του Cristi Puiu
(κριτική: Δημήτρης Μπάμπας)
Εικόνες της φύσης με σκουπίδια… Κελάηδισμα ενός πουλιού. Μία μαγνητοταινία ξετυλιγμένη που ο φακός την ακολουθεί. Τέσσερις ιστορίες που ξετυλίγονται…
I.
“Sempre Libera”. Εσωτερικός χώρος ενός μεσοαστικού διαμερίσματος. Μία νεαρή κοπέλα, η Oana (Bianca Cuculici) που ακούει όπερα και χαλαρώνει. Δέχεται την επίσκεψη μιας γυναίκας. Στη μεταξύ τους συζήτηση φοράνε μάσκες λόγω κορονοϊού. Ο λόγος της μεταξύ τους συνάντηση: Συμπλήρωση ενός ερωτηματολογίου, σχετικά με την ψυχολογική και επαγγελματική κατάσταση της επισκέπτριας. Η νεαρή κοπέλα είναι ψυχολόγος ή ίσως life coach. Η ξαφνική επίσκεψη του αδελφού της Oana, Mihai που διακόπτει τη συνεδρία…
Ο σκηνοθέτης κινηματογραφεί τη συνάντηση μ’ ένα διαρκές πλάνο σεκάνς και την κάμερα σταθερή στο μεγαλύτερο μέρος της συζήτησης. Τι είναι σημαντικό αυτή την κινηματογράφηση; το βάδισμα της ηρωίδας και ο ήχος από τα ψηλοτάκουνα παπούτσια της, οι εκμυστηρεύσεις της πελάτισσας/ ασθενούς της, οι δισταγμοί και οι αναστοχασμοί για τη ζωή της, η διακόσμηση του μεγαλοαστικού διαμερίσματος, οι θέσεις των δύο γυναικών στη συζήτηση -η μια θέτει τις ερωτήσεις και η άλλη απαντάει-, οι ανταλλαγές βλεμμάτων, το ύφος του λόγου: γινόμαστε παρατηρητές της ανθρώπινης συμπεριφοράς.
II.
“Baba au Rhum”. Εσωτερικό, μια κουζίνα. Τα δύο αδέλφια, η Oana και ο Mihai (Laurențiu Bondarenco). Ο χώρος είναι γεμάτος από αντικείμενα και μοιάζει να μην υπάρχει ένα ελεύθερο άδειο σημείο, είτε μέσα στην κουζίνα, είτε στο υπόλοιπο διαμέρισμα. Ένα τηλέφωνο για μια φίλη που είναι άρρωστη και ετοιμόγεννη και πηγαίνει στο νοσοκομείο. Μία αλυσίδα τηλεφωνημάτων και οι προσπάθειες της Oana για να μάθει τι έγινε. Ένα εξάρτημα από το μίξερ που λείπει, μία συνταγή που πρέπει να γίνει. Η ταινία που παίζει στην τηλεόραση. Ο Septimiu, σύζυγος της Oana, που κάνει τον καφέ του, αδιάφορος για τα τεκταινόμενα.
Ό, τι παρακολουθούμε σ’ αυτό το μέρος είναι κυρίως οι συζητήσεις στο τηλέφωνο.
Το επεισόδιο διαδραματίζεται στα χρόνια του κορονοϊού. Η δράση εδώ μοιάζει εγκλωβισμένη μέσα στους εσωτερικούς χώρους και το κλίμα είναι σχεδόν κλειστοφοβικό. Σ’ αυτό το επεισόδιο η κινηματογραφική στρατηγική είναι διαφορετική: υπάρχει μοντάζ και η κάμερα στο χέρι πλησιάζει τα πρόσωπα. Το κλίμα της συζήτησης είναι επίσης διαφορετικό: υπάρχει η οικειότητα και η χαλαρότητα μιας αδελφικής σχέσης, αλλά ένταση. Οι τόνοι είναι υψηλοί και οι καβγάδες και συγκρούσεις συνιστούν το σημαντικό μέρος της συζήτησης –καμία σχέση με το ήρεμο κλίμα της συζήτησης στο προηγούμενο επεισόδιο.
III.
