(Unrest)
του Cyril Schäublin

«Η ανεξαρτησία της σκέψης και της έκφρασης που βρήκα στα ελβετικά όρη Jura άσκησε μεγάλη επίδραση στα συναισθήματά μου κι αφού έμεινα μερικές εβδομάδες με τους ωρολογοποιούς, οι απόψεις μου για τον σοσιαλισμό ξεκαθάρισαν: ήμουν αναρχικός.» Pyotr Kropotkin, 1877
Σε ένα μικρό ελβετικό χωριό στο καντόνι της Βέρνης ένα εργοστάσιο ωρολογοποιίας λειτουργεί κάτω από το άγρυπνο βλέμμα των αρχών και του διοικητικού του προσωπικού, που ελέγχει με τυπική ευγένεια αλλά και αυστηρότητα την παραγωγή. Βρισκόμαστε στα 1877 και στην περιοχή μια ομάδα εργατών έχει ήδη συγκροτήσει ένα σωματείο που αμφισβητεί τις μαρξιστικές θεωρίες και μετατρέπει την κοιλάδα του Saint- Imier σε κοιτίδα του αναρχικού κινήματος στην Ευρώπη. Μέσα σε αυτό το ιστορικό πλαίσιο εμφανίζεται ο ρώσος γεωγράφος Kropotkin. Αριστοκράτης στην καταγωγή αλλά με επαναστατικές ανησυχίες , ο νεαρός χαρτογράφος θα ενταχθεί γρήγορα στην εργατική κοινότητα, αν και οι φρουροί επιμένουν πάντα διακριτικά να τον απομακρύνουν. Πλανόδιοι φωτογράφοι, τηλεγραφικοί και σιδηροδρομικοί υπάλληλοι, τεχνίτες και μάστορες, αξιότιμα μέλη της τοπικής κοινότητας συνθέτουν ένα πολύγλωσσο, ετερογενές σκηνικό, κυκλοφορώντας αδιάκοπα και συζητώντας χαλαρά με φόντο προσόψεις και μαρκίζες κτηρίων, το φυσικό περιβάλλον και ένα ετερογενές μείγμα ήχων. Ενώ παράλληλα δύο εντελώς διαφορετικοί κόσμοι αντιπαρατίθενται: ο πατριωτικός -εθνικιστικός, πρόδρομος του κρατικού ευρωπαϊκού φιλελευθερισμού και ο αντιεξουσιαστικός- αναρχικός, που οραματίζεται έναν κόσμο με ισότιμη κατανομή του πλούτου στα πρότυπα της Παρισινής Κομμούνας. Πίσω στο εργοστάσιο ωρολογοποιίας, ανάμεσα στις εργάτριες που παράγουν τα μικροσκοπικά εξαρτήματα, ξεχωρίζει η Josephine, υπεύθυνη για την κατασκευή του τροχού ισορροπίας, την καρδιά του ωρολογιακού μηχανισμού, αυτού που στα γερμανοελβετικά αποδίδεται με τον αμφίσημο όρο Unrueh(ανησυχία, αναταραχή). Το βλέμμα της θα συναντήσει αυτό του Kropotkin. Μια πιθανή ιστορία αγάπης γεννιέται, με απροσδιόριστο μέλλον.
Βασισμένη στο «Memoirs of a Revolutionist» του Pyotr Kropotkin, στα οικογενειακά βιώματα του δημιουργού της και στα ιστορικά γεγονότα που έκαναν την κοιλάδα της ωρολογοποιίας του Saint-Imier το πολιτικό επίκεντρο του αυξανόμενου διεθνούς αναρχικού κινήματος στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, η δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του Cyril Schäublin συνιστά ένα κινηματογραφικό επίτευγμα. Εστιάζοντας στο χώρο της χειρωνακτικής εργασίας κατά τις πρώτες ημέρες της βιομηχανικής ωρολογοποιίας και σε έναν κόσμο που αλλάζει με γρήγορους ρυθμούς λόγω της τεχνολογικής εξέλιξης, των αναρχικών αφηγήσεων και κυρίως των εθνικών μυθευμάτων, ο Schäublin αναπλάθει με καλοκουρδισμένη ακρίβεια, αυθεντικότητα και επιστημονική επάρκεια, μια εποχή που η επικαιρότητά της την καθιστά σχεδόν σύγχρονη. Χρησιμοποιώντας μη επαγγελματίες ηθοποιούς οικοδομεί την ταινία του- παρά το βαρύ της διακύβευμα- σχεδόν ψιθυριστά (με εξαίρεση τις περισσότερο φορτισμένες σκηνές των δύο χορωδιών), με βάση επεισοδιακές σκηνές που λειτουργούν μηχανιστικά και από-συναισθηματοποιημένα, ως τυπικά θεματικά μοτίβα. Αποσπώντας την προσοχή του θεατή από ένα πιθανό επίκεντρο, κινείται διαρκώς ανάμεσα στα πολύ κοντινά πλάνα των εργαστηριακών χώρων, εκεί που ο φακός αποτυπώνει με ακρίβεια και την παραμικρή λεπτομέρεια και στα εξαιρετικά πολυπρόσωπα και με πολλαπλά βάθη πεδίου γενικά πλάνα των εξωτερικών φυσικών χώρων. Εκεί που τα πρόσωπα τοποθετούνται συχνά στις παρυφές των κάδρων υπό τη συνοδεία ενός αέρινου και ανάμεικτου ηχητικού τοπίου. Ο μικρόκοσμος και ο μακρόκοσμος της ιστορίας αποτυπωμένος με κομψότητα, πολιτική ενάργεια,  χιούμορ και ευαισθησία.
Γεμάτο με στοχαστικές αναφορές στο χρόνο και τις μετρήσεις του, που η καθεμία υπαγορεύει και τη δική της ιδεολογία, την αλλοτρίωση και την εμπορευματοποίηση, τις αξίες της αγοράς και της αλληλεγγύης, το Unruhe ταλαντεύεται διαρκώς , όπως ακριβώς και ο τροχός των ρολογιών του, ανάμεσα σε δύο μυθολογίες προσκαλώντας τον θεατή να επανεξετάσει τον τρόπο οργάνωσης των μοντέρνων κοινωνιών και να βγάλει ο ίδιος τα συμπεράσματά του. Κι αν σε αυτό το άρτια σκηνοθετημένο πολύπτυχο ο Schäublin μας γνέφει διακριτικά ότι ο κόσμος πρέπει να απελευθερωθεί από την πειθαρχία του χρόνου και να επαναπροσδιοριστεί, ο ίδιος φαίνεται ότι επανεφευρίσκει σίγουρα το σινεμά.

της Καλλιόπης Πουτούρογλου