του Μισέλ Δημόπουλου

Βλέποντας χτες στο ιστότοπο arte.tv το δίπτυχο έργο-διαθήκη της Ανιές Βαρντά «Varda par Agnès» (2018) που προβλήθηκε εκτός διαγωνισμού στην φετινή Μπερλινάλε, συνειδητοποίησα για άλλη μια φορά πόσο μπροστά από την εποχή της πορευόταν αυτή η τόσο γοητευτική, πολυδιάστατη και μοναδική δημιουργός. Πρόκειται για μια σφαιρική κατάθεση ζωής, απόλυτα αυτοβιογραφική (την ονόμασε «Κοζερί 1 και 2), που ανακεφαλαιώνει σε πρώτο πρόσωπο τις κυριότερες φάσεις της μακρόχρονης καριέρας της (από τη φωτογραφία μέχρι τις όψιμες εικαστικές παρεμβάσεις της σε εκθέσεις και μπιενάλε), όντας πράγματι μάχιμη και δημιουργική μέχρι το τέλος (29 Μαρτίου 2019) νιώθοντας όμως ήδη ότι η αρρώστια δεν της άφηνε πια κανένα περιθώριο. Σπάω το κεφάλι μου αλλά δεν θυμάμαι στην ιστορία του κινηματογράφου άλλο παρόμοιο εγχείρημα όπου ο καλλιτέχνης να προσφέρει στο κοινό του το κύκνειο άσμα του σε μορφή κινηματογραφικού «μάστερκλας» όπως αυτό λέγεται σήμερα. Το επινόησε αυτή η «παχουλούλα και φλύαρη γριούλα» (έτσι αυτοαποκαλείται στο προηγούμενο «αυτοντοκιμαντέρ»της, «Οι παραλίες της Ανιές») που όργωσε όλα τα μήκη και πλάτη, κυριολεκτικά και μεταφορικά, τόσο για τα γυρίσματα των ταινιών της(κυρίως των ντοκιμαντέρ), για την παρουσίαση τους ανά τον κόσμο και τη σταχυολόγηση των αμέτρητων διακρίσεων και των σπουδαιότερων βραβείων στα διεθνή φεστιβάλ, τα όσκαρ κλπ όσο και για την εξερεύνηση των ορίων της τέχνης της. Η Βαρντά λειτούργησε πάντα ως ελεύθερος σκοπευτής, προπορεύτηκε της Νουβέλ Βαγκ σε μια ανύποπτη εποχή όταν οι δρόμοι της δημιουργίας ήταν διπλοκλειδωμένοι, ήταν φεμινίστρια από φύση πριν γίνει της μόδας το κίνημα, ανανέωσε το είδος του ντοκιμαντέρ διαποτίζοντας το με στοιχεία μυθοπλασίας και χιούμορ. Η Ανιές Βαρντά - όπως και ο άλλος τεράστιος Γάλλος σκηνοθέτης, ο φίλος της ο Κρις Μαρκέρ – ήταν μια ελεύθερη κι πολυμήχανη προσωπικότητα. Και συν τοις άλλοις επειδή τη γνώρισα από κοντά πριν από χρόνια και είχαμε ωραίες κουβέντες, διέθετε στις αφηγήσεις της μια εκπληκτική αμεσότητα και ακρίβεια με μια σπάνια παραστατικότητα, όπως άλλωστε αποδεικνύεται και στις ταινίες της.
Θυμίζω την παρουσία της το 2000 στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης όταν βραβεύτηκε με τιμητικό Χρυσό Αλέξανδρε (από τα χέρια του Θόδωρου Αγγελόπουλου) και το 2001 που μας επισκέφθηκε και πάλι με την ευκαιρία του αφιερώματος στον σύζυγό της τον Ζακ Ντεμί.
(Οι φωτογραφίες είναι από το αρχείο του ΦΚΘ)

(πρώτη δημοσίευση ανάρτηση στο Facebook )