(Mετά το τέλος του Kόσμου)
του Ivan Nichev

Μελαγχολικοί και ελεγειακοί τόνοι, αναμνήσεις από μια άλλη εποχή, κυριαρχούν στην ταινία του Ivan Nichev: από μια εποχή που φαίνεται ότι πλέον έχει παρέλθει, ανεπιστρεπτί. Έχοντας, ως τόπο της δραματικής πλοκής, την πόλη της νότιας Βουλγαρίας, το Plovdiv , η σκηνοθεσία επικεντρώνει την προσοχή της στο, όχι και τόσο μακρινό ιστορικό παρελθόν των Βαλκανίων -τότε που γλώσσες διαφορετικές ακουγόταν στους ίδιους δρόμους, τότε που διαφορετικά έθνη ζούσαν ειρηνικά στον ίδιο τόπο, τότε που θρησκείες διαφορετικές υμνούσαν τον ίδιο θεό.
Με κεντρικά πρόσωπα, έναν Ισραηλίτη ιστορικό του Βυζαντίου και μια Αρμένισα δασκάλα πιάνου, την Araksi, η αφήγηση επιχειρεί μια κατάδυση τόσο στο συλλογικό παρελθόν -όταν η πόλη ήταν πολυεθνική, όταν Βούλγαροι, Έλληνες, Εβραίοι, Αρμένιοι, Τούρκοι και Ρομ ζούσαν στην ίδια πόλη- όσο και στο προσωπικό, την παιδική ηλικία δηλαδή των δύο κεντρικών χαρακτήρων. Ένα παρελθόν όμως στο οποίο η επικράτηση του Σταλινισμού θα δώσει ένα τέλος, μάλλον βίαιο. Ότι σώθηκε απ' αυτό το παρελθόν, είναι οι μνήμες μιας προ πολλού παρελθούσας παιδικής ηλικίας και οι φωτογραφίες που ένας γέρος Έλληνας, ο Κώστας, φυλά. Και ίσως τα συναισθήματα από την πρώτη αγάπη…
Η σκηνοθεσία εναλλάσσει σκηνές με την επανασύνδεση των δύο κεντρικών προσώπων, με σκηνές από την ευτυχισμένη παιδική τους ηλικία, εικόνες από τη Βουλγαρία του σήμερα -όπου η μαφία επιχειρεί να ελέγξει τα πάντα- με εικόνες μιας ζωής ειδυλλιακής όπου η συνύπαρξη και η κατανόηση του Αλλού συνιστούσε το ύφος ζωής.
Δ.Μ.

Ivan Nichev: Συνέντευξη
(σκηνοθέτη της ταινίας Μετά το τέλος του κόσμου)

Ερ: Η ταινία σας είναι μιλά για το πολυπολιτισμικό και πολυθρησκευτικό παρελθόν των Βαλκανίων -και πιο συγκεκριμένα στη χώρα σας, τη Βουλγαρία. Ένα παρελθόν, όμως, που διακόπτεται απότομα από την επικράτηση του Σταλινισμού. Ποία είναι τα ερεθίσματα, ποία ήταν τα κίνητρα που σας οδήγησαν στο να σκηνοθετήσετε αυτήν την ταινία ;
Απ: Φοβάμαι για το μέλλον των Βαλκανίων. Είμαστε πολύ αφελείς να πιστεύουμε ότι το πολιτικό πείραμα που ήμασταν αναγκασμένοι να υπομένουμε τα τελευταία 50 χρόνια θα περνούσε απλώς ως ένας εφιάλτης. Το πρωί έφθασε, αλλά αποδείχθηκε ότι πολλοί εμάς είχαν μολυνθεί από τον ιό του μίσους. Ο γείτονας μου -με τον οποίο θα μου άρεσε να καθίσω όπως παλιά και να συζητήσω φιλικά μαζί του- έχει ριφθεί στην πυρά και μαύρος καπνός αναδύεται. Όντας σε κατάσταση πανικού, θέλησα να μοιραστώ αυτά τα συναισθήματα που με κατακλύζουν με άλλους ανθρώπους.
Επιπλέον -κάποιοι από τους ανθρώπους, που αποφασίζουν για το μέλλον των Βαλκανίων, δεν μας γνωρίζουν καν. Ήθελα μ' αυτήν την ταινία να τους κάνω να μας ακούσουν, να τους κάνω να μας κατανοήσουν, να μας καταλάβουν.

Ερ: Δεδομένης της οικονομικής κατάστασης που επικρατεί στην χώρα σας, ποία ήταν τα προβλήματα που αντιμετωπίσατε στη διάρκεια της παραγωγής της ταινίας σας ;
Απ: Θα ήθελα να είχα περισσότερα χρήματα, να είχα μεγαλύτερο προϋπολογισμό. Όμως προφανώς είμαι "καταραμένος". Είμαι καταδικασμένος να γυρίζω βαλκανικές ταινίες με βαλκανικούς προϋπολογισμούς.

Ερ: Αν διαλέγατε απ' όλη την ταινία μια σκηνή που να εκφράζει το πνεύμα της, μια στιγμή στην ταινία που να είναι η πιο αντιπροσωπευτική της, ποια θα ήταν αυτή η σκηνή;
Απ: Η σκηνή που εκφράζει την ταινία -το πνεύμα της-, που τη συμπυκνώνει, είναι η σκηνή του τέλους της (σ.σ. όπου όλες οι φωτογραφίες του παρελθόντος, της παιδικής ηλικίας των ηρώων καίγονται).

 Ερ: Ποίες ήταν οι αντιδράσεις του κοινού όταν η ταινία προβλήθηκε στην χώρα σας;
 Απ: Οι αντιδράσεις δεν ήταν κοινές, διέφεραν από άνθρωπο σε άνθρωπο. Κάποιοι αισθάνονται ενοχές για τα λάθη και τα σφάλματα που έγιναν επί κομουνιστικού καθεστώτος. Φυσικά υπήρχαν έντιμα μέλη του κομουνιστικού κόμματος στη Βουλγαρία.

Ερ: Είστε επηρεασμένος από κάποιους σκηνοθέτες, από κάποια σκηνοθετική σχολή, από κάποιο αισθητικό ρεύμα ;
Απ: Κάθε σκηνοθέτης στην αρχή της καριέρας του ακολουθεί τα βήματα των δασκάλων του στην Κινηματογραφική Σχολή, αυτών που τον δίδαξαν κινηματογράφο. Όμως υπάρχει μία καθοριστική και αναπόφευκτη στιγμή στην καριέρα του κάθε σκηνοθέτη: αυτή είναι όταν αρχίσει να "κολυμπά στα βαθιά νερά ", μόνος του. Και όντας πλέον σε ώριμη ηλικία, η απάντηση στην ερώτηση σας είναι προφανής.

Ερ: Τι ετοιμάζετε για το μέλλον;
Απ: Δουλεύω πάνω σε δύο σχέδια για ταινίες.

Ερ: Ποια είναι η άποψη σας για το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης ;
Απ: Είναι η πρώτη φορά που έρχομαι με ταινία και έτσι θα έχω σχηματίσει άποψη την τελευταία μέρα του Φεστιβάλ. Ελπίζω να δω στην διάρκεια του καλές ταινίες και ανυπομονώ να συναντήσω συναδέλφους μου .

(Συνέντευξη μέσω e-mail. Συνέντευξη: Δημήτρης Μπάμπας. Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης (1999), Πρώτο Πλάνο)