του Charles McGrath /The New York Times

Ο Αλαν Τούρινγκ/ Alan Turing, ο κεντρικός ήρωας στη νέα ταινία «The Imitation Game», είναι πιθανότατα πολύ πιο γνωστός στους επιστήμονες της πληροφορικής παρά στην πλειονότητα των κινηματογραφόφιλων. Ο Βρετανός μαθηματικός έχει αναγνωριστεί για τη μεγάλη συνεισφορά του στην ανάπτυξη της θεωρητικής υποδομής για τη σύγχρονη τεχνολογία των υπολογιστών. Υπήρξε επίσης ήρωας πολέμου κατά κάποιο τρόπο, υπεύθυνος σε μεγάλο βαθμό για την αποκρυπτογράφηση του δύσκολου κώδικα Enigma, τον οποίο χρησιμοποιούσαν οι Γερμανοί στις στρατιωτικές επικοινωνίες κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Τσώρτσιλ πίστευε ότι η συμβολή του αυτή ήταν εξαιρετικά σημαντική για τη νίκη των Συμμάχων.
Mανιακός με τις αποκρυπτογραφήσεις σε όλη του τη ζωή, o Τούρινγκ ήταν και ο ίδιος ένας γρίφος και ένα κουβάρι αντιθέσεων. Εκκεντρικός και αντικοινωνικός, ένιωθε πιο άνετα με τους αριθμούς παρά με τους ανθρώπους. Επιπλέον, ήταν δηλωμένα ομοφυλόφιλος σε μια εποχή που η ομοφυλοφιλική δραστηριότητα ήταν παράνομη στη Βρετανία, και μάλιστα το 1952 καταδικάστηκε για προσβολή των ηθών.
Αντί για φυλάκιση επέλεξε να υποστεί χημικό ευνουχισμό, και δύο χρόνια αργότερα, στα 41 του, απελπισμένος από τις συνέπειες των ορμονικών αλλαγών στον οργανισμό του, δάγκωσε ένα μήλο ποτισμένο με υδροκυάνιο. Ο θάνατός του ήταν σχεδόν σίγουρα αυτοκτονία, πιθανόν και μια αναπαράσταση σκηνής από την αγαπημένη του ταινία, τη «Χιονάτη», αν και η μητέρα του επέμεινε ότι απλώς ήταν απρόσεκτος με τα χημικά, ενώ κυκλοφορούν ακόμη θεωρίες συνωμοσίας που υποστηρίζουν ότι τον δολοφόνησε η Μ16, θεωρώντας τον επικίνδυνο για την ασφάλεια.
Πώς μπορείς να δραματοποιήσεις μια τέτοια ζωή, η οποία σε μεγάλο μέρος της, ιδιαίτερα τα χρόνια του πολέμου, κύλησε μέσα σε μυστικότητα; Η ταινία του 2001 «Enigma», με σενάριο του Τομ Στόπαρντ που ήταν διασκευή του ομώνυμου μυθιστορήματος του Ρόμπερτ Χάρις, ήταν μια εκδοχή της ιστορίας του Τούρινγκ, αλλά μετέτρεψε το μυθιστορηματικό πρόσωπο του Τούρινγκ σε έναν ετεροφυλόφιλο μπλεγμένο σε ερωτικό τρίγωνο. Το Χόλιγουντ «δεν ενδιαφέρεται πραγματικά να κάνει ταινίες για γκέι Αγγλους μαθηματικούς», σημειώνει σε πρόσφατο email ο Γκράχαμ Μουρ, ο οποίος έγραψε το σενάριο για το «Imitation Game».
Το 2011, το σενάριό του ήταν το νούμερο 1 στην Black List, μια ανεπίσημη δεξαμενή ποιοτικών σεναρίων τα οποία όμως δεν είχαν φτάσει να γίνουν ταινίες. Περιφερόταν από δω και από κει για χρόνια, έως ότου ο Τέντι Σουάρτσμαν (παραγωγός του φιλμ «Ολα χάθηκαν») το πήρε από τη Warner Bros και κατάφερε να κάνει την ταινία με μόλις 15 εκατ. δολάρια. Οπως είπε, «απλώς ένιωσα ότι ήταν μια ιστορία που έπρεπε να ειπωθεί».
Ο 33χρονος Γκράχαμ Μουρ δεν είχε γράψει άλλο κινηματογραφικό σενάριο πριν. Είναι ίσως περισσότερο γνωστός για το βιβλίο του «The Sherlockian», ένα αστυνομικό μυθιστόρημα για τους σημερινούς θαυμαστές του Σέρλοκ Χολμς, που εκδόθηκε το 2010 και έγινε μπεστ σέλερ. Ο Μόρτεν Τίλντουμ, ο σκηνοθέτης της ταινίας, είναι κι αυτός κατά κάποιο τρόπο πρωτάρης: είναι Νορβηγός, γνωστός για θρίλερ σαν το φιλμ «Κυνηγοί κεφαλών», βασισμένο στο μυθιστόρημα του Τζο Νέσμπο. Το «Imitation Game» είναι η πρώτη του ταινία στα αγγλικά.
Ο τρόπος που εξελίχθηκε η ταινία έχει να κάνει πολύ με το ιδιαίτερο ενδιαφέρον τόσο του σκηνοθέτη όσο και του σεναριογράφου για την ιστορία του Τούρινγκ, αλλά και με τον ζήλο του Μπένεντικτ Κάμπερμπατς, ο οποίος ερμηνεύει τον Τούρινγκ με μια ένταση που τον έχει φέρει στην πρώτη σειρά για τα Οσκαρ.
Ομολογημένα μανιώδης με τους υπολογιστές, ο Γκράχαμ Μουρ είπε ότι η ιστορία του Τούρινγκ τον είχε συναρπάσει από τα εφηβικά του χρόνια. Η ιδέα για μια ταινία τριγύριζε πολύ καιρό στο μυαλό του.
Ηταν, όμως, δύσκολο να γράψει για τον Τούρινγκ καθώς, μέχρι πρόσφατα, μεγάλο μέρος του έργου του ήταν απόρρητο, ενώ και ο ίδιος ήταν διαβόητος για τη μυστικοπάθειά του. Ταυτόχρονα, βέβαια, όπως σημειώνει ο Μουρ, ο Τούρινγκ ήταν μια ισχυρή προσωπικότητα και, παρότι τον οδηγούσε η λογική, ήταν ικανός για βαθιά συναισθήματα και έδειξε γενναιότητα όσον αφορά τη σεξουαλική ζωή του. Στη δίκη του δεν εξέφρασε καμιά μεταμέλεια και δεν αμφισβήτησε τις κατηγορίες.

