του Gaspar Noe

Βία και εκδίκηση: αυτά βρίσκονται στο κέντρο της ταινίας του Gaspar Noe, Irreversible. Δεν είναι η πρώτη φορά που διαπραγματεύεται ανάλογα θέματα: στην προηγούμενη του ταινία, το Seul Contre Tous, παρακολουθούσε το πως η οργή, η αγανάκτηση, η απουσία ελπίδας και η παράνοια γίνονται ένας βίαιος χείμαρρος που κατακλύζει την ψυχή και παρασέρνει τα πάντα. Σ' εκείνη την ταινία, ο κεντρικός ήρωας, ένας μεσήλικας άνεργος πνίγεται από το μίσος και αντιδρά απέναντι στην πίεση που αισθάνεται, με τυφλή βία, που εν πολλοίς μοιάζει αναιτιολόγητη.
Τώρα στη νέα του ταινία ο Gaspar Noe εξετάζει και τις δύο όψεις της βίας: της τυφλής και χωρίς αιτιολόγηση (ο βιασμός) και της νόμιμης ή ηθικά αιτιολογημένης (η εκδίκηση).
Στις γραμμές που ακολουθούν κάνει κάποιες χρήσιμες επισημάνσεις σχετικές με την ταινία. Ενώ παράλληλα δεν παραλείπει να σχολιάσει και τις αντιδράσεις που προκάλεσε η περίφημη σκηνή του βιασμού...

Ο ΒΙΑΣΜΟΣ
Επειδή το θέμα της ταινίας είναι ο βιασμός, είπα ότι θα έπρεπε, όσο ήταν δυνατό, να είναι αρκετά σιχαμένος, να είναι χρήσιμος. Αν κάνεις μια ταινία για ένα βιασμό και δεν τον δείχνεις, τότε κρύβεις το πιο σημαντικό σημείο. Το ζήτημα είναι ότι αν το δείξεις, μ' ένα αηδιαστικό τρόπο, θα βοηθήσεις του ανθρώπους να αποφύγουν τέτοιου είδους καταστάσεις. Όπως στο Clockwork Orange (σ.τ.μ. Κουρδιστό Πορτοκάλι, σκηνοθεσία Stanley Kubrick) όταν δείχνουν εικόνες φρίκης στον Malcolm McDowell: για να τον αποτρέψουν να κάνει τέτοιες πράξεις, είναι χρήσιμο που του τις δείχνουν.

ΤΟ ΓΥΡΙΣΜΑ
Το αποτέλεσμα ήταν υπέροχο την πρώτη μέρα γυρισμάτων -αλλά ήταν ακόμα πιο τέλειο την δεύτερη μέρα. Οι ηθοποιοί αποκτούσαν όλο και περισσότερη αυτοπεποίθηση μεταξύ τους και έτσι μπορούσαν να πάνε ακόμα πιο μακριά. Δεν γνώριζα εκ των προτέρων αν η σκηνή διαρκούσε 6 λεπτά, 10 ή 12. Όλη η σκηνή ήταν στα χέρια της Monica Belluci, ακόμα και αυτός που υποδυόταν τον βιαστή ήταν στις προσταγές της. Αν δεν ήθελε να κάνει την σκηνή την σκηνή έτσι, θα μπορούσε να το πει. Στα αλήθεια την θαυμάζω για το πόσο προώθησε αυτή την σκηνή.

ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ
Πολύς κόσμο είναι έξαλλος με την ταινία, όμως το να την κατηγορούν για μισογυνισμό είναι ηλιθιότητα, όπως επίσης και η κατηγορία για ομοφυλόφιλο-φοβία. Επειδή υπάρχουν στην ταινία υπάρχουν πρόσωπα που παρουσιάζουν πλευρές της ανθρώπινης ύπαρξης, δεν σημαίνει ότι συμφωνώ μ' αυτούς. Νομίζω ότι το είπε ο Paul Schrader για την ταινία Taxi Driver: "Επειδή σχεδιάζεις το πορτραίτο ενός εγκληματία αυτό δεν σημαίνει ότι και εσύ είσαι εγκληματίας".

ΤΑ ΤΥΜΠΑΝΑ
Υπάρχει κάτι στην αρχιτεκτονική της ταινίας που θυμίζει το Metropolis (σ.τ.μ. κλασική βουβή ταινία επιστημονικής φαντασίας, σκηνοθεσία Fritz Lang). Μ' αρέσουν τα τύμπανα (που ακούγονται όταν πέφτουν οι τίτλοι της ταινίας) γιατί μου δημιουργούν την ιδέα μίας εκτέλεσης, όταν άνθρωποι απαγχονίζονταν ή βάδιζαν προς το ικρίωμα. Αισθάνεσαι ότι κάτι τραγικό πρόκειται να συμβεί και ότι κάποιοι πρόκειται να πεθάνει. Επιπλέον είναι βασικό στοιχείο. Σου υπενθυμίζει την αντίληψη του χρόνου: το μπουμ, μπουμ, μπουμ….είναι σαν να ακούς ένα ρολόι.
(…...) Ο χρόνος καταστρέφει τα πάντα. Όλη η ιστορία είναι γραμμένη από σπέρμα και αίμα. Το προαισθήματα δεν αλλάζουν την τάξη των γεγονότων.

Η ΚΑΜΕΡΑ
Ήμουν πίσω από την κάμερα, κινώντας την προς πάσα κατεύθυνση. Ενθουσιάζεσαι από την βιαιότητα των ηθοποιών. Όλη η ενέργειά τους σου δίνει ενέργεια. Και όταν παλεύουν και χτυπιούνται, τότε και εσύ κάνεις το ίδιο με την κάμερα. Το τελικό αποτέλεσμα μπορεί να μοιάζει προσχεδιασμένο, ωστόσο ήταν ολοκληρωτικά ενστικτώδες.

STRAW DOGS
Όταν ήμουν έφηβος δυσκολεύτηκα να παρακολουθήσω τη ταινία Straw Dogs (σ.τ.μ. ταινία με παρόμοιο θέμα, σκηνοθεσία Sam Peckinpah) πίστευα ότι ήταν πολύ βαριά για να την "σηκώσω". Κατά την διάρκεια της σκηνής με το βιασμό αναγκάστηκα να φύγω.
Ο Peckinpah πάντοτε έλεγε ότι η επόμενη του ταινία θα είναι ένας ύμνος στη ζωή. Όμως ποτέ δεν ήταν. Έκανε άλλη μια ταινία εκδίκησης ή άλλη μια ταινία για το απάνθρωπο, που υπάρχει στον άνθρωπο. Σ' αυτή την ταινία πέτυχα κάτι, που εκείνος ποτέ πραγματικά δεν πέτυχε. Η τελευταία σκηνή είναι μία κατάφαση για την ζωή. Ορισμένες φορές που βλέπω την ταινία δακρύζω. Στο τέλος της ταινίας υπάρχει μία σκηνή που αναπαριστά κάτι που συνέβη πριν το δράμα: μία σημαντική στιγμή η οποία ποτέ δεν πρόκειται να επαναληφθεί. Υπ' αυτή την έννοια υπάρχει μία κατάφαση για την ζωή.

(δηλώσεις του Gaspar Noe στον Guardian, 2/8/2002)