(Δεν είμαι η μαντάμ Μποβαρύ)
του Feng Xiaogang
Ο Feng Xiaogang θεωρείται, όχι άδικα, ως ένας εκ των εμπορικότερων κινέζων σκηνοθετών. Ταινίες όπως το A World Without Thieves (2004), The Banquet (2006), Assembly (2007), Aftershock (2010) συνιστούν την κινέζικη άμυνα απέναντι στη χολιγουντιανή εισβολή. Μια άμυνα, είναι αλήθεια, εξαιρετικά αποτελεσματική. Είναι γι' αυτό το λόγο που η ταινία του, με το διεθνή τίτλο I Am Not Madame Bovary, προκαλεί την έκπληξη: ένας φορμαλιστικός πειραματισμός όσο αφορά το καδράρισμα, μια θεματική τολμηρότητα, ένας τόνος σατυρικός που αποδομεί την κρατούσα εξουσία. Αυτοί είναι οι λόγοι του παραξενίσματος.
Η ταινία έχει ως κεντρικό πρόσωπο μια νεαρή γυναίκα, την Li Xuelian (στο ρόλο η σταρ του κινέζικου σινεμά Fan Bingbing), που αποφασίζει να διεκδικήσει το δίκιο της. Ό,τι διεκδικεί είναι η αλήθεια των γεγονότων -δηλαδή την αποδοχή απο τον πρώην σύζυγό της, αλλά και απο τις αρχές ότι το διαζύγιο της υπήρξε ένα τέχνασμα στο οποίο μετήλθαν ως ζεύγος για να αποκτήσουν σπίτι- και την αξιοπρέπεια της: ότι δηλαδή δεν είναι μια «μαντάμ Μποβαρύ» ή επί το κινεζικότερο μια «Pān Jīnlián», δηλαδή η διάσημη μοιχαλίδα της κινέζικης λογοτεχνίας. Η αφήγηση παρουσιάζει τα επεισόδια του αγώνα της, δηλαδή τις συναντήσεις της με τα μέλη της κινέζικης νομενκλατούρας και τις προσπάθειές της να τους πείσει για το δίκιο της. Η κλιμάκωση είναι ό,τι χαρακτηρίζει τη στρατηγική του αγώνά της: από το μικρό επαρχιακό δικαστήριο (και την ήττα της) έως τους προθαλάμους του ετήσιου Εθνικού Λαϊκού Συνεδρίου στο Πεκίνο. Αυτά τα επεισόδια του αγώνα της είναι η επαρκής αφορμή και η αιτία για να επιχειρήσει ο σκηνοθέτης μια περιπλάνηση στους διαδρόμους της εξουσίας του Κινέζικου Κομμουνιστικού Κόμματος. Μια γυναίκα απέναντι στους άνδρες της εξουσίας: η αντιπαράθεση είναι γεμάτη σημασίες. Η οπτική της αφήγησης είναι αυτής μιας σάτιρας που εστιάζει στις συμπεριφορές, τα ήθη και το λόγο της εξουσίας, που την αποδομεί και την απομυθοποιεί.
Αν κάπου έχει αναφορές αυτή η ταινία είναι στο παρελθόν του κινέζικου σινεμά και τον σκηνοθέτη που τον έβγαλε στο εξωτερικό, τον Zhang Yimou και την ταινία του The Story of Qiu Ju (1992). Σ' αυτήν την ταινία η ομώνυμη του τίτλου ηρωίδα που υποδύεται η Gong Li, αναζητά το δίκιο της απέναντι στους γραφειοκράτες και τους κομματικούς αξιωματούχος της κινέζικης ενδοχώρας. Ωστόσο ο ρεαλισμός της ταινίας του Zhang Yimou αντιπαρατίθεται με την αισθητική της ταινίας του Feng Xiaogang . Είναι η επιλογή του κυκλικού κάδρου που κυριαρχεί σχεδόν απόλυτα (πλην μια μικρής εξαίρεσης) και αφαιρεί τη ρεαλιστική κυριαρχία. Αυτό το κάδρο είναι μια αναφορά στις μινιατούρες της μεσαιωνικής ζωγραφικής, αλλά και στο ίδιο το παρελθόν της κινέζικης ζωγραφικής. Ο περιορισμός του διαθέσιμου χώρου στο κινηματογραφικό κάδρο που έχει ως αποτέλεσμα αυτή η επιλογή, δίνει μια αίσθηση στατικότητας στην ταινία: η κίνηση μέσα στο κάδρο περιορίζεται εκ των πραγμάτων και είναι ως ο θεατής να παρακολουθεί τη δράση από απόσταση, μέσα από ένα τηλεσκόπιο. Υπάρχει κάτι λεπτεπίλεπτο σ' αυτήν την αισθητική επιλογή και αυτό έχει σχέση με το πως σχεδιάζεται το πορτραίτο της ηρωίδας: αφαιρείται έτσι κάθε στοιχείο ρεαλισμού . Υπάρχει μια εστίαση στο τοπίο αλλά και στην ανθρώπινη φιγούρα, σ' αυτήν τη μοναχική γυναίκα που περιπλανώμενη αναζητά ... αλλά δεν βρίσκει ευήκοοα ώτα μέσα σ' ένα ανδρικό κόσμο.
Δημήτρης Μπάμπας