρτσεστερ, το ιστορικό ξενοδοχείο που πριν από λίγα χρόνια αγοράστηκε από Άραβες. Εκεί έμειναν και άλλοι τρεις πρωταγωνιστές της ταινίας –οι «σωματοφύλακες» Τζέρεμι Άιρονς/ Jeremy Irons και Γκαμπριέλ Μπερν/ Gabriel Byrne, καθώς και ο «βασιλιάς χωρίς στέμμα», Λεονάρντο ντι Κάπριο/ Leonardo DiCaprio.
Συναντηθήκαμε απόγευμα και ο ήλιος που φώτιζε το Χάιντ Παρκ απέναντι έστελνε τις ακτίνες του μέσα από τις ροζ κουρτίνες στα παράθυρα του δωματίου, δημιουργώντας μια γλυκιά ειρηνική ατμόσφαιρα –ότι πρέπει για να βάλει ο Άθως το σπαθί στο θηκάρι του. Ο Μάλκοβιτς φορούσε ένα τέλεια ραμμένο μαύρο κοστούμι, λευκό πουκάμισο και κόκκινη γραβάτα. Η γοητεία του γίνεται αμέσως αντιληπτή- αυτό το μίγμα οξύνοιας, σοβαρότητας και νωχέλειας. Τα κάστανά μάτια του μοιάζουν νυσταγμένα και οι γραμμές ανάμεσα στα φρύδια του είναι βαθιά χαραγμένες- συνοφρυώνεται συχνά αλλά χωρίς δυσαρέσκεια. Τα μαλλιά του έχουν υποχωρήσει αρκετά αποκαλύπτοντας το απαλό δέρμα του κεφαλιού του, και έχει γένεια «τριών ημερών». Το πιο ελκυστικό πράγμα πάνω του είναι το χαμόγελο του, που φαίνεται σαν να τον αιφνιδιάζει –μια καθυστερημένη αντίδραση στη διαπίστωση ότι είναι ο εαυτός του.
Ο «Άνθρωπος με τον Σιδηρούν Προσωπείο» είναι εν μέρει περιπέτεια, εν μέρει παρωδία, αλλά πιο πολύ απ’ όλους ένας χορός μεταμφιεσμένων. Του άρεσε που συμμετείχε στην ταινία; «Μ’ αρέσει ο παιδιάστικος- όχι παιδαριώδης- τρόπος παιξίματος. Ένα από τα καλά πράγματα αυτής της δουλειάς είναι ότι πολλές φορές μπορείς να κάνεις ότι κάνει ο μικρός σου γιός» λέει και προσθέτει ότι ο εξάχρονος γιος του έχει ήδη ξεκινήσει καριέρα σωματοφύλακα, καθώς πήρε δώρο για τα γενέθλια του ένα τόξο με βέλη.
Ο Μάλκοβιτς παίζει τον Άθω, τον μόνο σωματοφύλακα που εκφράζει στο έργο πραγματικές συγκινήσεις: Θρηνεί για το γιο του. Ο Μάλκοβιτς τον ερμηνεύει με εκφραστική γενναιοδωρία, αναμιγνύοντας λύπη και οργή.
«Η λύπη και ο θυμός βγαίνουν εύκολα. Έχω κάνει ψυχανάλυση μόνο εφτά χρόνια, δεν είμαι λοιπόν «επαγγελματίας» αλλά ξέρω ότι ο θυμός είναι αντεστραμμένη θλίψη και, συνήθως, η θλίψη μη εξωτερικευμένος θύμος». Καθώς τα λέει αυτά, η φωνή του αργοπορεί νωχελικά, σαν να θέλει να «σκοτώσει την ώρα» φαίνεται φτιαγμένη για ελεγειακές ερμηνείες.
Ο Μάλκοβιτς είναι πολύ καλός όταν ερμηνεύει ανθρώπους λογικούς, κακοήθεις και επικίνδυνα γοητευτικούς.
Έπαιξε τον ψυχρό, ελκυστικό Βαλμόν στις «Επικίνδυνες Σχέσεις»/ Dangerous Liaisons (σκ: Stephen Frears) και τον παγερό Γκίλμπερτ Οσμοντ στο «Πορτρέτο μιας Κυρίας»/ The Portrait of a Lady της Τζέιν Κάμπιον/ Jane Campion. Όμως ο Μάλκοβιτς δεν ξεκίνησε τη ζωή του σαν αντικείμενο πόθου. Μεγάλωσε στο Μπέντον του Ιλινόις, όπου ο πατέρας του δούλευε σαν αρχισυντάκτης σ’ ένα περιοδικό και η μητέρα του ήταν εκδότης της τοπικής εφημερίδας. Ήταν ένα χοντρό παιδί, που καταπιεζόταν σκληρά από τον μεγαλύτερο αδελφό του, τον Ντάνι. Στα εφηβικά του χρόνια αδυνάτισε 35 κιλά κάνοντας φοβερή δίαιτα. Σήμερα πάντως, το κυριότερο στοιχείο της γοητείας του δεν είναι η εμφάνιση του. Είναι αυτή η αίσθηση ότι μέρος του εαυτού του βρίσκεται αλλού, ότι είναι συνεχώς σε εγρήγορση αλλά και σε απόλυτη συγκέντρωση, παρών και απών ταυτόχρονα.
