(Το δέντρο με τις χρυσές πεταλούδες)
του Phạm Thiên Ân
(κριτική: Δημήτρης Μπάμπας)

Αγώνας ποδοσφαίρου 5 Χ 5. Μια υπαίθρια μπυραρία κάπου στο Βιετνάμ, στη Saigon. Μια παρέα τριών φίλων που πίνουν μπύρα και συζητούν περί μεταθανάτιας ζωής και πίστης. 2018, το παγκόσμιο κύπελλο μόλις έχει αρχίσει. Σε μια παρακείμενη οθόνη μεταδίδεται ο αγώνας της Σερβίας με την Κόστα Ρίκα. Πανηγυρισμοί για το γκολ του σέρβου Kolarov. Μια ξαφνική καλοκαιρινή μπόρα. Ένα δυστύχημα με μια μηχανή στο δρόμο.
Η αρχική σκηνή της ταινίας γυρισμένη σε πλάνο σεκάνς θέτει τα δεδομένα: η σύγχρονη αστική ζωή και η ζωή στην ύπαιθρο, μια συζήτηση περί πίστης και πνευματικότητας -όπου ο ήρωας τοποθετείται μετέωρος και αμφίθυμος-, ένας ξαφνικός θάνατος και οι αναστατώσεις που προκαλεί.
Η αφήγηση παρακολουθεί ένα νεαρό που ζει στη Saigon, τον Thiện, ο οποίος ξαφνικά αναλαμβάνει βαριές οικογενειακές ευθύνες: εκτελεί το θλιβερό καθήκον της μεταφοράς της σωρού της νύφης του Teresa από την Saigon στον τόπο καταγωγής, κάπου στην επαρχία και επιμελείται τα της κηδείας και των επιμνημόσυνων τελετών. Συνοδός αυτό το ταξίδι, αλλά και πρόσωπο που εξ’ ανάγκης έχει αναλάβει την επιμέλειά του, ο πεντάχρονος ανιψιός του, Đạo.
Ταινία επιστροφής, στην οποία το μεγαλύτερο μέρος συγκροτείται από την επιστροφή- επίσκεψη του νεαρού ήρωα στον τόπο καταγωγής του, το Inside the Yellow Cocoon Shell οργανώνεται αφηγηματικά σε κύκλους επεισοδίων. Την αφηγηματική γραμμή συγκροτούν επεισόδια σχετικά με τη διαχείριση της ταφής και του πένθους, τις σχέσεις του Thiện με το μικρό Đạo, τη συνάντηση με την παλιά φίλη που έχει γίνει καλόγρια (και τα αναπάντητα ερωτήματα του σχετικά με την επιλογή της αφιέρωσή της στο θείο), και τέλος την αναζήτηση του χαμένου αδελφού.
Η βασική μονάδα πάνω στην οποία οικοδομείται η σκηνοθετική στρατηγική του σκηνοθέτη είναι το πλάνο σεκάνς. Όλη η ταινία συγκροτείται από μια σειρά πλάνων σεκάνς, με την αντιστοιχία ενός πλάνου σεκάνς μ’ ένα επεισόδιο της αφήγησης. Ωστόσο σε κάποια από αυτά τα πλάνα απουσιάζει είτε η χωρική είτε η χρονική ενότητα: χαρακτηρίζονται από αλλαγές στους τόπους, δηλαδή στη διάσταση του χώρου, το πέρασμα από τον έναν τόπο στον άλλο μέσα στο ίδιο πλάνο. Όπως επίσης και αλλαγές στη διάσταση του χρόνου: το πέρασμα από τη μια χρονική στιγμή σε κάποια άλλη μέσα στο ίδιο πλάνο. Επιπλέον, κάποιες φορές οι χρωματικοί τόνοι μεταβάλλονται και αλλάζουνε μέσα στο ίδιο πλάνο. Ενώ, η σύνθεση του πλάνου, δηλαδή η οργάνωση των χώρων και των όγκων στην εικόνα και οι διαφορετικές χρωματικές περιοχές μέσα στο ίδιο πλάνο, αποτελούν χαρακτηριστικά της εικονοποιίας της ταινίας, μιας εικονοποιίας τυπικά ονειρικής.
Σ’ αυτά τα πλάνα σεκάνς η κινηματογραφική κάμερα είτε παραμένει σταθερή να καταγράφει τη δράση που συμβαίνει «μπρος στα μάτια της», είτε κινείται από τον ένα χώρο στον άλλον με διάθεση ερευνητική, ή τέλος ακολουθεί κατά πόδας τον ήρωα.
Επιμνημόσυνες τελετές και θρησκευτικές λειτουργίες. Η χριστιανική κηδεία της θανούσης, με το τελετουργικό μοιάζει να βρίσκεται μετέωρο ανάμεσα σε δύο θρησκείες και σε δύο παραδόσεις αυτήν της δύσης όπως υπαγορεύει δηλαδή η θρησκεία και τις παραδόσεις της Άπω Ανατολής. Αναμνήσεις του εμφυλίου πολέμου, από τη σκοπιά των ηττημένων δηλαδή από ένα βετεράνο του στρατού του νότιου Βιετνάμ. Περιπλανήσεις στο χώρο. Συναντήσεις και αναμνήσεις συναντήσεων. Η συνδιαλλαγή του με τα φαντάσματα παρελθόντος και με τους ανεκπλήρωτους πόθους. Ήχοι και μουσικές του χώρου. Η λάσπη, ο άνεμος, η βροχή. Το ομιχλώδες τοπίο. Όνειρα…
Οι αναφορές στο σινεμά του Andrei Tarkovsky, του Robert Bresson και του Carl Dreyer, αλλά και στο αισθητικό και σκηνοθετικό οπλοστάσιο των Θόδωρου Αγγελόπουλου, Béla Tarr αλλά και του Κινέζου Bi Gan αποκαλύπτουν τις εκλεκτικές συγγένειες του σκηνοθέτη. Ωστόσο, εδώ έχουμε ένα σινεμά πρωτότυπο, οπτικά συναρπαστικό, βαθιά στοχαστικό και στον πυρήνα του πνευματικό –στην απωανατολική εκδοχή του - που συνομιλεί με το έργο των Apichatpong Weerasethakul και Tsai Ming-liang.
Ένας περιηγητής, ένας flâneur στην κοιλάδα των ψυχών, όπως μας υποδεικνύει διαρκώς και επίμονα το καταπράσινο ομιχλώδες τοπίο της επαρχίας του Βιετνάμ, είναι ο ήρωας που συσσωρεύει πνευματικές εμπειρίες. Στις δραματικές κορυφώσεις (αν μπορεί να υπάρξει ένα τέτοιος όρος γι’ αυτήν την ιδιαίτερη ταινία) έρχεται αντιμέτωπος ξαφνικά με εκφράσεις του πνευματικού: το δένδρο με τις χρυσές πεταλούδες, η περιπλάνηση με το σκούτερ μέσα στους ομιχλώδεις επαρχιακούς δρόμους. Και είναι αυτές οι αποκαλύψεις του πνευματικού που οδηγούν τον ήρωα στην τελική σκηνή της βάπτισης, όπου, μέσα στη ροή των υδάτων, αποκαθαίρεται από τις όποιες επικαλύψεις και τις παραμορφώσεις της σύγχρονης ζωής …