του Πάνου Χ. Κούτρα

Μελόδραμα στο οποίο στο κέντρο βρίσκονται οι ενδο-οικογενειακές σχέσεις –κάτι σύνηθες στο έργο του σκηνοθέτη-, η ταινία οδοιπορικό στη σύγχρονη Ελλάδα είναι παράλληλα και ένα σχόλιο για την εθνική ταυτότητα.
Τόσο οι κεντρικοί χαρακτήρες, όσο επίσης και ό,τι τους ωθεί στη δράση μοιάζουν τόσο παλιά και πολυχρησιμοποιημένα, μοιάζουν ως να έχουν ξεπηδήσει από τις σελίδες κάποιου επιφυλλιδογραφικού μυθιστορήματός του 18ου αιώνα: Δύο ορφανά από μητέρα αναζητούν τον προ πολλού χαμένο πατέρα. Η διαχείριση από τη σκηνοθεσία αυτού του πεπαλαιωμένου πρωτογενούς υλικού είναι μια μη –τυπική αναβίωση- εκσυγχρονισμός του μελοδράματος και των αφηγηματικών δραματουργικών δομών του.
Καταρχάς, το χρονικό –τοπικό πλαίσιο είναι αυτό μιας χώρας σε κοινωνική κρίση, όπου το ζήτημα της μετανάστευσης, της εθνικής ταυτότητας είναι κεντρικό. Η δράση στο φόντο της δραματικής πλοκής μιας νεοναζιστικής οργάνωσης –με τις γνωστές εμμονές της περί εθνικότητας- είναι μια υπενθύμιση ότι το θέμα της (εθνικής) ταυτότητας για τους δύο ήρωες είναι διαρκής εκκρεμότητα. Ο σκηνοθέτης συνδέει αυτό το ζήτημα της εθνικότητας μ’ αυτό της αναγνώρισης της πατρότητας –η εκκρεμότητα που ωθεί τους δύο νεαρούς ήρωες να δράσουν. Η αναζήτηση- αποκάλυψη του πατέρα και η αναγνώριση απ’ αυτόν, σε μια κατά βάση πατριαρχική κοινωνία, συνιστά ένα γεγονός πλήρους ενσωμάτωσης σ’ αυτήν την κοινωνία, μια εκ των πραγμάτων επίλυση του εκκρεμούς ζητήματος της εθνικότητας . Καθ’ όλη τη διάρκεια της αφήγησης τα δύο κεντρικά πρόσωπα συχνά δείχνουν ως να κινούνται σε εχθρικό έδαφος, σ’ ένα τόπο όπου δεν ανήκουν. Είναι μόνο στο τέλος μετά την μονομαχία –αναμέτρηση με τον πατέρα που μοιάζουν να βαδίζουν με αυτοπεποίθηση στους δρόμους ενός μεγαλοαστικού προαστίου της Θεσσαλονίκης.
Το δεύτερο μη –τυπικό στοιχείο στην σύνθεση της ταινίας είναι το ό,τι ο ένας εκ των δύο αδελφών είναι ομοφυλόφιλος και είναι αυτό που μοιάζει να επιδρά σ’ ένα βαθμό με τρόπο καθοριστικό τη σχέση μεταξύ των δυο αδελφών. Συνεισφέροντας στην πολυχρωματική παλέτα της ταινίας, το ζήτημα της σεξουαλικής ταυτότητας δεν είναι με κανένα τρόπο εκκρεμότητα, όπως συμβαίνει με την εθνικότητα: αντίθετα είναι ίσως από τους πιο σταθερούς πόλους της δραματικής πλοκής. Ό,τι είναι σ’ εκκρεμότητα είναι το πώς αντανακλάται στον έτερο του πρωταγωνιστικού διδύμου. Είναι η διαμόρφωση της σχέσης μεταξύ των δύο αδελφών και οι ισορροπίες της, το αφηγηματικό ζητούμενο.
Υποστηριζόμενη από τις εξαιρετικές υποκριτικές των δύο ηθοποιών του –του Κώστα Νικούλι και του Νίκο Γκέλια -, αλλά όχι και από μια οικονομία στην αφήγηση, αυτό το ταξίδι δημιουργεί ένα χώρο – τόπο, κοινό και για τα δύο κεντρικά πρόσωπα. Ένα τόπο όπου θα μοιραστούν συναισθήματα και όνειρα, θα ανασυνθέσουν το κοινό τους παρελθόν και θα δημιουργήσουν το κοινό τους μέλλον. Κυρίως όμως θα σχηματίσουν, θα ιχνογραφήσουν ξανά το πρόσωπο της χαμένης μάνας. Τελικά αυτό το ταξίδι είναι μια μακρά βουβή πένθιμη τελετουργία για την μετανάστρια –μάνα που είδε τα όνειρα της να προδίδονται, να γίνονται συντρίμμια στις πίστες των σκυλάδικων της ελληνικής επαρχίας. Αυτή μνήμη της μάνας είναι εντέλει, μακριά από κάθε εθνική ή σεξουαλική ταυτότητα, η αληθινή πατρίδα που φιλοξενεί τα δύο αδέλφια.

Δημήτρης Μπάμπας