(μια συνέντευξη τύπου)
Ξεκίνησα όπως και πολλοί άλλοι κινηματογραφιστές γυρίζοντας μικρού μήκους ταινίες και ντοκιμαντέρ, ένας τρόπος καθόλου άσχημος για έναν 20χρονο ο οποίος δοκιμάζει όχι μόνο τις δεξιότητες αλλά και την καρδιά και την ψυχή του.
[Για τα ντοκιμαντέρ] Μια ταινία τεκμηρίωσης κρύβει εκτός από δύναμη, πολλούς περιορισμούς, καθώς προσπαθώντας να αλιεύσεις την ιστορία και την τραγωδία των ανθρώπων, τους εκθέτεις, κι έτσι πολλές φορές προσπαθούν να παραβλέψουν ή να κρύψουν κομμάτια της ιστορίας τους.
[Για την πρώτη ταινία Πρώιμα έργα] Το φθινόπωρο του 1968, όταν γυρίστηκε, ένιωσα πως ήταν η κατάλληλη στιγμή να γυρίσω ταινία, με συνταρακτικά γεγονότα να ορίζουν την πρώην Γιουγκοσλαβία. Οι φοιτητικές διαδηλώσεις στη χώρα σηματοδότησαν το μέλλον και τη μοίρα της χώρας, φέρνοντας ένα έντονο κλίμα κριτικής και αμφισβήτησης των νέων προς την άρχουσα τάξη και το σύστημα. Λίγο μετά, σοβιετικά στρατεύματα κατέλαβαν μέρος της Τσεχοσλοβακίας που ήθελε να ακολουθήσει ένα νέο μοντέλο ανεξάρτητης σοσιαλιστικής φόρμας, με τη Γιουγκοσλαβία να είναι αντιμέτωπη με τον πόλεμο και την κατοχή.
[ Όταν βρέθηκε στα χαρακώματα, μαζί με άλλους φοιτητές και νέους που προσπάθησαν να εμποδίσουν την επέλαση των αρμάτων στα βόρεια σύνορα της χώρας με την Ουγγαρία] Εκεί είδα μπροστά μου την ιδέα για τα Πρώιμα έργα, σχεδόν είκοσι χρόνια πριν την κατάρρευση του Τείχους του Βερολίνου.
[Οι κινηματογραφικές επιρροές] Στην Ευρώπη πρωτοστατούσε τότε ο Γκοντάρ, ο οποίος και είχε πει πως μια καλή ταινία μυθοπλασίας θα πρέπει να μοιάζει με ντοκιμαντέρ και αντιστρόφως, θεωρία που ο γάλλος σκηνοθέτης δεν ακολούθησε κατά γράμμα, καθώς οι ταινίες του, όταν είχαν ως θέμα τους την πολιτική ήταν απομακρυσμένες από την πραγματικότητα.
Ωστόσο, η μεγαλύτερη επιρροή είναι ο Αλεξάντρ Μεντβέντκιν, σπουδαίος ρώσος σκηνοθέτης, της εποχής του Αϊζενστάιν, που ήταν και ο πρώτος που λογοκρίθηκε στην χώρα του, όταν ακόμα ήταν εν ζωή ο Τρότσκι και ο Λένιν. Θυμάμαι χαρακτηριστικά την ταινία του Ευτυχία, που πραγματεύεται την ιστορία μιας δασκάλας η οποία φτάνει σε ένα απομακρυσμένο σοβιετικό χωριό, κι ενώ είναι πρόθυμη να φέρει νέες ιδέες και τάσεις σε μια εποχή σαν εκείνη του ’20, τελικά καταλήγει να δεχθεί μια άγρια επίθεση από τους κατοίκους. Η ταινία απαγορεύτηκε και άρχισε να προβάλλεται μόνο σε πειρατικές προβολές.
[Στη Σερβία] Σήμερα δεν κυριαρχεί ούτε καπιταλισμός, ούτε κομμουνισμός, ούτε μετα-σοσιαλισμός. Ακόμη κι αν υπάρξει σύσφιξη σχέσεων, θα συνεχίσει να επικρατεί μια πολιτική σύγχυση. Επιπλέον, σε ότι αφορά τις τέχνες, ο πολιτισμός απαξιώνεται και όλα είναι προσανατολισμένα στην διασκέδαση. Η Γιουγκοσλαβία είναι μπροστά στην τηλεόραση, με ομολογουμένως καλές παραγωγές που όμως απαξιώνουν τον κινηματογράφο.
(...) Προσπαθώ κάθε χρόνο να κάνω κάτι. Πριν από ένα μήνα επέστρεψα από την Αφρική όπου με τρόμο ανακάλυψα πως εκεί το σύστημα εκμετάλλευσης των δασών, των γόνιμων εδαφών και των ορυχείων είναι πολύ πιο σκληρό από την εποχή της αποικιοκρατίας.
(αποσπάσματα από συνέντευξη τύπου παραχώρησε ο Želimir Žilnik τη Δευτέρα 3 Νοεμβρίου 2014, στο πλαίσιο του 55ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης)
