Από τις ασιατικές στέπες και τις έρημους έως τις πόλεις της ΕΣΣΔ, η Larisa Shepitko στις 5 ταινίες που γύρισε κατά τη διάρκεια της σύντομης διαδρομής της κατέγραψε πρόσωπα που βρίσκονται υπό περιορισμό, έγκλειστα ή παγιδευμένα. Έναν περιορισμό, ο οποίος πέραν της φυσικής διαθέτει και κάποιες άλλες άξιες λόγου και επισημάνσεων, διαστάσεις.
Στην πρώτη της ταινίας της, με τον τίτλο Znoy/ Heat (1963), η Larisa Shepitko κινηματογράφησε τις απώτατες στέπες της Σοβιετικής Ασίας. Εστιάζοντας στο πρόσωπο ενός 15χρονού που καταφθάνει σε μια μονάδα εργασίας απομονωμένη στην έρημο, η επικεντρώνεται στις γεμάτη συγκρούσεις σχέσεις του με έναν μεγαλύτερο σε ηλικία «σταχανοβίτη» οδηγό τρακτέρ, ήρωα της σοσιαλιστικής εργασίας. Έχοντας τη φόρμα ενός ολιγοπρόσωπου δράματος, η ταινία είναι γεμάτη από αναφορές στη μυθολογία των γουέστερν: συνιστά κατά κάποιον τρόπο τη σοβιετική εκδοχή του αφού το αχανές του τοπιού είναι καθοριστικό –αυτή είναι η φυλακή μέσα στην οποία είναι εγκλεισμένοι οι ήρωες και τις απόπειρες τους να απελευθερωθούν καταγράφει η ταινία. Η ταινία κέρδισε το βραβείο για πρωτοεμφανιζόμενο σκηνοθέτη στο 14ο Φεστιβάλ του Karlovy Vary.
Μακριά από της ερήμους μέσα στο αστικό τοπίο, η δεύτερη ταινία της Larisa Shepitko, με τον τίτλο Krylya/ Wings, είναι ένα πορτρέτο σε σκοτεινούς και απαισιόδοξους τόνους μιας διευθύντριας ενός σχολείου. Ωστόσο ό,τι είναι καθοριστικό είναι το παρελθόν αυτής της επιβλητικής γυναίκας: υπήρξε επιτυχημένη πιλότος πολεμικών αεροσκαφών, την περίοδο του Β! Παγκοσμίου Πολέμου, μια αληθινή ηρωίδα. Όμως στην αντι-ηρωική εποχή της ειρήνης η ηρωίδα διάγει ένα βίο δύσκολο. Οι δυσκολίες στη σχέση της με την κόρη της, τα προβλήματα στις σχέσεις τις με τους μαθητές της, η μάλλον αδιέξοδη προσωπική της ζωή είναι οι καθοριστικές συντεταγμένες στη σχεδίαση του χαρακτήρα. Στιγματισμένη από μια σοβιετικού τύπου αίσθηση υπευθυνότητας και αυτοθυσίας -όπως εξάλλου ήταν και οι ήρωες της ταινίας Znoy/ Heat – η ηρωίδα αδυνατεί να προσαρμοστεί στην εποχή της ειρήνης, είναι δέσμια του προσωπικού της μύθους. Είναι αντιμέτωπη με το κενό, ένα κενό υπαρξιακού χαρακτήρα, είναι εγκλωβισμένη σε μια άλλη -ηρωική- εποχή. Και γι’ αυτό η «απόδραση» της στο τέλος δεν έχει το χαρακτήρα ενός απονενοημένου διαβήματος: μοιάζει ως μια αληθινή απελευθέρωση.
Στη συνέχεια, η Larisa Shepitko συμμετείχε στη δίπτυχη Beginning of an Unknown Era / Nachalo nevedomogo veka (1967), μια επετειακή ταινία με αφορμή τα 50χρονα της Οκτωβριανής Επανάστασης. Ωστόσο, η ταινία δεν ικανοποίησε τις προσδοκίες του Κόμματος, και έμεινε στην αφάνεια για τα επόμενα είκοσι χρόνια. Η Shepitko γύρισε το δεύτερο της μέρος με τον τίτλο The Birthplace of Electricity / Rodina elektrichestva. Και εδώ το τοπίο είναι η έρημος και τα κεντρικά πρόσωπα είναι οι έγκλειστοι σ’ αυτήν κάτοικοι μιας κοινότητας, μέλη ενός κολχόζ. Σε τόνους ελάχιστα επικούς, η αφήγηση επικεντρώνεται στις προσπάθειες τους να υπερνικήσουν την ξηρασία, χρησιμοποιώντας τον ηλεκτρισμό. Και εδώ, παρόλο την μεταφυσική κατάληξη της ταινίας, η αίσθηση της απελπισίας και της απογοήτευσης είναι ισχυρή όπως εξάλλου συμβαίνει σ’ όλες σχεδόν τις ταινίες της Shepitko.
