(Tο ουράνιο τόξο)
του Mark Donskoy
σχόλιο του Giuseppe De Santis (*)

Το Ουράνιο τόξο/ Raduga είναι αυθεντικό ποιητικό έργο, ένα αριστούργημα που σπάνια βλέπουμε στον κινηματογράφο. Για να βρούμε κάτι παρόμοιο στην παγκόσμια τέχνη θα πρέπει ν' ανατρέξουμε μέχρι το Θωρηκτό Ποτέμκιν, το Βαριετέ, την Τραγωδία του ανθρακωρυχείου και τη Μεγάλη χίμαιρα. Ναι, υπάρχουν πολύ λίγα παραδείγματα έργων τόσο πλούσιων σε λυρισμό, τραγική αίσθηση και τέχνη. Αυτό που διαπερνά όλη την ταινία είναι το μίσος των κατοίκων ενός ουκρανικού χωριού για τον Ναζί κατακτητή ο οποίος πήρε τα σπίτια τους, βίασε τις γυναίκες τους, σκότωσε τα παιδιά τους και λεηλάτησε τα υπάρχοντά τους. Η συγκινησιακή δύναμη του Ουράνιου τόξου, το πάθος του, βρίσκεται μέσα σ' αυτό το ιερό μίσος. Ένα άλλο ενδιαφέρον στοιχείο της ταινίας είναι ότι δεν υπάρχουν δευτερεύοντα πρόσωπα, αλλά τα πάντα συγκροτούν ένα ενιαίο σύνολο.
    Η σκηνή όπου μια μητέρα και τα παιδιά της ποδοπατούν το χώμα πάνω από τον κρυφό τάφο ενός παιδιού, δεν έχει παρόμοιό της στην ιστορία του κινηματογράφου. Αυτά τα εξαντλημένα παιδιά δεν πολυκαταλαβαίνουν τι τους συμβαίνουν, τι κάνουν. Και με τις κινήσεις τους μοιάζουν σαν να νανουρίζουν ένα ζωντανό παιδί.
    Η σκηνή επίσης των αιχμαλώτων διακρίνεται από μια παρόμοια μεγαλοπρέπεια. Είναι θρίαμβος της απέραντης αγάπης για την πατρίδα, απέναντι στο εξίσου απέραντο μίσος για τον εχθρό. Απ' αυτά τα δύο λάιτ-μοτίβ που διαπερνούν την ταινία, απορρέει όλο το τραγικό στοιχείο, η ποίηση και η δύναμή της.
Υπάρχουν στο Ουράνιο τόξο άτομα που δεν λένε ούτε μία λέξη κι όμως η σιωπή τους είναι τόσο εύγλωττη. Πεθαίνουν χωρίς να πουν τίποτα, όπως αγάπησαν κι όπως μίσησαν.

* Ο Giuseppe De Santis υπήρξε σεναριογραφός και σκηνοθέτης, ένας από του πατέρες του νεορεαλισμού.

(ελληνική μετάφραση σημειώσεις για την παραγωγή)