του Στέλιου Χαραλαμπόπουλου
(το σημείωμα του σκηνοθέτη)
Ο Γρηγόρης Λαμπράκης είναι η κατεξοχήν προσωπικότητα που συγκεντρώνει όλα τα χαρακτηριστικά για να γίνει σύμβολο. Φτωχόπαιδο από αγροτική περιοχή – ένα από τα 18 παιδιά της οικογένειάς του – ξεκινά από το χωριό του και μετά από πολλούς κόπους και βάσανα σπουδάζει γιατρός. Γυναικολόγος και μαιευτήρας που φέρνει στον κόσμο τη νέα ζωή και πρωτοπόρος της ενδοκρινολογίας στην Ελλάδα. Στο ιατρείο του, υπήρχε απ’ έξω ταμπέλα που έγραφε : «Ο Ιατρός δέχεται τους απόρους εκάστην Τετάρτην 5 – 7 μ.μ.». Στην περίοδο της Κατοχής θα πάρει μέρος στην αντίσταση κατά των Γερμανών. Θα εξετάζει δωρεάν τους ασθενείς και θα οργανώσει λαϊκά συσσίτια. Παράλληλα με τις σπουδές του στην ιατρική υπήρξε και αθλητής του στίβου που άφησε εποχή. Εκπροσώπησε την Ελλάδα στους Ολυμπιακούς του Βερολίνου το 1936 και τους Παγκόσμιους Φοιτητικούς Αγώνες το 1937 στο Παρίσι. Το ρεκόρ του στο άλμα εις μήκος έμεινε ακατάρριπτο για 21 ολόκληρα χρόνια. Υπήρξε πολλές φορές Βαλκανιονίκης στους δρόμους ταχύτητας και στα άλματα. Κράτησε μακροχρόνιους δεσμούς φιλίας με Βαλκάνιους αθλητές και κυρίως με τους «προαιώνιους εχθρούς», τους Τούρκους. Έβλεπε τον αθλητισμό σαν ένα βήμα Ειρήνης. Το ενδιαφέρον του για τα κοινά θα τον οδηγήσει και στην πολιτική. Βουλευτής που εκλέγεται στις φτωχογειτονιές του Πειραιά και ακτιβιστής της Ειρήνης. Ένας άνθρωπος που ο προσωπικός του μύθος μαγνητίζει τις συλλογικές προσδοκίες. Με το θάνατό του θα περάσει στη λαϊκή συνείδηση ως νέος Άδωνις που ξαναγεννιέται. Ο κόσμος αρνείται να δεχτεί πως πέθανε. Το σύνθημα «Ο Λαμπράκης Ζει» θα ακούγεται για πολλά χρόνια. Το αρχικό γράμμα «Ζ» που συμβολίζει τη Ζωή – Ζωή που ήταν ταγμένος κι ο ίδιος για να φέρνει στο φως – θα μείνει για πάντα χαραγμένο στη μνήμη του ελληνικού λαού και θα γίνει πηγή έμπνευσης για τραγούδια, βιβλία και ταινίες.
Η περίπτωση Λαμπράκη απεικονίζει ιδανικά τη συνάντηση ατομικού και συλλογικού. Η δολοφονία του αποτελεί μια χρονική τομή, όπου μια αργόσυρτη ιστορική εξέλιξη γεννά μια άλλη, αλλά ήδη κυοφορούμενη – εξίσου αργόσυρτη σε διάρκεια ιστορική εξέλιξη (η μετεμφυλιακή Ελλάδα που στηρίζεται στους παρακρατικούς μηχανισμούς αναγκάζεται να υποχωρήσει μπροστά στη δυναμική επανεμφάνιση των μαζών που απαιτούν μια νέα πορεία). Ένα συμβάν τέμνει το χρόνο στο παλιό και στο καινούριο. Απλοποιώντας λίγο θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι η περίπτωση όπου η μακρά διάρκεια συναντά τη συμβαντολογική ιστόρηση. Όσο κι αν μοιάζουν αυθαίρετες οι τομές, τόσο στην Επιστήμη όσο και στην Ιστορία, εν τούτοις υπάρχουν γεγονότα που τουλάχιστον στη λαϊκή συνείδηση εγκαθίστανται με αυτό τον τρόπο και η περίπτωση Λαμπράκη έτσι πέρασε στην Ιστορία.
(πηγή σημειώσεις για την παραγωγή)
