του Θόδωρου Σούμα

Ο Πάνος Κούτρας  σκηνοθέτησε το 2009 την ακραία, δυνατή και δραματική ταινία Στρέλα, πάνω στον κόσμο των ομοφυλόφιλων και των τραβεστί, που αντιστρέφει κατά κάποιο τρόπο το οιδιπόδειο σύμπλεγμα και δίνει μια ομοφυλόφιλη εκδοχή του: παρουσιάζει ως κεντρικό ήρωα ένα νεαρό τρανσέξουαλ που αναζητεί τον φυλακόβιο πατέρα του όταν βγαίνει από τη φυλακή και κάνει έρωτα μαζί του (μιας και εδώ ο πατέρας αποτελεί αντικείμενο της επιθυμίας του και όχι η μητέρα του, όπως συμβαίνει στο κλασικό οιδιπόδειο σχήμα). Ο νεαρός τραβεστί κάνει σεξ μαζί του εν γνώσει του (και όχι εν αγνοία του όπως ο Οιδίποδας, ο οποίος συνευρίσκεται λόγω της μοίρας με τη μητέρα του). Το φιλμ είναι πετυχημένο όσο κινείται σε ένα ρεαλιστικό και λιτό ύφος. Ο τόνος του ίσως φαλτσάρει κάπως και γίνεται λιγάκι γκροτέσκος στις σκηνές των τραβεστί με την παρουσία της Μπέτυ.
Βέβαια το γκροτέσκο και το κωμικό υπάρχει στη ματιά του Κούτρα ακόμη και στην πρώτη ταινία του, την Επίθεση του γιγαντιαίου μουσακά (1999). Η Επίθεση του γιγαντιαίου μουσακά είναι μια κοινωνική σάτιρα με διαστάσεις φανταστικού κινηματογράφου και έξυπνα σπέσιαλ εφέ, που κατάφερε να γίνει cult. Ο Κούτρας σκηνοθέτησε επίσης, το 2004, το στιλίστικο οικογενειακό μελόδραμα Αληθινή ζωή.
Το 2014 δημιούργησε την ταινία αναζήτησης ταυτότητας, επώδυνης ενηλικίωσης και περιπλάνησης στον ελλαδικό χώρο, Xenia, με ένα καλοκουρδισμένο σενάριο, δικό του και του Τ. Ευαγγελίδη. Πρόκειται για ένα πραγματικά καλό κοινωνικό φιλμ χαρακτήρων, πάνω σε δύο νεαρούς ελληνοαλβανούς, δυο αδέλφια (ο ένας νεαρός ομοφυλόφιλος), σε αναζήτηση του εξαφανισμένου στη Β. Ελλάδα, και σκοτεινού, Έλληνα πατέρα τους, για να τους δώσει την ελληνική ιθαγένεια και χρήματα. Το φιλμ πραγματεύεται το θέμα της διαφορετικότητας, την αφέλεια κι αγριότητα της εφηβείας και την ωρίμανση. Είναι αστείο, συναισθηματικό, σκληρό και ταυτόχρονα γλυκό, ανάλαφρο, περιπετειώδες και έντονα σωματικό. Αφορά τη νεολαία και την αφύπνισή της, είναι άμεσα κοινωνικοπολιτικό με αναφορές στη Χρυσή Αυγή και το ρατσισμό εναντίον των μεταναστών και των ομοφυλόφιλων. Είναι queer φιλμ και φιλμ ποπ (εξ ου οι αναφορές στην Ιταλίδα τραγουδίστρια Πάτυ Πράβο). Το Xenia είναι η καλύτερη, ωριμότερη και πιο ισορροπημένη σεναριακά και σκηνοθετικά ταινία του ταλαντούχου Κούτρα. Έχει αμεσότητα, χιούμορ, αυθορμητισμό και ρεαλισμό, και αποφεύγει το υπερβολικά σοβαρό στιλιζάρισμα της Αληθινής ζωής και ορισμένους κάπως κιτς τόνους στην περιγραφή των τρανσέξουαλ, που ίσως υπήρχαν αναπόφευκτα στην Στρέλα. Αντίθετα εδώ, για παράδειγμα, το στήσιμο της παρουσίας της εικαστικής και τηλεοπτικής περσόνας του σόουμαν και γλύπτη Άγγελου Παπαδημητρίου είναι πετυχημένη, βοηθούντος και του ίδιου. Ο δε χαριτωμένος κι αστείος, νεαρός γκέι Ντάνι, που τον υποδύεται ο Κώστας Νικούλι, κλέβει την παράσταση με το άσπρο κουνέλι του.