“Norma Jeane Mortenson”. Το πλήρωμα ενός ασθενοφόρου την περίοδο του κορονοϊού που είναι σε επιφυλακή. Στο κέντρο σ’ αυτό το επεισόδιο ο Septimiu (Florin Țibre), γιατρός που κάνει εφημερία. Εδώ η συζήτηση διαδραματίζεται στο χώρο ξεκούρασης των γιατρών. Ο συνομιλητής του και συνάδελφος είναι ηθοποιός (Dorian Boguţă) και αφηγείται τη σχέση του με μία γυναίκα που θυμίζει τη Marilyn Monroe. Η σεξουαλική εμπειρία, οι περιπλοκές της και οι συνέπειες της: είναι στο κέντρο της αφήγησης.
Η κάμερα στο μεγαλύτερο μέρος του επεισοδίου είναι σταθερή, το κινηματογραφικό κάδρο ακίνητο. Εδώ ο λόγος, όπως και στο πρώτο επεισόδιο είναι μιας κατεύθυνσης και ο τόνος του εξομολογητικός. Κάτι ανάμεσα στη συζήτηση δύο φίλων για τις σεξουαλικές εμπειρίες τους , αλλά και την αφήγηση προς έναν αναλυτή για μια τραυματική σχέση.
IV.
“8th July” . Μέσα στο αυτοκίνητο, ο ήρωας, ένας αστυνομικός ντετέκτιβ (Dragoș Bucur) οδηγεί και μιλάει στο τηλέφωνο με τη μητέρα του. Η κάμερα από πίσω τον παρακολουθεί. Μία κηδεία στο χωριό που φθάνει. Ένας αστυνομικός που ερευνά μία αυτοκτονία (ή δολοφονία ;). Μια μάρτυρας, που περιγράφει μια συγκλονιστική εμπειρία ζωής. Η εξέταση που καταγράφεται. Η δράση της ρουμάνικης μαφίας, η πορνεία, το εμπόριο ανθρώπινων οργάνων, το sex trafficking. Μια ανατριχιαστική και σκοτεινή ιστορία βίας…
Σ’ αυτό το επεισόδιο η σκηνοθετική προσέγγιση συνίσταται στη χρήση της κάμερα στο χέρι. Ωστόσο, παρ’ όλα αυτά, το κινηματογραφικό πλάνο παραμένει σχετικά σταθερό. Αν και το επεισόδιο αυτό διαθέτει ένα πλήθος προσώπων και χώρων -το εσωτερικό του αυτοκινήτου, το εξωτερικό και το εσωτερικό του αγροτικού σπιτιού, το δωμάτιο όπου η μαρτυρία καταγράφεται- και προσώπων, και εδώ στη δραματική του κορύφωση υπάρχει ένα πρόσωπο, ο λόγος τους και μια τραγική ιστορία.
Η σπονδυλωτή ταινία του Cristi Puiu - Marfa si banii / Stuff and Dough (2001), Dommului Lazarescu / The Death of Mr. Lazarescu (2005), Aurora (2010), Sieranavada (2016), Malmkrog (2020)- είναι μια σπουδή στον προφορικό λόγο και στη συγκρότηση, μέσω αυτού, μιας αφήγησης. Αφηγήσεις ιστοριών που μεταδίδονται με διαφορετικούς τρόπους, μέσω του λόγου ή του διαλόγου, συνιστούν τη βάση πάνω στην οποία αναπτύσσεται η κινηματογραφική αφήγηση: Ένα ερωτηματολόγιο που συμπληρώνεται, τηλεφωνικές συνδιαλλάξεις, μία προσωπική εξομολόγηση τις ώρες της σχόλης ως σε ψυχαναλυτή, η μαρτυρία μιας μεταμελημένης πόρνης. Σχεδιάζουν οι προφορικοί λόγοι πορτραίτα χαρακτήρων και συνιστούν τις πολλαπλές όψεις της ανθρώπινης κατάστασης την εποχή του κορονοϊού.
Κάθε επεισόδιο ξεκινάει με την εικόνα της φύσης, η οποία όμως χαλάει από σκουπίδια και παρατημένα αντικείμενα. Ό, τι ξεκινάει σαν μία αγνή φύση αποκαλύπτεται ότι είναι μια εικόνα γεμάτη απορρίμματα. Μια μεταφορά για την ανθρώπινη κατάσταση…
Φεστιβάλ San Sebastian 2023
