(μια συνέντευξη)

Στις ταινίες σας, συνδυάζετε τις εποχές, τον θάνατο και τους τόπους. Δέχεστε επιρροές από διαφορετικούς πολιτισμούς;

Είναι εκπληκτικό το γεγονός πόσο μοιάζουμε μεταξύ μας, από τότε που ο άνθρωπος υπάρχει. Έχουμε βασικά πράγματα κοινά που αισθανόμαστε, όπως ο φόβος, ο σεβασμός, η χαρά και η λύπη. Μερικές φορές, σκεφτόμαστε διαφορετικά, όμως στα έγκατα της ψυχής μας είμαστε κοντά ο ένας με τον άλλον. Ακόμη και σε ένα μικρό αφρικανικό χωριό, οι κάτοικοι σκέφτονται τα ίδια πράγματα με τον υπόλοιπο κόσμο – πως να επιβιώσουν, να είναι χαρούμενοι, τι να φάνε, τι να πιούνε και να κάνουν παιδιά.

Ποιο είναι το νόημα που κρύβεται στην ταινία  En Duva Satt På En Gren Och Funderade På Tillvaron (Ένα περιστέρι έκατσε σε ένα κλαδί);

Η ένταση στις υφισταμένες σχέσεις, μεταξύ σοβαρού και αστείου. Το ευρύ φάσμα της ζωής, της ύπαρξης. Για μένα, υπάρχουν τρία πράγματα που με απασχολούν και τα θεωρώ πολύ σημαντικά: Το ένα είναι η έλλειψη ενσυναίσθησης, γεγονός πολύ κακό ειδικά στις μέρες μας που οδηγεί στην διαρκώς αυξανόμενη έλλειψη σεβασμού. Το δεύτερο είναι η ευπάθεια. Είμαι πολύ λυπημένος όταν βλέπω ανθρώπους ευάλωτους να ταπεινώνονται. Η ταπείνωση είναι το τρίτο που με απασχολεί.

Ποιες είναι οι πηγές έμπνευσής σας;

Η ίδια η ζωή. Έχω δει και βιώσει πολλές τέτοιες καταστάσεις. Μερικές φορές η ζωή είναι πολύ κοινή, μπανάλ και καθόλου ενδιαφέρουσα. Άλλες φορές είναι πολύ ιδιαίτερη, συναρπαστική κι επίσης τρομακτική. Πραγματικά λατρεύω αυτό το μείγμα, όπως και τη μίξη του χρόνου. Σε αυτήν την ταινία, υπάρχουν πολλοί αναχρονισμοί –μπερδεύεται το παρελθόν με το παρόν. Είμαι χαρούμενος που το τόλμησα αυτό γιατί υπήρξα πολύ ρεαλιστής. Όμως μετά από 15 χρόνια, ήμουν τόσο κουρασμένος ώστε αισθάνθηκα ότι έπρεπε να αφήσω στην άκρη τον ρεαλισμό και να τολμήσω την αφαίρεση.

Τι σας έκανε να αλλάξετε την προσέγγιση σας;

Εμπνεύστηκα από έναν Γερμανό που βίωσε τέτοιες σκληρές εμπειρίες στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Πρόκειται για τον Ότο Ντιξ, τον νούμερο ένα στη Νέα Αντικειμενικότητα που περιγράφω. Όλα αυτά είναι σαν πίνακες που εστιάζουν βαθιά. Στην αρχή της καριέρας μας, ήταν αδύνατο για εμένα να εστιάσω και να επικεντρωθώ στα πρόσωπα, αλλά αναλώνουν στην ομίχλη που υπήρχε στο προσκήνιο. Τώρα, είναι απίθανο για εμένα να κάνω μια σκηνή χωρίς να εστιάσω βαθιά, γεγονός που απαιτεί περισσότερο χρόνο και χρήμα. Κι αυτός είναι ο λόγος που προτιμώ να δουλεύω σε στούντιο. Όπως έλεγε ο Ματίς, δεν είναι όλα αναγκαία για τις εικόνες. Οι εικόνες μου καθορίζονται από το σήμερα, και επιδιώκω να είναι παγκόσμιες και διαχρονικές. Για να επιτύχω αυτήν την καθολικότητα των εικόνων, προτιμών να επικεντρωθώ στο χρώμα του δέρματος των ηθοποιών παρά στα ρούχα τους. Δεν θα επιστρέψω ποτέ στον ρεαλισμό.