Διαφορετικός
Το θεατρικό έργο του 1986 «Breaking the Code», του Χιου Γουάιτμορ, παρουσιάζει έναν Τούρινγκ τραγικό αλλά και συμπαθή, ένα είδος αθώου εκκεντρικού. Τον ερμήνευσε με μεγάλη επιτυχία ο Ντέρεκ Τζέικομπι. Σε αντίθεση με αυτό το έργο, που δεν ασχολείται πολύ με την περιπέτεια των αποκρυπτογραφήσεων, το σενάριο του «Imitation Game» εμπλέκει τον Τούρινγκ σε ένα είδος θρίλερ κατασκοπείας.
O Μπένεντικτ Κάμπερμπατς, γνωστότερος ίσως ως πρωταγωνιστής της επιτυχημένης σειράς του BBC «Σέρλοκ», είπε σε μία συνέντευξη ότι ανησυχούσε μήπως τυποποιηθεί σε ρόλους εκκεντρικών ανθρώπων με υπερβολική ευφυΐα, αλλά ήθελε πολύ να ερμηνεύσει τον Τούρινγκ. Ηξερε ήδη κάποια πράγματα για την ιστορία, έχοντας δει και το «Breaking the Code», και όταν διάβασε το σενάριο του Γκράχαμ Μουρ (φωτ.), διαπίστωσε ότι ήταν απολύτως αντάξιο της φήμης του. «Σκέφτηκα, “Θεέ μου, πόσο σημαντική είναι αυτή η ιστορία, πόσο αποκαλυπτική!”» είπε. «Μπορεί να ακουστεί κοινότοπο, αλλά είναι μια ιστορία που τονίζει πόσο προσεκτικοί πρέπει να είμαστε όταν κάποιοι άνθρωποι φαίνονται διαφορετικοί. Ολοι είμαστε διαφορετικοί».

(Η ελληνική μετάφραση δημοσιεύθηκε στην εφ. Η Καθημερινή, 23.11.2014)