(Φυτίλι)
του Pjer Zalica

Επικεντρώνοντας την προσοχή του στους κατοίκους μιας μικρής πόλης της Βοσνίας,  ο σκηνοθέτης κάνει μια μαύρη κωμωδία για τους απόηχους των πολέμων που εξακολουθούν να αντηχούν.
Η Tesanj είναι μια μικρή πόλη της Βοσνίας, που βρίσκεται στα σύνορα με την Σερβία. Δύο χρόνια μετά το τέλος των αιματηρών συγκρούσεων και οι προσπάθειες για ανασυγκρότηση μοιάζουν να έχουν βαλτώσει. Διαφθορά, λαθρεμπόριο και πορνεία είναι οι μάστιγες της νέας εποχής. Ενώ την ίδια στιγμή οι επιπτώσεις του πρόσφατου πολέμου είναι ανεξίτηλες: η μισαλλοδοξία και ο εθνικισμός καθορίζουν ακόμα την καθημερινότητα.
Σημαίνοντα πρόσωπα, σ’ αυτήν τη μικρή πόλη, είναι ο διεφθαρμένος αρχηγός της τοπικής αστυνομίας Mugdim, ο αρχηγός της τοπικής μαφίας Velija. Στον αντίποδα των δύο, υπάρχουν οι κάτοικοι της πόλης: ο πρώην αρχηγός της αστυνομίας Zaim,  βυθισμένος στη θλίψη για το χαμό του γιου του, ο γιος του Faruk, που είναι πυροσβέστης. Ένα σημαντικό γεγονός θα αναστατώσει την ζωή και τις ισορροπίες της μικρής πόλης: αναγγέλλεται η άφιξη στην περιοχή του προέδρου Clinton. Οι προετοιμασίες για την υποδοχή του “πλανητάρχη” δημιουργούν δυναμικές στην αφήγηση και δίνουν την ευκαιρία για κωμικά επεισόδια: Οι μαθητές του σχολείου, που πρέπει να μάθουν το τραγούδι House of the Rising Sun για να το τραγουδήσουν στον πρόεδρο, το τοπικό πορνείο, που πρέπει να μεταμορφωθεί σε πολιτιστικό κέντρο, η πλαστή εικόνα ειρηνικής συνύπαρξης, που πρέπει να παρουσιάσουν προς τον έξω κόσμο. Όμως ο πόνος και η οργή, η άφατη θλίψη και το αβάσταχτο πένθος υπονομεύουν τα όποια κωμικά επεισόδια, καθώς η πραγματικότητα με τα μικρά ή μεγάλα δράματα της είναι πάντα παρούσα. Ο σκηνοθέτης, συνεχίζοντας την παράδοση μαύρης κωμωδίας από την πρώην Γιουγκοσλαβία, εστιάζει κυρίως στα μικρά ανθρώπινα δράματα, τις τραυματισμένες από τον πόλεμο και τις συνέπειες του ανθρώπινες σχέσεις. Η ειρωνεία, ο σαρκασμός και το χιούμορ διαπλέκονται με την τραγωδία, προκαλώντας μια γλυκόπικρη αίσθηση. Σ’ αυτή την ταινία η πίστη για ένα καλύτερο αύριο συνιστά μια κινητήριο δύναμη.
Είναι η πρώτη ταινία του σκηνοθέτη και βραβεύθηκε στο φεστιβάλ Λοκάρνο (2003) με την Αργυρή Λεοπάρδαλη. Ο Pjer Zalica έχει ασχοληθεί με το ντοκιμαντέρ και υπήρξε συν –σεναριογράφος του Τέλειος κύκλος του Ademir Kenovic (προβλήθηκε σε παλαιότερο φεστιβάλ).
Ο Pjer Zalica, σκηνοθέτης της ταινίας Φυτίλι / Gori Vatra, δηλώνει στις σημειώσεις για την παραγωγή και στο site Independent Digital(UK): «Κατά την διάρκεια του πολέμου έκανα ταινίες σχετικές με τον πόλεμο. Έκανα περίπου δέκα ταινίες και μερικές απ’ αυτές θεωρήθηκαν πολύ καλές. Εκείνη την περίοδο δέχθηκα επαίνους, βραβεία εκ των οποίων κάποια πολύ σημαντικά. Τότε υπήρχε μια συζήτηση για το θάρρος, το μεγαλείο και το πόσο σημαντικό ήταν αυτό που κάναμε… και απλώς αισθανόμουνα άσχημα, γιατί έπρεπε να κάνω ταινίες για κάτι τόσο τρομερό, όσο ο πόλεμος που μας περιτριγύριζε. Μας έπνιγε και θα έπρεπε να αναπνεύσω. Είχα βαρεθεί το θάνατο, το αίμα, την ενοχή και σκέφθηκα: δεν αντέχω να περιμένω να έρθει η ειρήνη για να κάνω ταινίες για την ειρήνη.
Και μετά ήρθε η ειρήνη και γύρισα μια ταινία για την ειρήνη και αντιλήφθηκα αυτό: δυστυχώς η ειρήνη μπορεί να ‘ναι χειρότερη από τον πόλεμο… Ευτυχώς η παλιά αλήθεια επιβεβαιώθηκε ακόμα μια φορά: ότι η ανεξήγητη δύναμη και το μεγαλείο του ανθρώπινου πνεύματος, το κουράγιο για να γελάς όταν όλα γύρω μας καταστρέφονται, δεν πεθαίνει τόσο εύκολα και ήταν αυτό που μας βοήθησε να επιβιώσουμε από τον τρόμο της ειρήνης που μας που ενέσκηψε. Και επίσης η πίστη στη ζωή μέσα από μια κωμικό- τραγική αισιοδοξία.
Η ιδέα μου ήταν να κάνω μια μεταπολεμική ταινία, χωρίς να υπάρχει μέσα σ’ αυτή η λέξη πόλεμος. Ήταν ένα όνειρο, μια αποστολή. Ωστόσο δυστυχώς, όταν έρχεται η ειρήνη οι ταινίες εξακολουθούν να μιλάν για πόλεμο. Είχα κάνει κάποιες σπουδαστικές ταινίες πριν τον πόλεμο, όμως στην πραγματικότητα ήμουν μουσικός. Ήταν ο πόλεμος που με διαμόρφωσε ως σκηνοθέτη: ήταν η πιο σημαντική περίοδος της ζωής μου και αυτή που μ’ έκτισε ηθικά. Ποτέ δεν ήθελα να έχω στα χέρια όπλο, έτσι αντί γι’ αυτό διάλεξα μια κάμερα. Ζούμε σ’ ένα κυνικό κόσμο, όλοι είμαστε ανθρώπινα όντα. Αγαπώ τους ανθρώπους και πιστεύω στο “αγαπάτε αλλήλους” όλοι πρέπει να το εφαρμόζουμε. Αν ο κόσμος δεν ήταν τόσο κυνικός αυτό θα ήταν το πιο φυσιολογικό που θα μπορούσε να ειπωθεί».
Δ.Μ.