Ποιες ήταν οι σχέσεις σας με τον Ίνγκμαρ Μπέργκμαν στην κινηματογραφική σχολή;

Ήταν επιθεωρητής στη σχολή, στη διάρκεια των σπουδών μου εκεί. Δυο φορές τον χρόνο, έπρεπε να τον επισκέπτομαι στο γραφείο του ώστε να μου πει τι πρέπει να κάνω. Εκείνη την εποχή, ήμουν πολύ απασχολημένος με τις διαδηλώσεις κατά του πολέμου στο Βιετνάμ. Και η σχολή μας ήταν ιδιαίτερα γενναιόδωρη: μπορούσαμε να δανειστούμε κάμερα ώστε να γυρίσουμε ταινία για δυο χρόνια, όπως επίσης κι άλλο υλικό για τα γυρίσματα, ενώ τα έξοδα του εργαστηρίου καλύπτονταν από τη σχολή. Όταν ο Μπέργκμαν κατάλαβε ότι χρησιμοποιούσαμε τον εξοπλισμό και τα εργαστήρια για να καλύπτουμε τις διαδηλώσεις, εξοργίστηκε, και μου είπε έντονα: «Αν συνεχίζεις να χρησιμοποιείς με αυτόν τον τρόπο τον εξοπλισμό και τα προνόμια που έχεις εδώ, πότε δεν θα έχεις την ευκαιρία να κάνεις μια μεγάλου μήκους ταινία».

Κι εσείς τι κάνατε;

Δεν έλαβα υπόψη μου την προειδοποίηση αυτή. Γιατί ήξερα ότι μακροπρόθεσμα θα χάσει αυτή τη «μάχη».

Στο παρελθόν, χρηματοδοτούσατε τις ταινίες σας γυρίζοντας διαφημιστικά. Αυτή την ταινία πως την χρηματοδοτήσατε;

Έχω φτιάξει το δικό μου στούντιο για να κάνω διαφημιστικά. Όμως δεν χρειάστηκε να διακόψω την παραγωγή διαφημιστικών για να γυρίσω αυτή την ταινία. Κι είμαι χαρούμενος γι’ αυτό. Δεν χρειάζεται πια να κάνω διαφημιστικά ώστε να γυρίσω ταινία μετά. Καθότι πια δεν κάνω αφού η ποιότητα τους έχει πέσει πολύ, και είναι σχεδόν ντροπή να ασχολείσαι στις μέρες με αυτά. Όταν ξεκινούσα σε αυτόν τον χώρο υπήρξαν αρκετά εξαιρετικά διαφημιστικά που γινόντουσαν.

Πως καταφέρατε να γυρίσετε την ταινία σε τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα και να είναι ταυτόχρονα οι ηθοποιοί διαθέσιμοι;

Βρήκα λύσεις. Δούλεψα με τον δικό μου τρόπο, στο δικό μου στούντιο, στις δικές μου ώρες. Έχω επενδύσει πολλά και στις τρεις ταινίες, πήρα μέχρι και τραπεζικό δάνειο, κι ελπίζω στο μέλλον να πάρω πίσω αυτά που επένδυσα. Θέλησα να έχω τον πλήρη έλεγχο των ταινιών και να μην εξαρτιέμαι από καμία εταιρεία.

Τι πραγματεύεται η επόμενη ταινία σας;

Έχω εμπνευστεί από τους πίνακες του Γκόγια Los Caprichos. Θα γυρίσω και πάλι ψηφιακά.

(απόσπασματα από συνέντευξη στην Birgit Heidsiek που δημοσιεύτηκε στο http://cineuropa.org. ελληνική μετάφραση σημειώσεις για την παραγωγή)