(Ερωτική τρέλα)
του Andrzej Żuławski
(σχόλιο του Σωτήρη Ζήκου)

Ο Αντρέι Ζουλάφσκι είναι τρελός. Η μηχανή του χυμάει σαν γλάρος πάνω στα ξαναμμένα πρόσωπα. Ίλιγγος ακατάπαυστης κίνησης. Όλα ανεστραμμένα και ανάποδα: ο πόθος, ο τρόμος, τα λόγια, τα βλέμματα, το αίμα, τα δάκρυα, οι κραυγές... το ποδοβολητό των εικόνων.
Η Ανάποδη κάθε Καλής είναι εδώ αισθητοποιημένη κινηματογραφικά. Απίθανο! Πουθενά καθορισμένες εικόνες, χειρονομίες, εκφράσεις. Μόνο τύχη -η αποθέωση του τυχαίου- συνεχείς εκτροπές από την κανονικότητα της πορείας, χάος, πόνος, χλεύη, αταξία. Ο σπασμός των σωμάτων. Εικόνες και φιγούρες αφηνιασμένες. Τα ψωράλογα κοιτάνε με φθόνο και απορία τον καλπασμό τους. Πού πάνε; Ποιον αγαπάνε; Τι ζητάνε;
Η Ναστάζια Φιλίπποβνα (του Ντοστογιέφσκι) είναι τρελή, τρομαγμένη, αγρίμι, θύμα και θύτης, είναι η Μαρί (του Ζουλάφσκι). Τρέχουν ξοπίσω της όλοι οι άντρες. Οι δυνατοί και οι ηλίθιοι. Την αγαπούν ή την καταδιώκουν; Ο πρίγκιπας αλυχτάει θρηνώντας το θάνατό της. Ανώφελη βία, αναταραχή, χωρίς συμπόνοια, έστω προσωρινή.
Σιγά-σιγά όμως συνηθίζεις τον ξέφρενο ρυθμό της αφήγησης. (Όλα είναι τελικά θέμα συνήθειας.) Και οι αλλοπρόσαλλες εντυπώσεις σχηματίζουν μια συνεχή, τυρβώδη ροή που σε παρασέρνει σαν βλέμμα. Οι χαώδεις ή τυχαίες μεταβολές αποκτούν ένα καθολικό (υπόγειο) νόημα μέσα από τη σύνθεση των επιμέρους μη-νοημάτων τους.
Ποιος αγαπάει αληθινά την Μαρί; Και τι σχέση έχει άραγε η αλήθεια με την αγάπη; Ποιος είναι αθώος; Γιατί ο πρίγκιπας χάνει τα λογικά του και επιστρέφει πίσω στην προστατευτική ηλιθιότητά του; Πόσο αντέχει ο νους το μεγάλο πάθος;
Αυτός ο κόσμος είναι επικίνδυνος, βγάζει όλες τις καταχθόνιες επιθυμίες στο φως, τις επιτρέπει να υπάρχουν. Το κάθε σώμα σπαράζεται από τον δικό του δαίμονα. Ο έρωτας δεν φέρνει τη λύτρωση. Το φλογοβόλο απανθρακώνει αυτό που βλέπουν τα μάτια. Ό,τι είδες δεν θα το ξαναδείς. Τίποτα δεν επανορθώνεται. Κάθε παρούσα στιγμή είναι μόνο για μια στιγμή.
Ο Ντοστογίεφσκι είναι νεκρός. Η Αιώνια Φήμη του Καλλιτέχνη είναι κουραφέξαλα. Η Ευρώπη είναι ένα ένδοξο και θλιβερό μαυσωλείο. Όλοι εναντίον όλων και ο καθένας για τον εαυτό του. Η παραφροσύνη έχει πλημμυρίσει τους δρόμους. Οι απόλυτα παραδομένοι στον έρωτα λογίζονται για τρελοί. Κι εδώ που τα λέμε, είναι τρελοί. Ο Έρωτας στην πιο ακραία του μορφή είναι ένα ψυχωτικό επεισόδιο... κοινωνικά αποδεκτό!  
Τι παράξενα και αστεία που είναι όλα αυτά! Το κουρδιστό ποντικάκι που πέφτει από το στόμα, οι κακομούτσουνοι γκάγκστερς, αυτός που χτενίζει τη σόλα του παπουτσιού του... Οι καραμέλες με το κουκούτσι, Βουδαπέστη που γέρνει, το χνώτο στα δάχτυλα των ποδιών... Οι εφορμήσεις της κάμερας, τα ξαφνικά λαίμαργα φιλιά, οι ανατινάξεις, τα κακαριστά γέλια, οι γουστόζικες παντομίμες και το αίμα, το αίμα, το αίμα...Η απόλυτη φασμαγορία της σύγχρονης βίας σαν καρναβαλίστικο θέαμα.
Αντρέι Ζουλάφσκι είσαι τρελός. Όλα αυτά δεν είναι διόλου αστεία... αν τα πάρεις στα σοβαρά!
Τι άλλο να πω;