του Tadao Sato
Ο Όζου/ Yasujirō Ozu και ο Μιζογκούσι είναι δύο σκηνοθέτες που έχουν διαμετρικά αντίθετες μεθόδους δουλειάς.
Στο μέτρο του δυνατού, ο Όζου κάνει τα πάντα μόνος του. Γράφει ακόμη και τα σενάρια με τη συνεργασία πολλών σεναριογράφων. Οι σεναριογράφοι, που διαθέτουν ο καθένας προσωπικό στυλ, απ’ τη στιγμή που δουλεύουν μαζί του, γράφουν με το στύλ του Όζου. Εξ άλλου ο Όζου πραγματοποιεί ο ίδιος τα ρεπεράζ του, αποφασίζει ο ίδιος για τους χώρους που θα κινηματογραφήσει και συνθέτει το κάθε πλάνο ζωγραφίζοντάς το. Δίνει οδηγίες πολύ συγκεκριμένες και λεπτομερείς στον σκηνογράφο και επιλέγει ο ίδιος τα αντικείμενα που χρειάζεται για τα ντεκόρ. Όταν το σκηνικό έχει ολοκληρωθεί, αυτός προσθέτει την τελευταία πινελιά : έτυχε μάλιστα να καλλιεργήσει στον ίδιο του τον κήπο τα φυτά που χρειαζόταν για ένα γύρισμα...
Στις ομιλούσες ταινίες του, ο Όζου καθορίζει ακριβώς στους ηθοποιούς πώς και με ποιο ύφος πρέπει να πουν τις ατάκες τους και πού πρέπει να διακόψουν. Τους ζητάει επίσης να κάνουν τρία βήματα μπρός και έπειτα να σταματήσουν ή ακόμα να γυρίσουν τρεις φορές το κουταλάκι στο φλιτζάνι του καφέ. Οι ηθοποιοί συμμορφώνονται απόλυτα στις οδηγίες του.
Μ αυτές τις συνθήκες, ο σκηνοθέτης δίνει την εντύπωση ότι σκέφτεται μόνος και ότι θεωρεί τους ηθοποιούς και τα μέλη του συνεργείου σαν απλές μαριονέτες. Δεν είναι βέβαια εύκολο να ακολουθήσεις κατά γράμμα τις οδηγίες του αλλά το αποτέλεσμα αξίζει τον κόπο. Ακόμα και οι κακοί ηθοποιοί φαίνονται εξαιρετικοί. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα όλοι οι συνεργάτες του να τρέφουν για τον Όζου μεγάλη εκτίμηση: Ακούνε προσεκτικά τις ντιρεκτίβες του και προσπαθούν να τις εφαρμόσουν σχολαστικά. Στο μέτρο όπου ακολουθούν πιστά τις εντολές του δεν τον πολυαπασχολεί το ταλέντο. Όταν δεν πετυχαίνει το ποθούμενο αποτέλεσμα, δείχνει τεράστια υπομονή και επαναλαμβάνει αδιάκοπα τις οδηγίες. Όσοι δουλεύουν μαζί του, αφομοιώνουν έτσι τη μέθοδό του και γνωρίζουν ακριβώς τι θέλει με τις παραμικρές λεπτομέρειες γεγονός που θα του επιτρέψει να τελειοποιήσει όλο και περισσότερο το στύλ του με το πέρασμα του χρόνου.
Στο γύρισμα ο Όζου συνηθίζει να ρυθμίζει τη σκηνοθεσία κοιτάζοντας ο ίδιος μέσα από το βιζέρ της μηχανής ώστε να καθορίσει τη σύνθεση (κάδρο). Δεν περιορίζεται στο να αποτυπώνει από το ένα πλάνο στο άλλο τη μορφή και τη θέση διαφόρων στοιχείων του ντεκόρ ώστε το αποτέλεσμα να κολλάει απόλυτα με την εικόνα που επιθυμεί να δώσει. Για να καθορίσει τη θέση και την στάση ενός ηθοποιού, και να του πει να μετακινήσει το χέρι του κατά ένα εκατοστό, δεν διστάζει να ξαπλώσει καταγής ώστε να κολλήσει το μάτι του στο βιζέρ της μηχανής, η οποία είναι τοποθετημένη πολύ χαμηλά. Μισεί πάνω από όλα τις κινήσεις της κάμερας και τις υπερβολικές μετακινήσεις των ηθοποιών, μάλλον επειδή του είναι πιο δύσκολο να συγκρατήσει μια αυστηρά ακίνητη σύνθεση όταν η μηχανή κινείται και οι χειρονομίες των ηθοποιών καταστρέφουν μια εύθραυστη ισορροπία. Κατέφυγε μερικές φορές στις κινήσεις της μηχανής, από τη στιγμή που αυτές δεν έρχονται να μεταβάλλουν την σύνθεση(κάδρο). Το αποτέλεσμα είναι μια σειρά ισορροπημένων πλάνων που αποτελούν και την πρωτοτυπία των ταινιών του Όζου.
(απόσπασμα από το βιβλίο του Tadao Sato «Ο Ιαπωνικός Κινηματογράφος» (1995). Απόδοση Μιχάλης Δημόπουλος)
