(Σιγή του λόγου)
της Kumjana Novakova
(κριτική: Δημήτρης Μπάμπας)

«We have to combat all impulse to mythologize the horrible.»
«Πρέπει να καταπολεμήσουμε όλες τις παρορμήσεις να μυθοποιήσουμε το φρικαλέο»
Hannah Arendt

Εικόνες από παλιές και φθαρμένες βιντεοκασέτες. Ερασιτεχνικές λήψεις. Εικόνες από τη ζωή σε μικρές πόλεις. Μια επιγραφή. 1992 Βοσνία. Στις όχθες ενός ποταμού ανακαλύπτεται το πτώμα μιας νεαρής γυναίκας. Και αργότερα και άλλα πτώματα γυναικών ανακαλύπτονται στις όχθες του ποταμού.
Σελίδες από καταθέσεις μαρτυρίες γυναικών από ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Βοσνία, χωμένοι κάπου μέσα στα βουνά. Βιασμοί και κακοποιήσεις. Ένα λύκειο. Εικόνες του στρατοπέδου, ενός γυμναστηρίου, μιας αγροικίας, οικισμών στην ύπαιθρο, πολυκατοικίες σε μικρές πόλεις. Εν είδει τεκμηρίων μιας εγκληματολογικής εξετάσης. Η σεξουαλική ανακούφιση των στρατιωτών ….
Ανατριχιαστικό και τρομακτικό στην αίσθηση που μεταδίδει αυτό το ντοκιμαντέρ εστιάζει στα παρεπόμενα ενός πολέμου: εστιάζει στα εγκλήματα πολέμου που διαπράχθηκαν από Σέρβους μαχητές, στο περιθώριο του πολέμου της Βοσνίας –Ερζεγοβίνης στις αρχές της δεκαετίας του 90. Εγκλήματα πολέμου, βιασμοί και δολοφονίες, με θύματα κυρίως γυναίκες αιχμαλώτους, έγκλειστες στα πρόχειρα στρατόπεδα συγκέντρωσης στην περιοχή της Foča. Μαζικές δολοφονίες, περιπτώσεις σκλαβιάς και σεξουαλικής κακοποίησης, με τα θύματα, σε κάποιες περιπτώσεις να είναι γνωστά των θυτών.
Διακρινόμενο για κάποιες φορμαλιστικές καινοτομίες, το ντοκιμαντέρ συγκροτείται ως προς το οπτικό του μέρος από φωτογραφίες της περιοχής, κείμενα με τις μαρτυρίες, λήψεις από ερασιτεχνικές φθαρμένες από τον χρόνο βιντεοκασέτες – δηλαδή ό,τι συγκροτεί το υλικό της ανάκρισης και της δικογραφίας για τις δίκες που ακολούθησαν από τον ΟΗΕ. Ως προς το ηχητικό μέρος -το οποίο είναι πολλές φορές ασύνδετο με το οπτικό-, συντίθενται από τους ήχους του περιβάλλοντος σε τόνο ανατριχιαστικό, ενώ κάποιες φορές ακούγεται μια γυναικεία φωνή αλλοιωμένη που αφηγείται. Εδώ ο ήχος και ο λόγος έχει όχι μόνο διηγητικό χαρακτήρα, αλλά επιβάλλει και μια ατμόσφαιρα ζόφου και τρόμου: Οι λέξεις της αφήγησης, με την δικανική τους ακρίβεια, εντυπώνονται στον θεατή προκαλώντας τον αποτροπιασμό που.
Μετά τα μέσα της ταινίας, ένα μακρύ τράβελινκ μέσα από τα χωριά και την ύπαιθρο, μας υπενθυμίζει τον τόπο μαρτυρίου. Ο χώρος δείχνει τυπικά βαλκανικός, ωστόσο ο θεατής τον αντικρίζει υπό το βάρος  και την επήρεια των όσων έχουν συμβεί. Εδώ δεν υπάρχει καμία μυθοποίηση του Κακού, μόνο τρόμος και φρίκη...

IDFA 2023