Το σινεμά του σουηδού σκηνοθέτη Ρόι Άντερσον γεννιέται εκεί όπου η τραγωδία συναντά την κωμωδία. Σαρκαστικός, σουρεαλιστής, οπαδός του στοιχείου του παραλόγου, ο Άντερσον χτίζει ένα κινηματογραφικό σύμπαν παράξενο αλλά τόσο γοητευτικό, σήμα κατατεθέν σε όλη την πορεία του. Σχολαστικός και ακριβής, σε περισσότερα από σαράντα χρόνια καριέρας, έχει υπογράψει μόλις πέντε μεγάλου μήκους ταινίες.
Ο Roy Andersson δηλώνει σχετικά με τη σκηνοθετική του οπτικκή: "Μ’ ενδιαφέρουν απόλυτα οι σκηνές που διαθέτουν αυστηρή λιτότητα, κινηματογραφημένες σε γενικό πλάνο, από μια μοναδική γωνία λήψης και μια λήψη. Υπάρχουν ελάχιστες κινήσεις της κάμερας στη ταινία. Το να κινηματογραφήσεις σε γενικό πλάνο απαιτεί ένα υψηλό επίπεδο ωριμότητας για τον σκηνοθέτη. Δουλεύοντας κατ’ αυτό τον τρόπο, μου επιτρέπεται να εντοπίσω τους χαρακτήρες στον «κόσμο που κατοικούν» και σε ότι τους περιβάλει, δίχως να τους ισοπεδώσω. Δεν κάνω ποτέ close-ups, διότι καταλαβαίνω περισσότερα για τους ανθρώπους παρακολουθώντας τους. Μ’ αρέσει να χαρτογραφώ το ζωτικό χώρο τους και το περιβάλλον που επέλεξαν να έχουν."
Ο Άντερσον έκανε το ντεμπούτο του το 1970 με το πολυβραβευμένο φιλμ A Swedish Love Story (1975), όπου επηρεασμένος από το τσέχικο νέο κύμα, αφηγείται την ιστορία αγάπης δύο εφήβων και την αντίδραση των οικείων τους. Το 1975 υπέγραψε το φιλμ Giliap (1975), μια παράδοξη μείξη κινηματογραφικών ειδών, ενώ στον κινηματογράφο επέστρεψε θριαμβευτικά έπειτα από 25 χρόνια απουσίας το 2000, με την ταινία Τραγούδια από τον δεύτερο όροφο (βραβείο επιτροπής στο φεστιβάλ Κανών), μια συρραφή επεισοδίων με ετερόκλητους χαρακτήρες, όπου ο Άντερσον σατιρίζει με μαύρο χιούμορ την παράνοια του μοντέρνου κόσμου σε μια χαώδη μητρόπολη. Στην ταινία δεν θα βρούμε την εσωστρέφεια και τους κλειστούς χώρους της ιδιωτικής ζωής -αντίθετα είναι αστική ζωή που αποτελεί το αντικείμενο της παρατήρησης. Οργανωμένη σε αυτόνομα επεισόδια η σκηνοθεσία υιοθετεί μια σουρεαλιστική οπτική που διανθίζεται από σαρκασμό και αιχμηρή ειρωνεία. Το παράλογο της ζωής στην πόλη αλλά και το παρελθόν του σκηνοθέτη στη διαφήμιση -η ταινία διαθέτει κάτι από την οικονομία και τους αφηγηματικούς χρόνους της διαφήμισης- σφραγίζουν το τελικό αποτέλεσμα.
Η ταινία Εσείς οι ζωντανοί (2007) διερευνά το μυστήριο της ζωής μέσα από τις ιστορίες ανθρώπων σε σύγχυση, ισορροπώντας ανάμεσα στην απαισιοδοξία αλλά και μια αχτίδα ελπίδας.
Η πρόσφατη, επίσης σπονδυλωτή ταινία του Ένα περιστέρι έκατσε σε ένα κλαδί, συλλογιζόμενο την ύπαρξη του (Χρυσός Λέων στο Φεστιβάλ Βενετίας) ολοκληρώνει την τριλογία του σκηνοθέτη με θέμα «το να είσαι άνθρωπος», αγγίζοντας διαχρονικές θεματικές, όπως η θνητότητα, τα γηρατειά και η αγάπη. Η ταινία είναι ένα ταξίδι που αναδεινύει την ομορφιά που κρύβουν οι μικρές στιγμές της ζωής, τη μικρότητα των άλλων, το χιούμορ και την τραγωδία που είναι μέσα μας, το μεγαλείο της ζωής, καθώς και τις αδυναμίες της ανθρώπινης ύπαρξης.
(δ.τ.)