Η λιγότερο επιτυχημένη ταινίας της Larisa Shepitko είναι το αντισυμβατικό ψυχολογικό δράμα You and Me/ Ty i ya (1971), η απόπειρα της για να δοκιμαστεί στην αισθητική του έγχρωμου φιλμ. Η ταινία, που αισθητικά τελεί υπό την επιρροή της γαλλικής nouvelle vague, εκκινεί εκεί που τελειώνουν όλες οι προηγούμενες ταινίες: τη στιγμή της απελευθέρωσης των ηρώων. Ο κεντρικός ήρωας είναι ένας παντρεμένος γιατρός, που αποδρά από το γάμο τους και περιπλανιέται στην αχανή Σοβιετική Σιβηρία. Ασταθής συναισθηματικά, αμήχανος και δυσαρεστημένος, υπό πίεση και παγιδευμένος ο ήρωας μοιάζει να υποφέρει από fatica di vivere. Η σκηνοθέτις αντιπαραθέτει διαρκώς τις περιπλανήσεις του ήρωα στην αστική ζωή της συζύγου του.
Όμως, πέντε χρόνια αργότερα, η Larisa Shepitko επέστρεψε στην αισθητική του ασπρόμαυρου με την εξαιρετική ταινία της, The Ascent/ Voskhozhdenie (1977). Μια ταινία σχετικά με τις σκοτεινές αντανακλάσεις του Β! Παγκοσμίου Πολέμου, που κέρδισε τέσσερα βραβεία στο Φεστιβάλ του Βερολίνου, συμπεριλαμβανομένης της Χρυσής Άρκτου. Η αφήγηση επικεντρώνεται στη διαδρομές που διανύουν δύο αντάρτες μέλη αντιστασιακής ομάδας στην κατεχόμενη από τους Ναζί Σοβιετική Ένωση, οι οποίοι αποκόπτονται από την ομάδα τους αναζητώντας τροφή. Και εδώ το χιονισμένο τοπίο είναι καθοριστικό για το δράμα που εξελίσσεται, αφού αυτό εντέλει συνιστά τη φυλακή από την οποία επιχειρούν να αποδράσουν. Η ταινία αποτελεί μια αιρετική στην ιδεολογία και αντισυμβατική στη φόρμα εκδοχή του τόσο επιτυχημένου είδους του σοβιετικού σινεμά, της πολεμικής ταινίας. Οι δυο ήρωες περιπλανιούνται κυνηγημένοι μέσα στο χιονισμένο τοπίο για να καταλήξουν αιχμάλωτοι των κατακτητών ναζί. Όμως και εδώ το μοτίβο του εγκλεισμού και της παγίδευσης ορίζει το πλαίσιο της δραματικής πλοκής. Βαθύτατα ανθρωπιστική στην οπτική της, η ταινία αναδεικνύει, από τους δύο κεντρικούς της χαρακτήρες, ως ήρωα ένα πρόσωπο τραγικό. Όχι αυτόν που εκτελείται –και τον οποίο η σκηνοθέτις τον απεικονίζει σε τόνους αγιολογικούς-, αλλά αυτόν που επιβιώνει απόδεχόμενος να συνεργαστεί με τους κατακτητές. Αυτός είναι ο παγιδευμένος, αυτός που δεν μπορεί να δραπετεύσει από τον παρόντα κόσμο, ζώντας διαρκώς σε μια κόλαση…
Η τελευταία ταινία της Larisa Shepitko επρόκειτο να είναι μια διασκευή του μυθιστορήματος Valentin Rasputin, Farewell to Matyora/ Αποχαιρετισμός στον Matyora. Όμως, η ταινία τελικά ολοκληρώθηκε και υπογράφτηκε από τον σύζυγό της Elem Klimov, ο οποίος επιπλέον σκηνοθέτησε και μια 30λεπτη ταινία στη μνήμη της, με τον τίτλο Larisa.

Δημήτρης Μπάμπας