Το να παίξει τον σωματοφύλακα Άθω του ήρθε εύκολο, πολύ εύκολα. Γνωρίζει την φράση του Ρίλκε για τη δυσκολία, που λέει ότι αξίζει στη ζωή να κάνουμε τα δύσκολα πράγματα, γιατί αυτά είναι που έχουν πραγματική αξία; «Όχι μόνο μου είναι οικεία αυτή η ιδέα, αλλά την την έχω εφαρμόσει». Χαμογελάει- με αλαζονεία ή απολογητικότητα, δεν είναι σαφές.
Εξηγεί ότι όσο πιο κοντά είναι συγκινησιακά σε ένα ρόλο, τόσο πιο δύσκολο είναι να τον παίξει. Όταν πέθανε ο πατέρας του, το 1980, έπαιζε στο «Θάνατο του Εμποράκου»/ Death of a Salesman, και διαπίστωσε ότι «ήταν αδύνατο να νιώσω κάτι έστω και ελάχιστα βοηθητικό για το ρόλο». Πέντε χρόνια αργότερα, έκανε δικό του το ρόλο.
Ξεχωρίζει ως την πιο δύσκολη αλλά και επιτυχημένη ερμηνεία στη θεατρική του καριέρα το ρόλο του στο έργο του Πέτερ Χάντκε «Πέρα από τα όνειρα», που πήρε πολύ καλές κριτικές στις ΗΠΑ αλλά στο ταμείο δεν πήγε καθόλου καλά. Και στη ζωή ποιο ήταν το πιο δύσκολο πράγμα γι’ αυτόν; Συνοφρυώνεται. «Το διαζύγιο μου, ήταν πολύ δύσκολο». Και δεν υπερβάλλει καθόλου.
Έπαθε νευρικό κλονισμό όταν διαλύθηκε ο γάμος του με την Γκλεν Χέντλι (σύμφωνα με φήμες, εξαιτίας μιας «αταξίας» του με την Μισέλ Φάιφερ). Για μεγάλο διάστημα δεν μπορούσε να σταματήσει να κλαίει. Δεν μένει όμως σ’ αυτό. Εκείνο που μετράει γι ‘ αυτόν στη ζωή και στο επάγγελμα του είναι η δουλειά και ο «συναισθηματικός χρόνος». «Αν έχεις χρόνο για τον εαυτό σου, μπορείς να ξεπεράσεις πολλά πράγματα», λέει.
Η δημοσιότητα τον ενοχλεί. Πιστεύει ότι η κοινωνία πάσχει από ανεπάρκεια μνήμης και από προδιάθεση για το αρνητικό. Είναι ευχαριστημένος που έχει υψώσει φραγμούς απέναντι στη δημοσιότητα. Μένει σ’ ένα αγροτόσπιτο στην Προβηγκία με τη σύντροφο του Νικόλ Πειράν (με την οποία γνώρισε στα γυρίσματα της ταινίας «Τσάι στη Σαχάρα»/ The Sheltering Sky).
Λέει ότι από τα 22 χρόνια του ήθελε ν’ αποκτήσει παιδιά- τώρα είναι 44 και έχει δύο. Η επτάχρονη κόρη του, Αμαντιν, «είναι πολύ νόστιμη. Στο χαρακτήρα, έχει έναν πρωτόγονο θατσερισμό –δύσκολη αντίδικος σε οικονομικές διεκδικήσεις». Περιγράφει το γιο του, Λόουι, σαν «πολύ ποιητικό και αρκετά βασανιστικό» -όπως νομίζει πως είναι τα αγόρια.
«Τα αγαπώ πολύ και τα δύο- είναι οι καλύτεροι μου φίλοι».
Στα σχέδια του περιλαμβάνεται η συμμετοχή η συμμετοχή στο ανέβασμα του έργου του Ντον ντε Λίλο «Libra», στο Theatre Royal του Πλύμουθ. Του αρέσει να δουλεύει στο Λονδίνο; «Είναι λεκτικό», απαντάει αμέσως. Είναι καλός στις μονολεκτικές απαντήσεις.
Τον ρωτάω τι τον εξοργίζει: «Οι τραμπούκοι», λέει. Και δεν δυσκολεύεται ν’ απαντήσει στην ερώτηση τι τίτλο θα έδινε στην αυτοβιογραφία του. Λέει αργά και απολαυστικά: «Μερικά πράγματα που λένε ότι έκανα».

(Η ελληνική μετάφραση δημοσιεύθηκε στην εφ. Η Καθημερινή, Κυριακή 12 Απριλίου 1998)