της Αθηνάς Ραχήλ Τσαγγάρη
(ένα κείμενο του Θόδωρου Σούμα)

Η Αθηνά Ραχήλ Τσαγγάρη το 2000 έφτιαξε το «διαφορετικό» φιλμ Η διαρκής αναχώρηση της Πέτρα Γκόινγκ (Ελλάδα-ΗΠΑ), ταινία με ατμόσφαιρα που θυμίζει αντεργκράουντ. Το 2010 γύρισε το Attenberg, που περιγράφει με κλινική, σχεδόν βιολογική ματιά, τη γυναικεία φιλία και το ξύπνημα της γυναικείας σεξουαλικότητας, παράλληλα με την έλευση του θανάτου (του πατέρα της ηρωίδας). Παρακολουθούμε, στο φιλμ, το ξεκίνημα της ενήλικης ζωής, την αφύπνιση του έρωτα και το τέλος της ζωής, το πλησίασμα του θανάτου.
Η Τσαγγάρη σκηνοθέτησε το 2014 το Chevalier, σε ένα σκάφος, με τους Γ.Πυρπασόπουλο, Σάκη Ρουβά, Γ.Κέντρο, Β.Μουρίκη και Μ.Παπαδημητρίου, πάνω στις ανδρικές σχέσεις ανταγωνισμού, φιλμ που βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ του Λονδίνου. Πρόκειται για την ιστορία μιας παρέας κάπως macho ανδρών, πετυχημένων επαγγελματικά κι απομονωμένων σε ένα γιοτ, οι οποίοι επιδίδονται σε ένα αυτοσχέδιο συγκρουσιακό παιχνίδι για το ποιος είναι ο καλύτερος.
Το σενάριο και κατά προέκταση η μυθοπλασία της Τσαγγάρη έχουν τη σφραγίδα του συσεναριογράφου της Ευθύμη Φιλίππου (μόνιμου συνεργάτη του Λάνθιμου και της ίδιας). Αν και το φιλμ έχει χαρακτηρισθεί κωμωδία ή σάτιρα, αυτό που το χαρακτηρίζει είναι η σεναριακή δομή του Φιλίππου, έχει δηλαδή τα χαρακτηριστικά ταινίας κεκλεισμένων των θυρών. Παρακολουθούμε τα διαδραματιζόμενα σε έναν απομονωμένο χώρο, το γιοτ, τον τόπο μιας σαρκαστικής και τρόπον τινά αλληγορικής δράσης. Η προσέγγιση εμπεριέχει την ειρωνία και την αφαίρεση. Τα πράγματα μισολέγονται, εκφράζονται διακριτικά. Ίσως εκεί εστιάζεται και το όποιο πρόβλημα της ταινίας, σχετικά δηλαδή με τους κενούς από δράση χρόνους. Καταρχήν, εάν εξαιρέσεις το τελευταίο μέρος του φιλμ λείπει η ένταση, η πυκνότητα. Κατά δεύτερο λόγο, οι προαναφερόμενοι κενοί απο δράση χρόνοι θα έπρεπε ίσως να είναι κατοικημένοι από σκηνές ας πούμε αντονιονικού τύπου, δηλαδή από καθαρές κι άδειες, οπτικές εικόνες οι οποίες θα γέμιζαν την κενότητα των νεκρών χρόνων. Στο Chevalier υπάρχει κάτι ενδιάμεσο, μεσοβέζικο, ήτοι μικροδράσεις, ασήμαντες δράσεις που δεν πολυλειτουργούν. Φυσικά υπάρχουν και τα ευτυχέστερα κομμάτια του φιλμ, ιδίως στο τελευταίο ένα τρίτο.
Ας ξαναγυρίσουμε όμως στα βασικότερα χαρακτηριστικά της ταινίας. Το Chevalier είναι μια ειρωνική, χλευστική κι έξυπνη κοινωνική ταινία πικρού χιούμορ, που μας παρουσιάζει μια τυπικά νεοελληνική μικροκοινωνία μεσοαστών και μικροαστών. Μας δείχνει τα χαρακτηριστικά ανδρών προσκολλημένων στη δυνατότητα κυριαρχίας και στον αντρικό εγωισμό, που επιζητούν αναγνώριση και παραδοχή από τους άλλους, ενώ είναι φανερό πως έχουν ζητήματα αυτοπαραδοχής, ανασφάλεια και κόμπλεξ. Γι' αυτούς μετρά πρωτίστως η επαγγελματική ισχύς, η κοινωνική θέση, το χρήμα, η κοινωνική αναγνώριση και η φαλλοκρατική σεξουαλική ευρωστία. Για να τις μετρήσουν εμπλέκονται στο χαζό ανταγωνιστικό παιχνίδι τους, όπου ο καθένας βαθμολογεί τις επιδόσεις των άλλων (μετρούν μέχρι και τις ...στύσεις τους), με αποτέλεσμα μπηχτές, ύπουλες ή βλακώδεις κινήσεις και συγκρούσεις... Στο τέλος όλα ξανά μέλι γάλα, απλά μεταβιβάζουν το μικρόβιο του ανταγωνιστικού παιχνιδιού στο κατώτερο προσωπικό του γιοτ... Μια διεισδυτική, εναργής κι αρκετά διασκεδαστική ταινία επιδέξιας σκηνοθεσίας, που αξίζει να δείτε.

Θόδωρος Σούμας