της Marta Popivoda
(κριτική: Δημήτρης Μπάμπας)

Γυρισμένη το 2013, και αποτελούμενη από υλικό αρχείου, η ταινία συνιστά ένα δοκίμιο σε τόνο προσωπικό σχετικά για μία χώρα που υπήρξε κάποτε –την Γιουγκοσλαβία- , τις κυρίαρχες μυθολογίες και επίσημες αφηγήσεις της.
Λίγο πριν τη διάλυση της χώρας. Μία τελετουργία το νεαρών πιονέρων που ορκίζονται πίστη. Μετά τον όρκο απονέμεται η χαρακτηριστική κόκκινη μαντίλα, ενώ στον τοίχο βρίσκεται η γιουγκοσλαβική σημαία με το κόκκινο αστέρι και ένα πορτρέτο του στρατάρχη Τίτο.
Εικόνες από επίκαιρα εποχής. Προπαγανδιστικές ταινίες, δοξαστικοί παιάνες στο κομμουνιστικό ιδεώδες και το χτίσιμο του σοσιαλισμού, κομματικά εμβατήρια, μαζικές συγκεντρώσεις , επίσημες κομματικές παρελάσεις, ο Τίτο ως άλλος μονάρχης να χαιρετά από το θεωρείο το πλήθος, συνοδευόμενος από τη σύζυγό του Γιοβάνκα. Οι γιορτές νεολαίας, οι επίσημες τελετουργίες, οι γυμναστικές επιδείξεις του καθεστώτος, τα γενέθλιά του Τίτο γιορτάζονται μέσα σε στάδια κατάμεστα. Είναι οι επίσημες εικόνες, είναι η ιδεολογία του καθεστώτος στο δημόσιο χώρο. Και από την άλλη, οι άλλες «τελετουργίες» και οι άλλες εικόνες: λήψεις ερασιτεχνικές, σκηνές από τις νεανικές διαδηλώσεις του 1968, όπου οι διαδηλωτές κραδαίνουν, εν είδει φόβητρου (;), πορτραίτο του Τσε Γκεβάρα και ζητούν μεταρρυθμίσεις, η βίαιη καταστολή της διαδήλωσης. Και μετά, ο θάνατος του Τίτο: η αναγγελία του, το πένθος, τα πλήθη που συγκεντρώνονται για να δουν το τρένο με τη σορό να περνά. Τελευταία πράξη του δράματος η ανάδυση ενός νέου υποκειμένου: ο σέρβικος εθνικισμός. Εικόνες από εθνικιστικές τελετουργίες που πυροδότησαν τη διάλυση της χώρας: η ομιλία του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς στο Κόσοβο. Οι διαδηλώσεις της αντιπολίτευσης, η βίαιη καταστολή. Και η φωνή της σκηνοθέτιδος που σχολιάζει, από την ασφαλή απόσταση του χρόνου που έχει περάσει, τις εικόνες….
Από όλες τις κομματικές λειτουργίες αυτές που επαναλαμβάνονται και ξεχωρίζουν πιο πολύ είναι οι γιορτές νεολαίας στο στάδιο που ολοκληρώνονται συνήθως με τον δοξαστικό στον ηγέτη. Η προσωπολατρία του ηγέτη, τόσο τυπική για ένα κομμουνιστικό καθεστώς, κυριαρχεί. Οι γιορτές αυτές , τελετουργίες του καθεστώτος όπου η επίσημη αφήγηση εκτίθεται στο δημόσιο χώρο και διαμορφώνει ιδεολογικά το «συλλογικό σώμα», συγκροτούν ένα πεδίο όπου οι αλλαγές του χρόνου και των εποχών αντανακλώνται.
Η σκηνοθετική επέμβαση συνίσταται, πρώτα και κύρια, στην επιλογή αυτών των αποσπασμάτων και λιγότερο στο σχολιασμό. Παρόλο που η εικόνα μένει σε δύο κυρίως πρόσωπα -στον στρατάρχη Τίτο και στον Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς-, ο πραγματικός πρωταγωνιστής αυτού του ντοκιμαντέρ είναι ο λαός, το μαζικό πλήθος που κυριαρχεί στις εικόνες της, και φυσικά εξ αντανακλάσεως η χώρα που σιγά –σιγά διαλύεται…