του Julian Schnabel

Η ταινία βασίζεται στην αυτοβιογραφία του Κουβανού συγγραφέα Reinaldo Arenas. Γεννημένος το 1943, μεγάλωσε μέσα σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας, περιστοιχισμένος από γυναίκες - τη μητέρα και τις θείες του. Στην εφηβεία του ενώθηκε με τους μαχητές του Κάστρο, λίγο πριν ανατρέψουν τη δικτατορία του Μπατίστα. Στα είκοσι του χρόνια έχει ήδη κερδίσει ένα κρατικό βραβείο, ενώ το 1967 εκδίδεται το πρώτο του μυθιστόρημα, Ο Σελεστίνο πριν την αυγή, το μοναδικό από τα έργα του που κυκλοφόρησε στην Κούβα. Η προσωπικότητά του ήταν καθορισμένη από την αγάπη του για τη λογοτεχνική δημιουργία, τη θάλασσα και από την ομοφυλοφιλική σεξουαλικότητά του. Θα μπορούσε να ήταν μια ξένοιαστη εκδρομή με το σύντροφό του στην παραλία, αν δεν ήταν εκεί μια παρέα νεαρών που του έκλεψαν τα ρούχα. Και όταν κατήγγειλε την κλοπή, αυτοί τον κατηγόρησαν ψέμματα ότι τους παρενόχλησε σεξουαλικά. Από εκεί και πέρα, ξεκινάει μια περίοδος διώξεων και απαγορεύσεων έκδοσης των βιβλίων του από το καθεστώς, λόγω της φήμης του ως αντεπαναστάτη συγγραφέα αλλά και λόγω της ομοφυλοφιλίας του. Στη φυλακή, επιβίωσε δανείζοντας την πένα του σε συγκρατούμενούς του και φυγάδευσε τα έργα του στο εξωτερικό. Το Μάη του 1980, ο Κάστρο επιτρέπει στους ποινικούς κρατούμενους να εγκαταλείψουν τη χώρα και ο Arenas θα φύγει από το λιμάνι του Μαριέλ μαζί με άλλους 250 000 πρόσφυγες. Εξόριστος στις Η.Π.Α., θα γευτεί την αναγνώριση του έργου του, αλλά όχι και την επανάσταση που τόσο πόθησε. Στις 7 Δεκεμβρίου του 1990, ασθενής στο τελικό στάδιο του AIDS, αυτοκτονεί στη Ν.Υ., ενώ 2 χρόνια αργότερα κυκλοφορεί η αυτοβιογραφία του, με τον τίτλο Πριν πέσει η νύχτα.
Είναι γνωστό ότι το φιλμ τιμήθηκε με το μέγα βραβείο του Φεστιβάλ Βενετίας, ενώ ο πρωταγωνιστής, Javier Bardem, απέσπασε το βραβείο ερμηνείας του ίδιου φεστιβάλ και μια υποψηφιότητα για Όσκαρ α ανδρικού ρόλου. Ο Schnabel μας δίνει εικόνες της προ και μεταεπαναστατικής Κούβας, μέσα από αρχειακό υλικό της εποχής - εκεί κάπου θα δείτε τον Κάστρο και τον Τσε Γκεβάρα - συνεχείς εναλλαγές αγγλικών και ισπανικών διαλόγων αλλά και ένα ιδιαίτερα προσεγμένο soundtrack. Η άλλοτε ονειρική και άλλοτε σκοτεινή φωτογραφία μας ταξιδεύουν στην ποίησή του Arenas ή στα βρώμικα και υγρά κελιά των φυλακών. Η έμφαση δίνεται στη σεξουαλικότητά του, ως μορφή επανάστασης και απελευθέρωσης - ο ίδιος ο Arenas πάντα την υπερασπίστηκε ανοιχτά, ενάντια σε ένα καθεστώς που επεδίωκε να τον φιμώσει. Δεν θέλει να είναι μια ακόμα ταινία για διωκόμενους και καταπιεσμένους ομοφυλόφιλους, με τους οποίους θα πρέπει ο θεατής να ταυτιστεί και να βιώσει τον πόνο τους. Γι' αυτό ο Schnabel παρουσιάζει τη σεξουαλικότητα του Reinaldo με ένα ιδιότυπο χιούμορ, που μερικές φορές φτάνει στα όρια της σάτιρας και του σουρεαλισμού. Η μάλλον ακαδημαϊκή σκηνοθετική του γραφή αποτελεί ένα από τα τρωτά του σημεία, καθώς από τη μια πλευρά μας στερεί τη δυνατότητα να δούμε το μεγάλο ρόλο που έπαιζε στη ζωή του Arenas η ανάγκη για δημιουργία, ενώ από την άλλη καθιστά την ταινία αρκετά διφορούμενη ιδεολογικά. Ίσως ο μόνος τρόπος για να εκτιμήσει κανείς το φιλμ, είναι να το δει ως τον αγώνα κάθε ανθρώπου για απελευθέρωση απ' ό,τι τον καταπιέζει, ανεξάρτητα από εποχές ή πολιτικοκοινωνικές καταστάσεις.

Μαίρη Δισερή